پاتولوژی و سرطان: سرطان چیست؟

تومورها عبارتند از توده هایی که در اثر رشد بیش از حد برخی بافتهای بدن ایجاد شده اند و ایجاد برجستگی در سطح یا درون بدن کرده اند. همه تومورها سرطانی نیستند تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) در اثر رشد بیش از حد سلول های طبیعی بدن ایجاد شده اند و متاستاز نمی دهند وبه جز در موارد استثنایی تهدید کننده زندگی نمی باشند. اما انواع سرطانی یک گروه از بیماریهای وابسته به هم می باشد. همه اشکال سرطان ها از رشد خارج از کنترل و گسترش سلوی های سرطانی ایجاد می شود.

هنگامی که سلول­های بخشی از بدن شروع به رشد خارج از کنترل کنند، سرطان ایجاد می­ شود. اگرچه انواع زیادی سرطان وجود دارد، اما علت همه این سرطان­ها همان رشد غیرطبیعی آنها است. در اشخاص نرمال (عادی- طبیعی) سلول­ها به طور منظم رشد کرده، تقسیم شده و سپس می­ میرند. در طی سال­های نخست زندگی تا هنگام بلوغ، سرعت تقسیم شدن سلول­های بدن سریع­تر می­ باشد. پس از آن، سلول­های بیشتر نقاط بدن فقط برای جایگزینی سلول­های فرسوده یا مرده و نیز به منظور ترمیم آسیب­های وارده به سلول­ها، تقسیم می­ شوند. سلول­های سرطانی به دلیل تقسیمات و رشد مداوم­شان با سلول­های طبیعی بدن فرق دارند. سلول­های سرطانی از بین نمی­ روند بلکه با رشد خود سلول­های غیرطبیعی دیگری را به وجود می­ آوردند. سلول­های سرطانی می ­توانند به قسمت­های دیگر بدن نیز گسترش یافته و در آنجا رشد کرده و جایگزین بافت طبیعی شوند. این فرایند که متاستاز نام دارد هنگامی رخ می­دهد که سلول­های سرطانی وارد جریان خون یا لنف بدن ما شوند. هنگامی که سلول­های سرطانی مثل پانکراس به اندام­های دیگری نظیر کبد گسترش یابند، سرطان هنوز هم سرطان پانکراس نامیده می­ شود، نه سرطان کبد.

سلول­های سرطانی به دلیل آسیب به DNA گسترش می­ یابند. این ماده در تمام سلول­های بدن وجود داشته و تمام فعالیت­های آنها را تحت کنترل دارد. اغلب زمانی که DNA آسیب می ­بیند بدن قادر می­باشد که این آسیب وارده را ترمیم نماید. اما در سلول­های سرطانی آسیب وارده ترمیم­ پذیر نیست.

ارثی بودن برخی سرطانها نیز به دلیل این است که DNA آسیب دیده می­ تواند از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. اگرچه اغلب آسیب وارده به DNA به دلیل قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی نظیر سیگار کشیدن می­باشد. سرطان اغلب به شکل یک تومور (غده) ظاهر می­شود. اما برخی سرطان­ها مثل سرطان خون (لوسمی) به شکل تومور نیستند. بلکه سلول­های سرطانی، خون و اندام­های خونساز را درگیر می ­کند به همه بافت­های بدن آسیب می­رساند. به علاوه، همه تومورها سرطانی نیستند. تومورهای خوش­ خیم (غیرسرطانی) به قسمت­های دیگر بدن گسترش نمی­ یابند (متاستاز نمی­ دهند) و جز در برخی موارد بسیار نادر و استثنایی، زندگی فرد را تهدید نمی­ کنند.

سرطان ها بر اساس محل شروع و نمای میکروسکوپی طبقه بندی می شوند.

انواع متفاوت سرطان، از نظر سرعت رشد، چگونگی گسترش و پاسخ به درمان، کاملاً تفاوت دارند. برای مثال، سرطان ریه و پستان بسیار متفاوتند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به سرطان به درمان­های خاص آن نوع سرطان نیاز دارند. سرطان دومین علت مرگ در آمریکا است. نیمی از مردان و یک سوم زنان در آمریکا در طی زندگیشان به سرطان مبتلا می­ شوند. امروزه میلیون ها نفر از مردم دنیا یا با سرطان زندگی می کنند یا تحت درمان هستند. شیوع سرطان­ ها با تغییر در روش زندگی افراد نظیر ترک سیگار و بهره گرفتن از رژیم غذایی بهتر، کاهش می ­یابد. اگر سرطان زود تشخیص داده شود و زود تحت درمان قرار گیرد، شانس بیمار برای بهبودی بیشتر است.

تفاوت سلول سرطانی با سلول نرمال:

سلولهای سرطانی از جهات زیادی با سلولهای نرمال تفاوت دارند که به آنها اجازه میدهد خارج از کنترل بدن رشد کنند و تهاجمی شوند. یک تفاوت مهم  اینستکه سلول های سرطانی کمتر از سلولهای نرمال تخصصی هستند. در حالیکه سلولهای نرمال به انواع مشخصی از سلولها با عملکرد اختصاصی تمایز می یابند سلولهای سرطانی چنین نیستند. به این دلیل بر خلاف سلولهای نرمال سلولهای سرطانی بدون وقفه تقسیم می شوند.

بعلاوه سلولهای سرطانی میتوانند از پیغامهای متوقف کننده تقسیم سلولی بگریزند یا از فرایند مرگ برنامه ریزی شده سلولی (آپوپتوز) فرار کنند. بدن از آپوپتوز برای رهایی از دست سلولهای غیر ضروری استفاده می کند.

سلولهای سرطانی ممکنست بتوانند سلولهای نرمال، مولکولها، رگهای خونی احاطه کننده و تغذیه کننده تومور که به microenvironment معروف است را تحت تاثیر خود قرار دهند. مثلا سلولهای سرطانی میتواند موجب شود سلولهای نرمال مجاور رگهای خونی بسازند که تومور را با اکسیژن و مواد مغذی تغذیه کند و موجب رشد تومور شود. رگهای خونی همچنین مواد زاید را از تومور جمع آوری می کنند.

سلولهای سرطانی همچنین میتوانند از چنگ سیتم ایمنی (شبکه ای ازاعضا، بافتها، سلولهای تخصصی برای محافظت از بدن در برابر عفونت و سایر شرایط) فرار کنند.  اگرچه سیستم ایمنی به طور طبیعی بدن را از سلولهای غیرطبیعی پاک میکند اما برخی سلولهای سرطانی می توانند از دست سیستم ایمنی مخفی شوند.

همچنین تومورها می توانند از سیستم ایمنی برای زنده ماندن استفاده کنند. مثلا با کمک سلولهای خاصی از سیستم ایمنی مانع از کشته شدن سلولهای سرطانی توسط سایر سیستم ایمنی شوند.