علت‌ شناسی سرطان رحم

Uterus Cancer Etiology

شواهد قوی نشان می­ دهند که بین اضافه‌ وزن و چاقی و خطر ابتلا به سرطان آندومتر (سرطان رحم) رابطه بالایی وجود دارد. بعضی تحقیقات ارتباط بین چربی شکمی (دور کمر بیشتر) و سرطان آندومتر را نشان می ­دهند. به نظر می­رسد ارتباط بین وزن و سرطان آندومتر به علت افزایش سطح استروژن است که در هنگام اضافه‌ وزن در زنان رخ می‌دهد.

 همچنین مطالعات نشان می­دهند که خطر ابتلا به سرطان آندومتر با افزایش سطح فعالیت فیزیکی کاهش می­یابد، اگرچه در برخی مطالعات این نتایج در افرادی که اضافه‌ وزن دارند یا هنوز در معرض یائسگی نیستند محدودشده است. مدت‌ زمان بیشتر نشستن (صرف‌ نظر از سطح فعالیت کلی) نیز با خطر ابتلا به سرطان آندومتر مرتبط است.

مصرف سبزی و فیبر ممکن است خطر ابتلا به سرطان رحم را کاهش دهد، اگرچه برخی از مطالعات به این نتایج دست پیدا نکردند. شواهدی نشان‌دهنده ارتباط بین گوشت قرمز، چربی اشباع‌ شده، چربی حیوانات و الکل و افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر نیز در میان مطالعات مختلف متضاد است.

در این زمان، بهترین توصیه‌ها در مورد رژیم غذایی و فعالیت که به‌ احتمال‌ زیاد خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهند، رسیدن به وزن سالم و حفظ آن و فعالیت بدنی منظم است.

عوامل خطر سرطان آندومتر:

عامل خطر چیزی است که احتمال بروز بیماری مانند سرطان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سرطان‌های مختلف دارای عوامل خطر متفاوت هستند. برخی عوامل خطر مانند سیگار کشیدن می‌توانند تغییر کنند اما عوامل خطر دیگر مانند سن یا سابقه‌ خانوادگی نمی‌تواند تغییر کند.

اگرچه برخی عوامل باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر در زنان می‌شوند، اما این عوامل همیشه این بیماری را ایجاد نمی‌کنند. بسیاری از زنان با یک یا چند عامل خطر دیگر ممکنست هیچ‌ وقت مبتلابه سرطان آندومتر نشوند.

برخی از زنان مبتلابه سرطان آندومتر ممکنست هیچ یک از عوامل خطر شناخته‌شده را نداشته باشند. حتی اگر یک زن مبتلابه سرطان آندومتر دارای یک یا چند عامل خطر باشد، هیچ راهی وجود ندارد که بدانید که آیا کدام یک از این عوامل مسئول سرطان اوست.

عوامل خطر ابتلا به سرطان آندومتر دو دسته اند:

عوامل خطر وابسته به استروژن: ظهور سرطان به دنبال افزایش استروژن و هیپرپلازی بوده و در فرد جوان تر روی می دهد و پیش آگهی آن خوب است.

عوامل خطر غیر وابسته به استروژن: سرطان اندومتر در زمینه تحلیل رفتن پوشش رحم روی می دهد. این افراد اغلب مسن ترند و پیش آگهی آنها بدتر است و به درمان خوب پاسخ نمی دهند.

• چیزهایی که بر سطوح هورمون تأثیر می‌گذارند: مصرف استروژن پس از یائسگی، قرص‌های ضدبارداری، تاموکسیفن؛ تعداد سیکل­های قاعدگی (در طول عمر)، یائسگی دیررس و قاعدگی زودرس، بارداری، چاقی، تومورهای تخمدان خاص، تومور مولد استروژن و سندرم تخمدان پلی کیستیک است.
• استفاده از دستگاه داخل رحمی
• سن
• رژیم غذایی و ورزش
• فشارخون بالا
• دیابت
• سابقه خانوادگی (داشتن بستگان نزدیک با سرطان آندومتر یا سرطان کولورکتال).
• سابقه سرطان پستان یا تخمدان در گذشته.
• سابقه هیپرپلازی آندومتر در گذشته.
• پرتودرمانی به لگن برای درمان سرطان های دیگر.

مصرف برخی قرص‌های پیشگیری از بارداری و دستگاه های داخل رحمی با خطر کمتر سرطان آندومتر مرتبط هستند، درحالیکه بسیاری از آن‌ها با خطر بالاتر سرطان آندومتر مرتبط هستند. این عوامل و چگونگی تأثیر آن‌ها در بروز سرطان آندومتر با جزییات بیشتری در ادامه موردبحث قرار می­گیرد.

• عوامل هورمونی و ریسک سرطان رحم:

تعادل هورمونی زن نقش مهمی در توسعه اکثر سرطان‌های آندومتر دارد. بسیاری از عوامل خطر ابتلا به سرطان آندومتر سطوح استروژن را تحت تأثیر قرار می­دهند. پیش از یائسگی، تخمدان‌ها منبع اصلی 2 نوع اصلی هورمون زنانه استروژن و پروژسترون هستند.

تعادل بین این هورمون‌ها در طول یک دوره قاعدگی زن در هرماه تغییر می‌کند. این تعادل دوره‌های ماهانه زن را ایجاد میکند و سلامتی آندومتر را حفظ می­کند.

تغییر در تعادل این هورمون‌ها نسبت به استروژن بیشتر باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر می‌شود.

بعد از یائسگی، تخمدان‌ها ساخت این هورمون‌ها را متوقف می‌کنند، اما مقدار کمی استروژن هنوز بصورت طبیعی در بافت چربی ساخته می‌شود. استروژن بافت چربی بعد از یائسگی تأثیر بیشتری را نسبت به قبل از یائسگی دارد.

• استروژن درمانی و ریسک سرطان رحم:

درمان علائم یائسگی با هورمون‌ها بعنوان هورمون درمانی یائسگی شناخته می‌شود (گاهی اوقات درمان جایگزینی هورمون نامیده می­شود). استروژن بخش عمده‌ای از این درمان است. استروژن درمانی می‌تواند باعث کاهش گر­گرفتگی شود، خشکی واژن را بهبود بخشد و از ضعف استخوان‌ها (پوکی استخوان) جلوگیری کند (که ممکنست با یائسگی رخ دهند).

بااینحال پزشکان متوجه شدند که استفاده از استروژن به‌ تنهایی (بدون پروژسترون) می‌تواند منجر به سرطان آندومتر نوع  I در زنانی که هنوز رحم دارند شود. برای کاهش این خطر، باید یک progestin (پروژسترون یا دارویی شبیه آن) همراه با استروژن مصرف شود. این روش، هورمون درمانی ترکیبی نامیده می­شود.

خطر ابتلا به سرطان آندومتر در زنانی که برای درمان علائم یائسگی همراه با استروژن، پروژسترون دریافت می­کنند، افزایش پیدا نمی­کند. بااینحال، مصرف این ترکیب، شانس ابتلا به سرطان پستان و خطر ابتلا به لخته‌های خون جدی را افزایش می‌دهد.

اگر هورمون‌ها را پس از یائسگی مصرف می‌کنید (یا برنامه­ ای برای مصرف آن دارید)، مهم است که در مورد عوامل خطر ممکن (ازجمله سرطان، لخته شدن خون، حملات قلبی و سکته مغزی) با پزشک خود صحبت کنید.

همانند هر داروی دیگر، هورمون‌ها باید برای کنترل علایم، با کمترین دوز موردنیاز و برای کوتاه‌ ترین زمان ممکن استفاده شوند. همانند هر داروی دیگری که برای مدت طولانی مصرف می‌کنید، باید بطور منظم به پزشک خود مراجعه کنید. کارشناسان توصیه می‌کنند سالانه معاینات لگنی را پیگیری کنید، اگر خونریزی غیرطبیعی یا ترشحات مهبل (واژن) دارید، باید به پزشک یا سایر مراقبین پزشکی خود مراجعه کنید.

• قرص­های ضدبارداری و ریسک سرطان رحم:

استفاده از قرص‌های ضدبارداری (قرص‌های پیشگیری از بارداری) خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد. خطر ابتلا به سرطان آندومتر در زنانی که قرص را برای مدت طولانی مصرف می‌کنند در کمترین حد است و این حفاظت حداقل برای 10 سال پس از متوقف ساختن این نوع از کنترل تولد ادامه می­ یابد.

بااین‌ وجود، هنگام انتخاب روش پیشگیری از بارداری، تمام خطرات و مزایای آنرا بررسی کنید. خطر ابتلا به سرطان آندومتر تنها یک عامل است که باید موردتوجه قرار گیرد. این ایده خوبی برای بحث درباره جوانب مثبت و منفی انواع مختلف کنترل بارداری با پزشکتان است.

• تاموکسیفن و ریسک سرطان رحم:

تاموکسیفن دارویی است که برای پیشگیری و درمان سرطان پستان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تاموکسیفن بعنوان یک ضد استروژن در بافت پستان عمل می‌کند، اما در رحم مانند استروژن عمل می‌کند. در زنانی که یائسه شده­ اند این می‌تواند باعث رشد قشر رحم شود که خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می­دهد.

خطر پیشرفت سرطان آندومتر ناشی از تاموکسیفن کم است (کمتر از 1٪ در سال). زنانی که تاموکسیفن مصرف می­کنند باید این خطر را در برابر منافع این دارو در درمان و پیشگیری از سرطان پستان متعادل کنند. این موضوعی است که زنان باید با پزشک خود در میان بگذارند. اگر تاموکسیفن مصرف می‌کنید، باید سالانه معاینه زنان شوید و باید هرگونه خونریزی غیرطبیعی را گزارش دهید، زیرا می‌تواند نشانه‌ای از سرطان آندومتر باشد.

• استفاده از دستگاه داخل رحمی و ریسک سرطان رحم:

به نظر می‌رسد زنانی که برای کنترل بارداری از دستگاه داخل رحمی (IUD) استفاده می­کنند خطر ابتلا به سرطان آندومتر کمتری دارند. اطلاعات در مورد این اثر محافظتی محدود به IUD هایی است که حاوی هورمون‌ نیستند. محققان هنوز بررسی نکرده‌اند که آیا انواع جدید IUD ها که پروژسترون آزاد می­کنند تأثیری بر خطر ابتلا به سرطان آندومتر دارند یا نه. بااین‌حال، گاهی برای پیشگیری از ابتلا به سرطان‌ها و سرطان‌های اولیه آندومتری در زنان که مایل به حفظ توانایی تولد فرزند هستند از این IUD ها استفاده می ­شود.

• تعداد سیکل­های قاعدگی و ریسک سرطان رحم:

داشتن سیکل­های قاعدگی بیشتر در طول زندگی یک زن خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش می‌دهد. شروع دوره‌های قاعدگی قبل از 12 سالگی و یا یائسگی دیررس خطر را افزایش می‌دهد. شروع دوره‌های قاعدگی زودتر از موعد برای زنان مبتلابه یائسگی زودهنگام نیز از عوامل خطر است. شروع زودرس قاعدگی برای زنان با یائسگی زودرس خطر کمتری دارد. همچنین ممکنست یائسگی دیررس در زنانی که قاعدگی آن‌ها زودتر شروع‌ شده است منجر به افزایش خطر شود.

• حاملگی و ریسک سرطان رحم:

در طول بارداری تعادل هورمونی به سمت پروژسترون بیشتر تغییر می­کند؛ بنابراین با داشتن حاملگی بیشتر در برابر سرطان آندومتر محافظت می‌کند. زنانی که هرگز باردار نبوده‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند، به‌ویژه اگر نابارور نیز باشند (قادر به باردارشدن نباشند).

• چاقی و ریسک سرطان رحم:

تخمدان‌های زن بیشترین مقدار استروژن را تولید می‌کنند، اما بافت چربی می‌تواند برخی از هورمون‌های دیگر (آندروژن ها) را به استروژن‌ها تغییر دهد. داشتن بافت‌های چرب بیشتر می‌تواند سطوح استروژن زن را افزایش دهد و خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش دهد. در مقایسه با زنان دارای وزن سالم، سرطان آندومتر در زنان دارای اضافه‌وزن دو برابر بیشتر است و سه برابر زنان چاق است.

• تومورهای تخمدان و ریسک سرطان رحم:

نوع خاصی از تومور تخمدان، تومور سلول گرانولوزا، اغلب باعث تولید استروژن می‌شود. آزاد شدن استروژن توسط این تومورها مانند آزادسازی هورمون از تخمدان‌ها کنترل‌شده نیست و گاهی اوقات می‌تواند منجر به سطوح بالای استروژن شود. عدم تعادل هورمون ناشی از این تومورها می­تواند آندومتر را تحریک کند و حتی منجر به سرطان آندومتر شود. درواقع گاهی خونریزی واژن ناشی از سرطان آندومتر اولین علامت یکی از این تومورها است.

• سندرم تخمدان پلی کیستیک و ریسک سرطان رحم:

زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) دارای سطح هورمون غیرطبیعی نظیر استروژن و آندروژن بالاتر (هورمون‌های مردانه) و سطوح پایین پروژسترون هستند. افزایش نسبت استروژن در مقایسه با پروژسترون می‌تواند موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان آندومتر در زنان شود. PCOS همچنین منجر به ناباروری در زنان می‌شود.

• سن و ریسک سرطان رحم:

خطر ابتلا به سرطان آندومتر با افزایش سن زن افزایش می‌یابد.

• رژیم غذایی و ورزش و ریسک سرطان رحم:

یک رژیم غذایی با چربی بالا می‌تواند خطر ابتلا به چندین سرطان ازجمله سرطان آندومتر را افزایش دهد. چراکه غذاهای چرب نیز غذاهای با کالری بالا هستند و یک رژیم غذایی با چربی بالا می‌تواند منجر به چاقی شود که یک عامل خطر شناخته‌شده سرطان آندومتر است. بسیاری از دانشمندان بر این باورند که رژیم غذایی با چربی بالا علت اصلی افزایش خطر  سرطان آندومتر است. برخی از دانشمندان بر این باورند که غذاهای چرب ممکنست بر متابولیسم استروژن تأثیر مستقیم داشته باشند که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر می‌شود.

فعالیت فیزیکی خطر ابتلا به سرطان آندومتر را کاهش می‌دهد. مطالعات متعدد نشان دادند که زنان با فعالیت فیزیکی بیشتر خطر ابتلا به سرطان آندومتر کمتری داشتند، درحالیکه یک مطالعه نشان داده، زنانی که زمان بیشتری را صرف نشستن کردند خطر ابتلا به سرطان آندومتر بیشتری داشتند.

• دیابت و ریسک سرطان رحم:

ممکنست سرطان آندومتر در زنان مبتلا به دیابت 4 برابر بیشتر باشد. دیابت در افرادی که اضافه‌ وزن دارند بیشتر است، اما احتمال ابتلا به سرطان آندومتر حتی در افرادی که اضافه‌ وزن ندارند اما دیابت دارند، بالا است.

• سابقه خانوادگی و ریسک سرطان رحم:

سرطان آندومتر در برخی از خانواده‌ها بیشتر است. بعضی از این خانواده‌ها دارای گرایش ارثی به سرطان روده بزرگ هستند. این اختلال سرطان کولون غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) نامیده می‌شود. نام دیگر HNPCC سندرم لینچ است. در اغلب موارد این اختلال ناشی از نقصی در ژن تعمیر ناسازگار MLH1 ییا ژن MSH2 می‌باشد؛ اما حداقل 5 ژن دیگر می‌توانند منجر به HNPCC شوند که عبارتند از: MLH3، MSH6، TGBR2،PMS1 و PMS2. کپی غیرطبیعی از هرکدام از ژن­ها توانایی بدن برای ترمیم نقص و خرابی DNA یا تنظیم رشد سلول را کاهش می­دهد. این امر منجر به یک خطر بسیار بالای احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ و همچنین خطر ابتلا به سرطان آندومتر می­شود. در برخی موارد در زنان مبتلابه این سندرم  خطر ابتلا به سرطان آندومتر 40 تا 60 درصد  افزایش می‌یابد. همچنین خطر سرطان تخمدان نیز افزایش می‌یابد. بعضی از خانواده‌ها نرخ سرطان آندومتر بالایی دارند. ممکنست این خانواده‌ها اختلال ژنتیکی متفاوتی داشته باشند که تاکنون کشف نشده است.

• رابطه سرطان سینه یا سرطان تخمدان با سرطان رحم:

همچنین ممکنست زنان مبتلا به سرطان سینه یا سرطان تخمدان خطر ابتلا به سرطان آندومتر بالاتری داشته باشند. برخی از عوامل خطر، مانند رژیم غذایی، هورمونی و تولیدمثلی، ریسک سرطان سینه و تخمدان و همچنین سرطان آندومتر را افزایش می‌دهند.

• هیپرپلازی آندومتر و ریسک سرطان رحم:

به رشد افزایش یافته آندومتر هیپرپلازی آندومتر می گویند. هیپرپلازی خفیف یا ساده (شایعترین نوع) خطر کمی برای سرطانی شدن دارد. ممکنست هیپرپلازی آندومتر بصورت خودبخود و یا پس از هورمون درمانی برطرف شود. هیپرپلازی ناهنجار (آتیپیک)، به‌ احتمال‌ زیاد تبدیل به سرطان می­شود. اگر هپیرلازی ساده ناهنجار درمان نشود در حدود 8٪ موارد تبدیل به سرطان می شود. اگر هیپرپلازی درمان نشود، هپیرلازی پیچیده ناهنجار (CAH) در 29٪ موارد احتمال خطر تبدیل به سرطان دارد و خطر ابتلا به سرطان های آندومتر کشف نشده حتی بالاتر است. به همین علت معمولاً CAH را درمان می‌کنند.

• پرتودرمانی لگن و ریسک سرطان رحم:

تابش برای درمان برخی از سرطان‌های دیگر می‌تواند DNAبه  سلول آسیب برساند که گاهی اوقات خطر ابتلا به نوع دوم سرطان مانند سرطان آندومتر را افزایش می­دهد.

دلیل پیدایش سرطان آندومتر چیست؟

ما هنوز دقیقاً نمی‌دانیم که علت اکثر موارد سرطان آندومتر چیست اما عوامل خطر خاصی، بویژه اختلالات هورمونی را برای این سرطان می‌شناسیم. پژوهش‌های زیادی در مورد این بیماری انجام‌ شده است.

ما می‌دانیم که بیشتر سلول‌های سرطانی آندومتر حاوی گیرنده‌های استروژن و پروژسترون در سطوح خود هستند. به‌ هرحال، تعامل این گیرنده‌ها با هورمون‌های آن‌ها منجر به افزایش رشد آندومتر می‌شود که این می‌تواند آغاز سرطان باشد. افزایش رشد آندومتر می‌تواند بیشتر و بیشتر غیرطبیعی شود تا جاییکه منجر به سرطان شود.

همانطور که در بخش عوامل خطر اشاره شد، بسیاری از عوامل خطر سرطان آندومتر شناخته‌ شده بر تعادل میان استروژن و پروژسترون در بدن تأثیر می‌گذارد.

"اگر سوالی دارید، بپرسید."