موسسه سنین CNIN Institute

علت شناسی سرطان پوست ملانوما

Melanoma Skin Cancer Etiology


 

عوامل خطر ملانومای پوست:

عامل خطر چیزی است که احتمال ابتلا به بیماری مانند سرطان را تحت تاثیر قرار می دهد. سرطان های مختلف دارای عوامل خطر متفاوت هستند. برخی از عوامل خطر مانند سیگار کشیدن و آفتاب بیش از حد می توانند تغییر کنند و برخی دیگر مانند سن و سابقه خانوادگی قابل تغییر نیستند.

داشتن یک یا تعداد بیشتر عوامل خطر، به این معنا نیست که شما حتما مبتلا به ملانوما خواهید شد. بسیاری از افرادِ دارای عوامل  خطر همیشه به  ملانوما مبتلا نمی­ شوند. در حالیکه ممکنست سایر مبتلایان به این بیماری عوامل خطر شناخته شده کمی داشته باشند یا هیچ عامل خطری نداشته باشند.

با این حال، مهم است که عوامل خطر ملانوما را بشناسید، زیرا ممکنست بتوانید کارهایی انجام دهید که برای کاهش خطر ابتلا به آن مفید باشد. اگر بعلت عوامل خاصی در معرض خطر بیشتری قرار دارید، می توانید کارهایی انجام دهید تا به تشخیص زودهنگام ملانوما کمک کند و درمان راحت­تر شود.

وجود چندین عامل خطر می تواند احتمال ابتلای فرد به ملانوما را افزایش دهد.

 

  • مواجهه با اشعه ماوراء بنفش (UV) و ریسک ملانوما:

قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) یک عامل خطر عمده برای بسیاری از ملانوما ها است. نور خورشید منبع اصلی اشعه UV است. تخت های برنزه کردن و لامپهای خورشیدی نیز از منابع اشعه ماوراء بنفش هستند.

در حالی که اشعه های UV تنها بخش کوچکی از اشعه های خورشید را تشکیل می دهند اما عامل اصلی اثرات مضر خورشید بر روی پوست هستند. اشعه ماوراء بنفش به DNA سلول های پوست آسیب می رساند. سرطان پوست هنگامی شروع می شود که این آسیب DNA ژن هایی که سلول های پوست را کنترل می کنند، تحت تاثیر قرار می دهد.

میزان مواجهه با اشعه ماوراء بنفش ممکنست در ایجاد ملانوما نقش داشته باشد. به عنوان مثال، ملانوما در بدن (سینه و پشت) و پاها با آفتاب سوختگی مکرر (به ویژه در دوران کودکی) مرتبط است. این ممکن است با این واقعیت مرتبط باشد که این مناطق به طور مداوم در معرض نور UV نیست. بعضی از متخصصان معتقدند که ملانوما هایی که در این مناطق شروع می شوند متفاوت از ملانوما صورت، گردن و بازوها (مرتب معرض نور خورشید می باشند) هستند.

انواع متفاوتی از ملانوما در کف دست، پا، زیر ناخن یا در سطوح داخلی مانند دهان و مهبل (واژن) وجود دارند که در معرض نور خوشید نیستند یا اندکی در معرض نور خورشید هستند.

 

  • خال­ها و ریسک ملانوما:

خال (nevus) یک تومور رنگدانه دار خوش خیم (غیر سرطانی) است. معمولا نوزادان با خال ها متولد نمی شوند بلکه خال­ها اغلب در کودکان و نوجوانان ظاهر می شوند. بیشتر خال­ها هرگز مشکلی ایجاد نخواهند کرد، اما فردی که خالهای بسیار زیادی دارد، بیشتر احتمال دارد که به ملانوما مبتلا شود.

خال­های دیسپلاستیک و ریسک ملانوما:

این خال­ها کمی شبیه خال­های نرمال هستند، اما برخی ویژگی های ملانوما را نیز دارند. آنها اغلب بزرگتر از خال های دیگر هستند و دارای شکل یا رنگ غیر طبیعی هستند. آنها ممکنست روی پوستی که در معرض نور خورشید است و همچنین پوستی که معمولا پوشیده است مانند پوست باسن یا پوست سر هم ظاهر شوند.

خال دیسپلاستیک (Dysplastic nevus) اغلب در خانواده­ ها طی نسل­ها ادامه پیدا می­کند. ممکنست درصد کمی از خال دیسپلاستیک به ملانوما تبدیل شود. اما اکثر خال های دیسپلاستیک ­ها هرگز به سرطان مبتلا نمی شود و به نظر می رسد بسیاری از ملانوما ها بدون خال دیسپلاستیک زمینه ای ایجاد می­شوند.

 

سندرم خال دیسپلاستیک (سندرم ملانوما متعدد غیر معمول خانوادگی یا FAMMM):

افراد مبتلا به این بیماری ارثی تعداد زیادی خال دیسپلاستیک دارند  و حداقل یکی از بستگان نزدیک آن­ها مبتلا به ملانوما بوده­ اند.

افراد با این شرایط خطر مادام العمر ابتلا به ملانوما دارند، بنابراین باید توسط متخصص پوست معاینه منظم و کامل پوست را انجام دهند. گاهی اوقات اگر خال در حال تغییر و رشد است عکس های کامل بدن برای کمک به پزشک در تشخیص بیماری گرفته می شود. بسیاری از پزشکان توصیه می کنند این بیماران روزانه نیز پوست خود را آزمایش کنند.

 

خال ملانومایی مادرزادی و ریسک ملانوما:

خال­هایی که در هنگام تولد وجود دارند، خال ملانومایی مادرزادی نامیده می­ شوند. خطر مرگ و میر ناشی از ملانوما در ملانویایی مادرزادی، بین 0 تا 10 درصد، بسته به اندازه خال است. افراد مبتلا به خال مادرزادی بسیار بزرگ دارای ریسک بالاتری هستند، در حالی که خطر برای افراد با خال کوچک کمتر است. به عنوان مثال، خطر ابتلا به ملانوما در خال مادرزادی کوچکتر از کف دست شما بسیار کم است، در حالی که کسانی که خال قسمت های زیادی از پشت و باسن آن­ها را پوشش می دهند (bathing trunk nevi) خطرات قابل ملاحظه ای دارند.

گاهی خال مادرزادی با عمل جراحی برطرف می شوند تا شانس ابتلا به سرطان وجود نداشته باشد. پزشکان توصیه می کنند که از بین بردن خال مادرزادی بستگی به عوامل متعددی از جمله اندازه، محل و رنگ آن دارد. بسیاری از پزشکان توصیه می کنند که خال­های مادرزادی که برداشته نشده­اند باید توسط متخصص پوست به طور منظم بررسی شوند و بیمار باید نحوه انجام معاینات پوستی ماهانه را آموزش ببیند.

باز هم، احتمال تبدیل هر یک از خال­ها به سرطان بسیار کم است. با این حال، هر کسی که دارای خال­های نامنظم یا بزرگ باشد، خطر بالایی برای ملانوما دارد.

 

  • پوست بور، کک ومک­دار، موی روشن و ریسک ملانوما:

خطر ابتلا به ملانوما برای سفیدپوستان بسیار بیشتر از آفریقایی آمریکایی-ها است. سفید پوستان با موهای قرمز یا بلوند، چشمهای آبی یا سبز، یا پوست بور که کک و مک  دارند و به­آسانی می­سوزند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

 

  • سابقه قبلی ملانوما:

خطر ابتلا به ملانوما در افرادی که یک یا چند نفر از بستگان درجه اول آن­ها (والدین، برادران، خواهران یا کودکان) ملانوما داشته باشند بالاتر است. حدود 10٪ از همه افراد مبتلا به ملانوما سابقه خانوادگی بیماری را دارند.

افزایش خطر ممکن است به علت شیوه زندگی خانوادگی مشترک در معرض قرار گرفتن نور خورشید، گرایش خانواده به داشتن پوست بور، تغییرات ژنتیکی خاص (جهش) در خانواده و یا ترکیبی از عوامل باشد.

اکثر کارشناسان توصیه نمی کنند که افراد دارای سابقه خانوادگی ملانوما آزمایش ژنتیکی را برای جستجوی موتاسیون ها انجام دهند چرا که هنوز مشخص نیست که این آزمایش­ها مفید باشد. در عوض، متخصصان توصیه می کنند که موارد زیر را انجام دهند:

  • آزمایش های پوستی منظم توسط متخصص پوست.
  • یک بار در ماه خود پوست خود را بررسی کنید.
  • به خصوص در مورد حفاظت از خورشید و اجتناب از اشعه های مصنوعی اشعه UV (به عنوان مثال از کسانی که از اطاقک­های برنزه استفاده می­کنند) مراقب باشید.

 

  • سابقه سرطان­های دیگر پوست و ریسک ملانوما:

فردی که در حال حاضر ملانوما داشته باشد، احتمال بیشتری برای ابتلای دوباره به ملانوما دارد. افرادی که سرطان های پوستی بازل یا سنگ­فرشی دارند نیز در معرض خطر ابتلا به ملانوما هستند.

 

  • داشتن سیستم ایمنی ضعیف و ریسک ملانوما:

سیستم ایمنی بدن انسان به مبارزه با سرطان پوست و سایر اعضای بدن کمک می کند. افراد دارای سیستم های ایمنی ضعیف (از برخی بیماری ها یا درمان های پزشکی) بیشتر احتمال دارد انواع مختلفی از سرطان پوست، از جمله ملانوما را بگیرند.

بعنوان مثال، افرادی که پیوند اعضا را دریافت می کنند معمولا داروی هایی استفاده می­کنند که سیستم ایمنی بدن آنها را تضعیف می کند تا مانع از پس زدن ارگان  جدید شوند. این باعث افزایش خطر ابتلا به ملانوما می شود.

افراد مبتلا به HIV، ویروس ای که باعث ایدز می شود، اغلب سیستم ایمنی بدن را تضعیف کرده و همچنین این فراد در معرض خطر ابتلا به ملانوما هستند.

 

  • سن بالا و ریسک ملانوما:

ملانوما بیشتر احتمال دارد در افراد مسن رخ دهد، اما در جوانان نیز یافت می شود. در واقع، ملانوما یکی از شایع ترین سرطان ها در افراد کمتر از 30 سال (به خصوص زنان جوان) است. ملانومی که در خانواده ها باقی می­ ماند ممکن است در یک سن پایین­تر اتفاق بیفتد.

 

  • مرد بودن و ریسک ملانوما:

در ایالات متحده مردان دارای میزان بالاتری از ملانوما نسبت به زنان هستند، هرچند که سن آنها متفاوت است. قبل از سن 50 سالگی، خطر برای زنان بالاتر است. پس از سن 50 سالگی در مردان بیشتر است.

 

  • گزرودرما پیگمنتوزوم و ریسک ملانوما:

Xeroderma pigmentosum (XP) یک بیماری نادر و ارثی است که بر توانایی سلول های پوست در بهبود آسیب DNA تاثیر می گذارد. افرادی که مبتلا به XP هستند، در معرض ابتلا به بیماری ملانوما و سایر سرطان های پوست هستند، به خصوص در مناطقی که در معرض آفتاب هستند.

 

دلیل پیدایش سرطان پوست ملانوما چیست؟

بسیاری از عوامل خطر برای ملانوما پیدا شده است، اما دقیقا مشخص نیست که چگونه آنها ممکن است موجب سرطان شوند.

به عنوان مثال، در حالی که اکثر خال­ها هرگز به ملانوما تبدیل نمی شود، برخی مبتلا به ملانوما می ­شوند. محققان برخی از تغییرات ژنی را در سلول های خال ایجاد کرده اند که ممکن است آنها را به سلول های ملانوما تبدیل کند. اما هنوز مشخص نیست که چرا برخی از مولها سرطانی هستند، در حالی که اکثر آنها نیستند.

DNA در هر کدام از سلولهای ما، مواد شیمیایی است که ژن های ما را تشکیل می دهند که سلول های بدن ما را کنترل می کند. ما معمولا به پدر و مادرمان شبیه هستیم، زیرا آنها منبع DNA ما هستند. اما DNA بیش از آنچه که ما می بینیم تاثیر می گذارد.

برخی از ژن ها زمانی کنترل می­کنند که سلول های ما رشد می کنند ، به سلول های جدید تقسیم می شوند و می میرند:

  • ژن هایی که به سلول ها کمک می کنند رشد کنند، تقسیم و زنده بمانند، آنکوژن ها نامیده می شوند.
  • ژن هایی که رشد سلولی را کنترل می­ کنند یا موجب مرگ سلول ها در زمان مناسب می شوند، ژن های سرکوب کننده تومور نامیده می شوند.

سرطان ها می توانند از طریق تغییرات DNA ایجاد شوند که آنکوژن ها را روشن می کنند یا ژن های سرکوب کننده تومور را خاموش می کنند. تغییرات در چندین ژن مختلف معمولا برای تبدیل سلول به سلول سرطانی ضروری است.

اشعه ماوراء بنفش (UV) به وضوح یک علت اصلی ملانوما است. اشعه ماوراء بنفش می تواند به DNA سلول های پوست آسیب برساند. گاهی اوقات این آسیب بر برخی از ژن های خاص تاثیر می گذارد که کنترل می­کنند چطور سلول های پوست رشد کنند و تقسیم شوند اگر این ژن ها دیگر درست کار نکنند، سلول های آسیب دیده ممکن است به سلول های سرطانی تبدیل شوند.

بیشتر اشعه های UV از نور خورشید می آیند، اما بعضی از آنها می توانند از منابع ساخته شده از انسان مانند تخت­های برنزه ایجاد شوند. معمولا دقیقا زمانی که آسیب DNA به وسیله اشعه ماوراء بنفش اتفاق می افتد مشخص نیست. برخی از آسیب ها ممکن است در چند سال قبل از سرطان ظاهر شوند. اما بسیاری از آن ممکن است از قرار گرفتن در معرض منابعی باشند که سالها پیش اتفاق افتاده است. کودکان و نوجوانانی که اغلب در معرض آفتاب شدید قرار می گیرند تا چندین سال یا حتی چند دهه بعد ممکن است مبتلا به سرطان پوست شوند.

اغلب تغییرات ژنها که معمولا در سلولهای ملانوما دیده می شوند، ارثی نیستند. آنها بیشتر به علت آسیب ناشی از نور خورشید هستند. در برخی از افراد، مانند افرادی که داراي xeroderma pigmentosum (XP) هستند، سلول های پوستی قادر به تعمیر DNA آسیب دیده نیستند. این افراد احتمال بیشتری دارند که ملانوما را توسعه دهند.

برخی از ملانوماها در قسمت هایی از بدن رخ می دهد که به ندرت در معرض نور خورشید قرار می گیرند. این ملانوما اغلب دارای تغییرات ژنی متفاوت نسبت به ملانوما هایی است که در مناطقی که در معرض آفتاب هستند ایجاد می شوند.

هنگامی که ملانوم­اها در خانواده­ ها باقی می­ مانند، تغییرات ژنی (جهش­ هایی) که شدت خطر ابتلا به ملانوما را افزایش می دهند اغلب از یک نسل به بعد منتقل می شود. ملانوما خانوادگی (ارثی) اغلب به علت تغییرات در ژن های سرکوب کننده تومور مانند CDKN2A (همچنین به عنوان p16) و CDK4 شناخته شده است که مانع از انجام کار عادی آنها در کنترل رشد سلول ها می شود. این در نهایت منجر به سرطان خواهد شد.

بسیاری از تغییرات دیگر ژن نیز در سلول های ملانوما مشاهده شده است. برخی از این ها ثابت کرده اند که اهداف خوبی برای داروها برای کمک به درمان این بیماری هستند. به عنوان مثال، حدود نیمی از همه ملانوما ها در آنکوژن BRAF تغییر کرده اند که رشد آنها را به خطر می اندازد. این تغییر به ارث نمی رسد به نظر می رسد در طول توسعه ملانوما رخ می دهد. برای درمان این ملانوما، چندین دارو که به طور خاص سلول های با این تغییر ژن را هدف قرار می دهد، استفاده می شود.

 
 

مترجم: فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی

سرطان های اعضای بدن

سرطان در اثر تغییرات ژنتیکی ایجاد می شود. این تغییرات منجربه رشد کنترل نشده سلول ها می شود. اغلب این تغییرات ژنتیکی غیر خانوادگی (تک گیر) است نه ارثی و خانوادگی. عامل بروز این تغییرات ژنتیکی فاکتورهای محیطی است. فاکتور محیطی یعنی هر عامل خارج از بدن انسان که بر بدن انسان تاثیر می گذارد که شامل فاکتورهای فیزیکی (آلودگی هوا، نور خورشید، ...) و شیوه زندگی (بی تحرکی، ...) و رفتارهای ما (تغذیه، ...) می شود. به دلیل ابهامات مطالعات علت شناسی، سرطانزایی اغلب فاکتورهای محیطی مورد تردید است.