علت شناسی سرطان معده

Stomach Cancer Etiology

تعداد موارد سرطان معده در اکثر نقاط جهان در حال کاهش است. درحالیکه سرطان معده در ایالات‌ متحده نسبتاً نادر است، میزان ابتلا به سرطان در ناحیه ابتدایی معده (بخشی از معده که به مری ختم می‌شود) در سال‌های اخیر افزایش‌ یافته است که ممکنست به علت افزایش ریفلاکس معده باشد که با چاقی مرتبط است. در ایران شیوع سرطان معده رو به افزایش است.

مطالعات بسیاری نشان می­دهند که مصرف زیاد میوه‌های تازه و سبزیجات خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش می­دهد، درحالیکه مصرف زیاد نمک، مواد غذایی که در نمک نگهداری می­شوند و احتمالاً گوشت فرآوری شده خطر ابتلا به سرطان را افزایش می­دهند.

در مطالعات بسیاری ارتباطی بین سایز بدن یا چاقی و احتمال بروز سرطان معده دیده نشده است اما بیشتر این افراد با افزایش وزن بیشتر در معرض خطر بیشتری قرار دارند. مطالعات اندکی نیز وجود دارد که تأثیر فعالیت بدنی بر سرطان معده را بررسی کردند که بنظر می‌رسد فعالیت بدنی خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش می­دهد.

در این زمان، بهترین توصیه برای کاهش احتمال بروز سرطان معده عبارتند از:

• حداقل 2 و نیم پیمانه سبزیجات و میوه در روز بخورید.
• مصرف گوشت فرآوری شده، نمک و غذاهایی که در نمک نگهداری می­ شوند را کاهش دهید.
• فعالیت بدنی داشته باشد.
• یک وزن سالمی را حفظ کنید.

دلايل ايجاد سرطان معده:

محققين و دانشمندان، دليل دقيق شروع به رشد سلول هاى سرطان معده را نمى دانند، اما از چند فاكتور كه احتمال ابتلا را بالاتر مى برند به خوبى آگاه شده اند. يكى از آن ها آلودگى با يك باكترى بسيار شايع به نام "اچ پيلورى"، كه عامل زخم معده است، مى باشد.ديگر، تورم معده يا گاستريت يك نوع كم خونى مزمن، به نام كم خونى "پرنيشس"، و يا رشد و نمو پوليپ هايى كه در جدار معده، احتمال ابتلا را بالا مى برند، و ساير چيزهايى كه به نظر بر ريسك ابتلا مى افزايند، عبارتند از:

• مصرف توتون تنباكو و سيگار.
• اضافه وزن و چاقى.
• جراحى معده براى درمان زخم معده.
• داشتن گروه خونى آ A.
• آلودگى به ويروس Epstein-Barr.
• بعضى ژن هاى مشخص.
• كار در صنايع فلز، چوب، ذغال و لاستيك.
• در معرض "آزبست" بودن.

‏ريسك فاكتورهای سرطان معده:

هر چيزى كه بر احتمال ابتلا بيفزايد، ريسك فاكتور شناخته مى شود كه در سرطان هاى مختلف، متفاوت است. سيگار كشيدن را مى توان تغيير داد اما تاريخچه خانوادگى و يا ژن هاى فرد را نمى توان تغيير داد، بايد بدانيم كه داشتن يك يا چند ريسك فاكتور به معناى ابتلاى حتمى به سرطان در آينده، نیست (بعضى از مبتلا شدگان به سرطان، هيچ كدام از اين ريسك فاكتور ها را نداشته اند). برخى قابل كنترل هستند، و بسيارى ديگر تحت كنترل ما قرار ندارند، مثلاً:

• جنسيت و ریسک سرطان معده:

سرطان معده در مردان بيشتر ديده مى شود.

• سن و ریسک سرطان معده:

بعداز سن ٥٠ سالگى، ريسك ابتلا به سرطان معده به سرعت بالا مى رود (در اغلب بیماران سرطان معده، بیماری، در اواخر دهه ٦٠ تا ٨٠ سالگى تشخیص داده شده است).

• نژاد و ریسک سرطان معده:

ژاپن، چين و مناطق جنوب و شرق اروپا، امريكاى مركزى و جنوبى، همچنين در جزيره نشينان مناطق جنوبى اقيانوس آرام، بيشتر از سفيد پوستان غير نژاد اسپانيايى ديده مى شود. در شمال ایران نیز شیوع این بیماری بالاست و بروز آن در کل کشور رو به افزایش است.

• پراكندگى جغرافيايى و ریسک سرطان معده:

در مناطق شمال و غرب آفريقا و جنوب آسياى مركزى و آمريكاى شمالى، اين بيمارى كمتر ديده مى شود.

• ‏ آلودگى به باکتری اچ پايلورى يا  "هليكوباكتر" و ریسک سرطان معده:

به نظر مى رسد يكى از مهمترين عوامل ابتلا به سرطان معده، اين باكترى مى باشد، (خصوصاً در ايجاد سرطان هاي قسمت هاى پايينى معده). آلودگى طولانى مدت به اين باکتری، منجر به التهاب حاد و مزمن معده شده، و تغييرات پيش سرطانى در لايه مخاطى معده را باعث مى گردد. اچ پيلورى با بعضى انواع لنفوم معده هم ارتباطات دارد. با اين وجود، بسيارى از مردمى كه به آن آلوده هستند، هرگز به سرطان معده مبتلا نمى گردند.

• ‏ لنفوم معده یا (MALT) و ریسک سرطان معده:

كسانى كه به نوع خاصى از لنفوم معده (مالت) مبتلا هستند، ريسك بالای ابتلا به "آدنوكارسينوم" معده را نیز دارند، که به دليل آلودگى به باكترى "اچ پايلورئ" است.

• رژيم غذايى و ریسک سرطان معده:

در كسانى كه از مقادير بالای گوشت هاى دودى، ماهى و گوشت نمك سود، و يا سبزيجات شور (مثل خيارشور)، استفاده مى نمايند، اين بيمارى بيشتر ديده مى شود. نيترات و نيتريت كه به عنوان نگهدارنده به گوشت فرآورى شده افزوده مى شوند هم، توسط باكترى هايى از قبيل اچ پيلورى به تركيباتى تبدیل می شوند كه در حيوانات تحت آزمايش، منجر به ظهور سرطان معده شده است. از طرف ديگر به نظر مى رسد خوردن مقادير زياد ميوه و سبزى از ميزان آن مى كاهد.

• استفاده از تنباكو و توتون، سيگار و قليان و ریسک سرطان معده:

به نظر مى رسد كشيدن سيگار (دخانيات)، بر ريسك ابتلا به سرطان معده مى افزايد (خصوصاً در قسمت هاى بالاى معده)، و ميزان آن به دو برابر (نسبت به افراد غير دودى) مى رسد.

• چاقى و اضافه وزن و ریسک سرطان معده:

بنظر مى رسد سرطان معده (خصوصاً در قسمت هاى بالاى معده، نزديك دهانه و مرى)، در افراد چاق بيشتر ديده مى شود، اماوجود این ارتباط بطور دقیق تایید نشده است.

• جراحى و ریسک سرطان معده:

احتمال بروز سرطان معده، در كسانى كه قبلاً قسمتى از معده آن ها (براى درمان ديگر بيمارى ها، از قبيل زخم معده) جراحى شده است، بيشتر مى باشد. علت آن مى تواند كم شدن ميزان اسيد معده باشد كه منجر به حضور گسترده تر باكترى هاى توليد كننده نيتريت مى شود. باز گشت صفرا از روده كوچك به معده هم (بعد از جراحى) مى تواند بر ريسك ابتلا بيافزايد. (اين سرطان ها، ظاهراً چندين سال بعد از جراحى بروز مى کند).

• ‏كم خونى "پِرنيشِس" و ریسک سرطان معده:

سلول هاى خاصى در جدار معده فاكتور "IF" را مى سازند (ما براى جذب ويتامين "12 ب" به IF نياز داريم). كمبود 12 ب موجب عدم توانايى بدن در توليد گلبول هاى قرمز و مشكلات ديگر مى شود. اين شرائط، كم خونى پرنيشس نام دارد و در مبتلايان به آن، سرطان معده بيشتر ديده شده است.

• گاستروپاتى هايپرتروفيك (بيمارى مِنتريِر) و ریسک سرطان معده:

در اين بيمارى، لايه داخلى معده رشد اضافى نموده، و ايجاد چين خوردگى هاى بزرگى مى نمايد كه باعث كم شدن ميزان توليد اسيد مى گردد. چون اين بيمارى نادر است، هنوز ميزان تاثير آن در افزايش ريسك سرطان معده، دقيقاً مشخص نيست.

• گروه خونى A و ریسک سرطان معده:

نام گروه هاى خونى مختلف، اشاره به مواد مشخصى دارد كه به صورت طبيعى بر سطح گلبول هاى قرمز خون يا بعضى ديگر سلول ها وجود دارند. "همخوانى" اين گروه های خونی در هنگام "انتقال خون"، حياتى است. به دلایل نامشخص، افراد با گروه خونى A، از ريسك بالاي ابتلا به سرطان معده، دارند.

• سرطانهای ارثی معده:

• ‏سرطان ارثى منتشر معده:

این سندرم در اثر جهش (نقص) ژن ‏CDH1، ديده مى شود. هرچند اين وضعیت كمياب است، اما احتمال ابتلا به سرطان معده در طول زندگى ٧٠ تا ٨٠ درصد است. زنانى كه اين سندرم را دارند، احتمال بالاى ابتلا به نوع مشخصى از سرطان پستان را دارند.

• ‏ سندرم ‏لينچ (HNPCC):

اين سندرم، يك بهم ريختگى ارثى است كه بر ريسك ابتلا به سرطان كولوركتال (راست روده، روده بزرگ)، يا سرطان معده و نيز چند سرطان ديگر مى افزايد. در اغلب موارد اين به هم ريختگى در اثر نقص ژن MLH1 يا MSH2 مى باشد.

اما نقص بعضى ژن ها، مانند:
‏MLH3, MSH6 ' TGFBR2, PMS1, PMS2 هم مى توانند باعث بروز سيندروم لينچ شوند.

• ‏Familial Adenomatous polyposis) FAP):

اگر ژن ‏APC كه دچار جهش شد، تعداد زيادى پوليپ در راست روده و گاهى معده و يا روده كوچك تشكيل مى شود، كه ميزان ابتلا به سرطان راست روده را بسيار بالا برده، و بر ريسك تشكيل سرطان معده هم تا حدودى مى افزايد.

• ‏ موتاسیون BRCA2 and BRCA1:

كسانى كه حامل ژن هاى جهش يافته سرطان سينه (دو ژن نام برده شده) هستند از ريسك بالاتر ابتلا به سرطان معده برخوردارند.

• ‏سندرم لى فرامِنى:

علت آن ژن جهش يافته (TP 53) "تى پى ٥٣" است. مبتلایان به اين سندرم، افزایش احتمال بروز برخى سرطان ها، از جمله سرطان معده، در سنین پايين تر را دارند.

• ‏سندرم پوتز-جِگِرز (PJS):

اين سندرم بعلت جهش در (STK1) "اس تى كا ١" ايجاد می شود. پوليپ هايى در معده و، روده كوچك و برخى اندام هاى ديگر مثل بينى، راه هاى هوايى ريه، يا مثانه پديدار مى شود. پوليپ هاى ايجاد شده در معده و روده، از نوعى پولیپ های هامارتومایی (متفاوت از پوليپ هاى كولون)، هستند. اين پوليپ ها مى توانند عامل بند آمدن روده كوچك و يا خونريزى آن باشند. همچنين، مى توانند عامل ايجاد نقاط تيره كك مك مانند روى لب ها، سطوح داخلى لُپ ها و ساير نقاط باشند. افراد حامل اين سندرم، افزايش احتمال ابتلا به سرطان پستان، راست روده، پانكراس (لوزالمعده)، و چند عضو ديگر، را دارند.

• سابقه خانوادگى سرطان معده:

كسانى كه افراد درجه يك خانواده آن ها، (فرزند، خواهر و برادر، پدر و مادر ايشان)، مبتلا به سرطان معده بوده، و يا هستند، خود احتمال بالاى ابتلا را دارا مى باشند.

• پوليپ هاى معده و ریسک سرطان معده:

پوليپ ها، تومور هاى غير سرطانى اى هستند كه در جدار معده رشد مى كنند، اغلب انواع آن مانند: "پوليپ هاى هايپر پلاستيك" و يا پوليپ هاى التهابی، بر ريسك ابتلا به سرطان نمى افزايند،اما (adenomatous polyps) يا پوليپ هاى "ادنوماتوس"، كه گاهى آدنوما هم نامیده می شود، مى توانند بعضاً تبديل به سرطان معده شوند.

• ‏عفونت با ويروس "اپشتن-بار" (EBV) و ریسک سرطان معده:

اين ويروس ها عامل عفونت هاى "مونو نوكلئوسيس" مى باشند. تقريباً تمامى بالغين در طول زندگى خود، خصوصاً در دوران كودكى و نو جوانى، به آن مبتلا شده اند. اين ويروس با برخى از انواع لنفوما ارتباطاتى دارد، همچنين در سلول هاى ٥ تا ١٠ درصد مبتلايان به سرطان معده هم، اين ويروس ديده شده است٠ اين سرطان ها سرعت رشد كمى داشته، از انواع كمتر مهاجم بوده، و تمايل اندكى به متاستاز دارند. هنوز دقيقاً اثرات اين ويروس در پديدارى سرطان معده مشخص نشده است.

• شغل هاى خاص و ریسک سرطان معده:

كاركنان صنايعى همچون ذغال، فلز، پلاستيك، ... داراى ريسك بالای ابتلا به سرطان معده هستند.

• ‏نقص ایمنی شایع متغیر (CVID) و ریسک سرطان معده:

كسانى كه به اين نقص (ضعف سيستم ايمنى) مبتلا هستند، ريسك بالای ابتلا به سرطان معده دارند، چون سيستم ايمنى اين افراد نمى تواند پادتن (آنتى بادى) كافى براى مقابله با ميكروب ها توليد نمايد، مرتباً دچار عفونت هاى متعدد و ساير مشكلات نظير "گاستريت آتروفيك"، و يا كم خونى "پِرنيشس" مى شوند. همچنين، ريسك ابتلا به سرطان معده و "لنفوم معده" در ايشان زياد است.