درمان سرطان غدد بزاقی

Salivary Glands Cancer Treatment

چه پزشكانی، "سرطان غدد بزاقی" را درمان می کنند؟

بسته به نوع سرطان غدد بزاقی و گسترش آن، ممكنست چندين پزشك متخصص با هماهنگى يكديگر، در يك تیم درمانى، به تصميم گيرى براى انتخاب گزينه هاى درمانى مشغول باشند. مثلاً:

• متخصص جراحی گوش و حلق و بینی: پزشک متخصص درمان بیماریهای گوش و حلق و بینی و گردن با جراحی.
• فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی: پزشک فوق تخصص درمان سرطان با داروهای شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی و پیوند مغز استخوان که برنامه درمان را طرح ریزی می کند.
• متخصص رادیوتراپی آنکولوژی: پزشک متخصص درمان سرطان با پرتودرمانی.

ممکنست شما سایر تخصص ها را نیز در تیم درمان سرطان خود ببینید، مانند: پزشک دستیار، پرستار، متخصص تغذیه، روانشناس، مددکار اجتماعی و ... .

راه­های درمانی این نوع سرطان شامل جراحی، رادیوتراپی و شیمی ­درمانی است. می­ توان این درمان­ها را همزمان یا به تنهایی انجام داد که به مرحله سرطان بستگی دارد. پس از تشخیص سرطان باید یک روش برای درمان آن انتخاب کرد. در انتخاب روش درمانی باید به اثر این روش بر صحبت کردن، جویدن و بلعیدن توجه داشت. استفاده از 2 درمان همزمان با هم باعث اطمینان بیشتر در درمان بیماری می­شود.

جراحی سرطان غدد بزاقی:

در بسیاری موارد غدد بزاقی سرطانی شده و بافت­های اطراف آن را توسط جراحی بر می­ دارند. در مراحل پیشرفته سرطان یا وقتی سرطان به گره­ های لنفاوی، سر یا گردن رسیده باشد، جراح معمولاً گره­ های لنفاوی را نیز بر می­دارد. بهتر است قبل از جراحی با جراح مشورت کنید.

• روش جراحی سرطان غدد بزاقی:

چون 80% تومورها در ناحیه بناگوشی رخ می­دهد این جراحی مهم­تر است. این جراحی ممکنست روی اعصاب ناحیه صورت که از کنار این غده می­ گذرند اثر بگذارد. بیشتر سرطان­های غده بناگوشی از «لُب سوپرفاشیال» (بخش سطحی) شروع می ­شوند. پس می ­توان با برداشتن همین لُب درمان را انجام داد. این کار از آسیب عصب صورت جلوگیری می­ کند و مانع از اختلال در حرکات صورت می­ شود. اگر سرطان به بافت­های عمقی رسیده باشد، جراح تمام غده و بخشی از عصب صورت را بر می ­دارد. در این حالت باید به میزان بهبودی پس از عمل توجه کرد.

اگر سرطان از نوع زیرفکی یا زیر زبانی باشد، جراح تمام غده و مقداری از بافت­های اطراف آن و یا استخوان را نیز بر می­دارد. برخی اعصاب مهم از این نواحی عبور می­ کنند که حرکات و حس زبان را کنترل می­ کنند. بر اساس اندازه و محل سرطان ممکن است نیاز به برداشتن بعضی از این اعصاب باشد. سرطان­های غدد بزاقی زیر در لب­ها، کام سخت یا نرم، حفره دهان، گلو، حنجره، بینی و سینوس­ها بوجود می­ آید. جراح به طور معمول برخی از این بافت­ها را نیز طی جراحی بر می­ دارد. سایر جزئیات جراحی به محل و اندازه تومور بستگی دارد.

ممکنست طی جراحی پوست دهان بیمار نیز برش داده شود. این زخم­ها معمولاً به راحتی خوب نمی­ شود و ممکنست دچار عفونت یا خونریزی شدید شوند. اگر در طی عمل جراحی عصب صورت آسیب ببیند، کنترل عضلات آن سمت صورت دچار مشکل می­ شود و یا گوشه لب آویزان می­ شود. گاهی در طی جراحی اعصاب قطع می­ شوند یا به غدد عرق آسیب وارد می­ شود. در چنین حالتی سندرم «فری» بوجود می­آید که در آن، هنگام جویدن عرق از بخشی از صورت خارج می­ شود. این حالت را می­ توان با تجویز دارو یا جراحی درمان کرد.

• برش گردن در سرطان غدد بزاقی:

اگر سرطان در مراحل پیشرفته باشد یا به غدد لنفاوی رسیده باشد، جراح از طریق گردن عمل جراحی را انجام می­ دهد. این جراحی انواع مختلف دارد. اما هدف تمام آنها برداشتن غدد لنفاوی سرطانی شده است. در این روش جراح عضله، بافت همبند و اعصاب و عروق خونی یک طرف را بر می­ دارد. این کار باعث ایجاد احساس کرختی یا وزوز در گوش، ناتوانی در بلند کردن بازو، یا ضعف در لَب پایین می­ شود. این حالت­ها به مرور بهتر می ­شوند. برای بهبود چنین حالت­هایی فیزیوتراپی و ورزش­های خاص توصیه می­ شود.

پرتودرمانی (رادیوتراپی) سرطان غدد بزاقی:

در این روش به کمک انرژی بالای امواج رادیواکتیو سلول­های سرطانی شده را از بین می ­برند. اشعه معمولاً از خارج بر روی بافت سرطانی متمرکز می ­شود. رادیوتراپی 5 روز در هفته و به مدت 6 هفته انجام می­ شود. اگر درمان به طور روزانه باشد هر روز فقط نیم ساعت طول می­ کشد.

در درمان غدد بزاقی از انواع خاصی از رادیوتراپی استفاده می­ شود.

• در مواردی که فرد ضعیف است و تحمل جراحی را ندارد و یا سرطان پیشرفت زیادی کرده باشد، روش اصلی درمان استفاده از اشعه نوترونی است.
• اگر جراحی درمان اصلی باشد، از رادیوتراپی برای نابود کردن سلول­هایی که نمی­ توان آنها را با جراحی برداشت استفاده می­ شود. گاهی از رادیوتراپی برای تخفیف علایم ناشی از سرطان مثل درد، خونریزی یا اشکال در بلع استفاده می­ شود.

رادیوتراپی می­ تواند حالتی مثل آفتاب ­سوختگی یا پوست برنزه یا چروکیده در فرد بوجود آورد. بعضی آثار جانبی مثل خشکی دهان و آسیب به غده تیروئید قابل پیشگیری هستند. در موارد کمی لازم است که درمان صورت گیرد مثلاً می­ توان از قرص برای جبران هورمون­های تیروئید استفاده کرد. خشکی دهان می ­تواند باعث آسیب به سایر غدد بزاقی و فساد دندان­ها شود. رادیوتراپی می ­تواند موجب زخم­های موقتی در گلو، خشونت صدا و اشکال در بلع، از دست دادن نسبی یا کامل حس چشایی، درد استخوانی، آسیب به استخوان­ها و نیز احساس خستگی در فرد شود. اما روش­های زیادی برای کاهش این علایم وجود دارد. (برای آگاهی بیشتر بخش "درمان عوارض سرطان" در وبسایت سنین را ببینید).

• بررسی دندان­ها قبل از رادیوتراپی:

لازم است ضمن رادیوتراپی، دندان­های فرد بررسی شوند. گاهی اوقات باید دندان­ها را کشید.

شیمی ­درمانی سرطان غدد بزاقی:

در این روش از داروهای تزریقی یا خوراکی ضد سرطان استفاده می­شود. این داروها از طریق جریان خون به همه قسمت­های بدن می­ روند. داروهای شیمی­ درمانی علاوه بر از بین بردن سلول­های سرطانی به سلول­های سالم بدن نیز آسیب می ­رسانند. این مسئله باعث بروز آثار جانبی می­ شود. این آثار جانبی به نوع، مقدار و مدت استفاده از دارو بستگی دارد. آثار جانبی شیمی­ درمانی شامل تهوع و استفراغ، بی­ اشتهایی، ریزش موها یا زخم­های دهانی است. چون شیمی­ درمانی می­ تواند باعث آسیب به مغز استخوان شود، تعداد سلول­های خون کم می­ شود و در نتیجه حالت­های زیر بوجود می­آید:

• افزاشی خطر ابتلا به عفونت
• خونریزی یا خونمردگی، پس از بریدگی یا جراحت

بروز خستگی یک حالت عادی است که به علت کاهش سلول­های قرمز خون، شیمی­ درمانی و یا خود سرطان بوجود می­ آید. بیشتر این آثار جانبی با توقف شیمی­ درمانی بهتر می­ شوند. موها دوباره رشد می­ کنند. می­ توان از داروهای ضد کم­خونی یا ضد تهوع و استفراغ استفاده کرد و عوارض جانبی را کاهش داد. برای بهبود مغز استخوان نیز می­ توان از داروهای خاصی استفاده کرد. گاهی از شیمی­ درمانی برای کوچک کردن تومور استفاده می­ شود.

از جمله داروهای شیمی­ درمانی؛ متوترکسات، فلورواوراسیل 5 و سیس پلاتین است. اغلب از ترکیب چند دارو با هم استفاده می ­شود.

درمانهای دائمی یا متناوب سرطان غدد بزاقی:

امروزه این نوع درمان بسیار مورد توجه است. قبل از تغییر درمان با پزشک یا پرستار مشورت کنید. چون هر روش جدید درمانی می­ تواند آثار جانبی داشته و خطرناک باشد.

درمان سرطان غدد بزاقی بر اساس نوع و مرحله:

• درمان مرحله I سرطان غدد بزاقی:

اگر سرطان در مرحله 1 باشد عموماً برای درمان آن جراحی انجام می­ شود. اگر جراح نتواند تومور را به طور کامل بردارد. رادیوتراپی توصیه می­ شود. اگر غدد لنفاوی ناحیه گردن سرطانی شده باشند جراح آنها را هم بر می­ دارد.

• درمان مرحله II سرطان غدد بزاقی:

در این مرحله هم می ­توان با جراحی وسیع تومور را برداشت. جراح غدد لنفاوی ناحیه گردن را هم بر می­ دارد و سپس از رادیوتراپی برای تکمیل درمان استفاده می­ کند.

• درمان مرحله III سرطان غدد بزاقی:

در این حالت برای برداشتن تومور و غدد لنفاوی ناحیه گردن از جراحی وسیع به همراه رادیوتراپی استفاده می­ شود. اما اگر جراحی باعث اختلال در غذا خوردن، صحبت کردن یا ظاهر فرد شود فقط رادیوتراپی انجام می­ شود.

• درمان مرحله IV سرطان غدد بزاقی:

چون در این حالت سرطان خیلی پیشرفت کرده و به اندام­های دوردست رسیده است، معمولاً قابل درمان نیست. اما از رادیوتراپی برای تخفیف درد، خونریزی یا رفع بدشکلی­ های ایجاد شده استفاده می­ شود. گاهی از شیمی­ درمانی برای تخفیف علایم استفاده می­ شود.

درمان عود سرطان غدد بزاقی:

درمان سرطان در این حالت به محل آن، سلامت عمومی شخص و درمان­های قبلی بستگی دارد. گاهی از شیمی ­درمانی و در مواردی هم از رادیوتراپی برای درمان استفاده می­شود.

سئوالاتی که درباره سرطان غدد بزاقی باید از پزشک بپرسیم:

مسئله مهم این است که بتوانید با گروه درمان سرطان براحتی و صادقانه بحث کنید.

• من به چه نوع سرطان غدد بزاقی مبتلا هستم؟
• آیا سرطان در مراحل اولیه است یا پیشرفت کرده است؟
• سرطان در چه مرحله­ ای است؟
• درمان مناسب آن چیست؟
• به چه علت این درمان مناسب است؟
• وضعیت من چگونه خواهد بود؟
• این روش درمانی چه اثری بر سلامت من می­ گذارد؟
• شانس بهبودی من چقدر است؟
• چه آمادگی قبل از درمان لازم است؟

این سئوالات بسیار ساده هستند می ­توانید آنها را یادداشت کنید. ممکنست بخواهید درباره دوره بهبودی اطلاعات بیشتری داشته باشید تا برنامه­ ریزی مناسبی انجام دهید و یا اینکه درباره کارآزمایی بالینی یا سایر گزینه های درمانی بپرسید.

اقدامات بعد از درمان سرطان غدد بزاقی:

• پی­گیری:

تشخیص و درمان به موقع شانس بهبودی فرد را بیشتر می­ کند اما مهم است که بیماران پس از درمان هم تحت مراقبت قرار گیرند. گاهی افراد پس از درمان 10 سال یا بیشتر عمر می­ کنند و در این مدت باید هر چند گاهی به پزشک مراجعه کنند. چون سرطان ممکنست عود کند. اگر توده جدیدی ظاهر شد باید با بیوپسی یا جراحی آن را برداشت. اما گاهی اوقات این توده عودکننده خوش­ خیم است.

• جراحی ترمیمی:

این روش برای بهبود ظاهر فرد انجام می­شود.

سایر ملاحظات در سرطان غدد بزاقی:

فرد می­ تواند طی درمان یا پس از آن به زندگی عادی خود ادامه دهد. درباره فواید و مضرات روش­های درمانی و آثار جانبی آن­ها اطلاعات لازم را بدست آورید. چون بدن هر شخص منحصربه­ فرد است هیچ­کس نمی­ تواند پاسخ بدن شما به درمان­ها را دقیقاً پیش­ بینی کند. رژیم غذایی مناسب، ورزش، حمایت خانواده و ایمان قوی می­ تواند بر روی نتایج درمان اثر بگذارد. مراکز حمایتی نیز می ­توانند حمایت­های لازم را از بیمار به عمل آورند. سرویس ­های خدمات بهداشتی درمانی و خدمات اجتماعی هم از بیمار و خانواده ­اش حمایت می­ کنند. در هنگام رادیوتراپی و شیمی­ درمانی صدمه زیادی به بدن شما وارد می­ شود. سعی کنید بیشتر استراحت کرده، به اندازه کافی ورزش کنید اما فعالیت وزشی شدید نداشته باشید.

تشخیص و درمان سرطان یک واقعه مهم در زندگی فرد است و به شما و اطرافیان­تان فشار زیادی می­آورد. گروه­های زیادی می­ توانند حمایت­های عاطفی و روانی از شما داشته باشند.

تحقیقات و درمان­های جدید سرطان غدد بزاقی:

مراکز پزشکی زیادی در دنیا درباره سرطان غدد بزاقی تحقیق می­ کنند. تحقیقات اخیر بر روی کروموزوم­ها و ژن­ها انجام می­ شود. بر روی روش­های درمانی جدید نیز مطالعاتی در حال انجام شدن است. پیشرفت در جراحی سر و گردن به جراح در درمان سرطان کمک می­ کند. امروزه جراحی­های ترمیمی با موفقیت بیشتری انجام شده، و باعث بهبود زندگی فرد می­ شود. در رادیوتراپی نیز پیشرفت­های زیادی انجام شده است تا درمان روی سلول­های هدف متمرکز شود. درمان­های جدید باعث افزایش امید افراد به زندگی شده است.