تشخيص سرطان خون (لوسمى) مزمن ميلوئيدى CML:

در بسيارى از افراد مبتلا، هنگام تشخيص، هيچ نشانه يا علامتى وجود ندارد، و به طور معمول در روند انجام آزمايش خون برای بیماریهای دیگر، تشخيص داده مى شود. اگر علایم و نتايج معاينات بيمار، شكّ به لوسمى را همراه داشته باشد، براى اطمينان بيشتر بايد مقدارى از نمونه خون را به آزمايشگاه فرستاده و نمونه بردارى و آسپيراسيون مغز استخوان انجام شود، تا در زير ميكروسكوپ به دقت مورد بررسى قرار گیرد. اندازه و شِكل سلول هاى خون و مغز استخوان مورد بررسى و مشاهده قرار می گیرد و توجه ميشود كه آيا "گرانول ها" (نقاط تيره روى بعضى از گلبول ها ديده مى شود) وجود دارند يا خير. فاكتور مهم ديگر، بالغ (همانند ديگر سلول هاى عادى جريان خون) يا نا بالغ بودن سلول ها (فاقد نشانه هاى سلول هاى سالم جريان خون)، است. اغلب گلبول هاى نابالغ "ميلوبلاست" (بِلاست) خوانده مى شوند.

مهمترين خصوصيت نمونه مغز استخوان اين است كه چه مقدار از آن حاوی سلول هاى تشكيل دهنده خون است كه به آن "سلولاريته" مى گويند. (يك مغز استخوان سالم حاوى سلول هاى خونساز و سلول هاى چربى است.) هنگامى كه تعداد سلول هاى خونساز مغز استخوان بيشتر از حد انتظار و معمول باشد، به آن "هايپرسلولار"، می گویند و چنانچه كمتر از ميزان طبيعى باشد به آن "هيپوسلولار" مى گويند. در بيماران مبتلا به لوسمى ميلوئيدى مزمن اغلب نمونه هاى مغز استخوان هايپر سلولار (مملو از سلول هاى لوسمى)، مى باشد. اين آزمايشات بعد از درمان نيز انجام مى شوند تا پاسخ لوسمى به درمان را مورد بررسى و تخمين قرار دهند.

ممكنست تعدادی از آزمايشات زیر براى تشخيص يا ميزان پيشرفت لوسمى ميلوئيدى مزمن انجام شوند:

شمارش سلول هاى خون در CML:

در شمارش كامل سلول هاى خون، تعداد گلبول هاى قرمز، تعداد گلبول هاى سفيد (با شمارش تك تك انواع آن ها)، و نيز تعداد پلاكت ها اندازه گيرى می شود و شكل ظاهرى آن ها نيز در زير ميكروسكوپ بررسى می شود. اغلب بيماران مبتلا به لوسمى ميلوئيدى مزمن، داراى تعداد بسيار بالايى از گلبول هاى سفيد هستند كه كسر زيادى از آن ها نابالغ مى باشند. گاهى، تعداد گلبول هاى قرمز و پلاكت ها (نسبت به ميزان عادى) بسيار اندك است. هر چند ممكنست اين يافته ها دال بر وجود لوسمى باشد، اما باز هم براى اطمينان بيشتر نيازمند آزمايشات ديگرى هستيم.

آزمايش شيمى خون در CML:

انجام اين آزمايش ها به منظور سنجش ميزان مواد شيميايى مشخصى در خون مى باشد و براى "تشخيص " مورد استفاده ندارند. اين آزمايشات به يافتن مشكلات كبد و كليه ها (به دليل انتشار سلول هاى لوسمى به بافت آن ها) و عوارض جانبى داروهاى شيمى درمانى و اثر سوء اين عوارض براندام هاى حياتى، كمك  زيادى مى نمايند. همچنین نياز به درمان، و تصميم به نرمال سازى سطح برخى مواد معدنى خون را، آشكار مى نمايند.

 آزمايش ژنتيك در CML: 

برخى آزمايشات ژنتيك براى جستجوى "كروموزوم فيلادلفيا" و كشف آنكوژن BCR-ABL لازم مى باشد و نتايج آن ها براى تاييد تشخيص لوسمى مزمن ميلوئيدى كاربرد دارد:

• آزمايشات ژنتيك سلولى متداول در CML:

در اين آزمايش براى پى بردن به هرگونه جهش (تغيير) كروموزوم ها را در زير ميكروسكوپ مورد بررسى قرار ميدهند و به آن "كاريوتايپ" هم گفته شده است . از آن جايى كه بهترين زمان براى مشاهده و بررسى كروموزوم ها، در هنگام تقسيمات سلولى است، نمونه هايى از خون و يا مغز استخوان را در آزمايشگاه ويژه "رشد و نمو" ميدهند، تا سلول ها شروع به تقسيم نمايند. انجام اين آزمايشات احتياج به زمان كافى دارد و نتايج نيز هميشه موفقيت آميز نیستند.

ميدانيم كه سلول هاى عادى در انسان داراى ٢٣ جفت كروموزوم هستند که هر كدام اندازه و "طول" معينى دارند. وجود كروموزوم ناهنجار فيلادلفيا (كه شبيه به يك كروموزوم ٢٢ كوتاه شده است)، در سلول هاى لوسمى بيماران به تشخيص لوسمى مزمن ميلوئيدى، بسيار كمك مى نمايد. (هر چند با ندیدن آن، میتوان ژن BCR-ABL را با بعضى آزمايشات ديگر، کشف نمود.)

•  آزمايش "فيش" در CML:

اين آزمايش روش ديگر مشاهده و بررسى كروموزوم ها مى باشد و در آن از "رنگ" هاى ويژه ای استفاده مى شود كه به ژن هايى خاص و يا قسمت هايى مشخص از كروموزوم ها مى چسبند. همچنين، از آزمايش "فيش" براى بررسى قسمت هايى خاص از آنكوژن ناهنجار BCR-ABL (روى كروموزوم ها) استفاده مى شود، و براى انجام آن احتياجى به كشت نمونه هاى خون و مغز استخوان نيست. به همين دليل، نتايج سريع تر از سایر روش هاى متداول به دست می آید.

• ‏ آزمایش PCR در CML:

"PCR"، آزمايشى فوق حساس است كه بر روى سلول هاى لوسمى، در جستجوى ژن BCR-ABL (آنكوژن ناهنجار)، انجام مى شود. بر روى نمونه هايى از خون و مغز استخوان انجام می شود، و می تواند مقادير بسيار اندك از ژن BCR-ABL را (حتى زمانى كه پزشكان قادر به رد يابى و يافتن كروموزوم فيلادلفيا در سلول هاى مغز استخوان با انجام آزمايش هاى ديگر نشده اند)، رد گيرى و كشف نمايد. از "PCR" مى توان در تشخيص لوسمى ميلوئيدى مزمن کمک گرفت، همچنین بعد از درمان، براى جستجوى نسخه هايى از ژن BCR-ABL از آن استفاده می شود. وجود نسخه های (كپى) اين آنكوژن به آن معنا است كه لوسمى هنوز وجود دارد، حتى اگر با ميكروسكوپ هاى قوى هم سلول هاى لوسمى قابل مشاهده نباشند.

تصوير بردارى در CML:

تصاويرى كه در عكس بردارى ها از قسمت هاى داخلى بدن به دست مى آيند، براى تشخيص لوسمى ميلوئيدى مزمن كاربرى ندارند، اما گاهى انجام مى شوند تا شايد علت بعضى علائم و نشانه ها را بيابند، ويا پى به ميزان بزرگ شدگى كبد و طحال ببرند.

• سی تی اسكن در CML:

براى تشخيص بزرگى غدد لنفاوى يا ساير ارگان های  بدن (با استفاده از اشعه ايكس)، تصاوير مقطعی و پُر وضوح سى تى اسكن كاربرد خوبى دارند. اما در تشخيص لوسمی تاثيرى نداشته و تنها به پزشك كمك مى كند كه درك بهترى از رشد احتمالى لوسمى در برخى اندام ها همچون طحال داشته باشد. در بعضى موارد، هدايت سوزن نمونه بردارى (به سمت ناحيه مشكوك يا تومور)، با سى تى اسكن بسيار دقيقتر انجام مى شود. هرچند اين نمونه بردارى، براى موارد خاصى همچون لوسمى ميلوئيدى مزمن كاربرد چندانى ندارد.

‏

• ام آر آى در CML:

براى بررسى و مشاهده طناب نخاع، مغز و بافت هاى نگهدارنده اطراف آن ها، بهترين ابزار تصوير سازى، ام آر آى است. در اين روش تصاوير از روی امواج صوتى در يك محيط مغناطيس قوى، ساخته می شود.

• ‏سونوگرافى در CML:

سونوگرافى براى بررسى و مشاهده غدد لنفاوى نزديك به پوست بدن و يا مشاهده اندام هاى بزرگ شده داخل شكم، همچون كليه ها، كبد يا طحال كاربرد خوبى دارد. در اين سيستم، از تابش اشعه استفاده نمى شود و براى ايجاد تصاوير از امواج صوتى و "ترجمه" انعكاس آن ها (توسط كامپيوتر) بر روى صفحه نمايش بهره مى برند.

"اگر سوالی دارید، بپرسید."