Gestational Trophoblastic Diseases (GTD) Diagnosis
اين بيمارى اغلب به دليل علایم غير طبيعى در دوران حاملگى و يا نتايج تست هاى معمولِ قبل از زايمان، كشف مى شود و پس از آن ممكنست پزشك آزمايشات ديگرى را درخواست نمايد.
آزمايشات خون و ادرار برای تشخیص بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
- سنجش هورمون گونادوتروپين انسانی (HCG):
سلول هاى تروفوبلاستيك، چه در جفت طبيعى و چه در بيمارى GTD هورمونى به نام گونادوتروپين را ترشح و به خون سرازیر مى نمايند (مقدارى از اين هورمون هم وارد ادرار مى شود)، كه وجود آن براى يك حاملگى طبيعى ضرورى مى باشد. اين هورمون از دو جزء تشكيل شده است و هدف از تست هاى خون و ادرار، اندازه گيرى ميزان يكى از اين دوجزء به نام "بتا گونادوتروپين" beta HCG مى باشد. گونادوتروپين در حالت طبيعى فقط در خون و ادرار زنان حامله وجود دارد و يافتن آن در ادرار مبناى اغلب تست هاى حاملگى مى باشد.
مول كامل، بيشتر از جفت طبيعى گونادوتروپين توليد میکند، بنابراين، يافتن مقادير بالا و غير طبيعى آن در خون مى تواند علامتى از مول كامل باشد، اما بايد دانست كه تمامى زنان مبتلا به GTD، سطح بالاى هورمون گونادوتروپين را ندارند، مثلاً اغلب زنان با مول هاى ناقص، تومورهاى تروفوبلاستيك جفت، يا تومورهاى اپيتليوئيد، مقدار هورمون خونشان عادى و شايد اندكى بالاى نرمال باشد.
سنجش ميزان هورمون گونادوتروپين براى تشخيص بيمارى تروفوبلاستيك، پس از حاملگى يا سقط جنين ضرورى است، زیرا سطح اين هورمون در شرايط عادى بايد سريعاً به ميزانى برسد كه تقريباً قابل رديابى نباشد. همچنين، سنجش اين هورمون بعد از تشخیص بیماری تروفوبلاستيك حاملگى از چند بابت سودمند است. به تخمين مقدار بيمارى در بدن كمك مى نمايد، مثلاً سطوح بالاتر گونادوتروپين، به معناى وجود سلول هاى تومور بيشتر در بدن است و افت سریع آن نشانگر تاثیر مثبت درمان است و افزایش آن نيز، دال بر بازگشت احتمالى بيمارى بعد از درمان است. اهميت سنجش دایم سطح سرمی اين هورمون حين و پس از درمان، در این است كه بفهمیم آيا بيمارى در حال بهبود است، از بين رفته يا بازگشت داشته است.
تست سنجش ميزان گونادوتروپين معمولاً بسيار دقيق است. در برخى موارد نادر، بعضى بيماران بعلت وجود آنتى بادى هاى غیرمعمول در خون، اعداد گونادوتروپين بسيار بالاتر از سطح واقعى است كه به اين وضعیت "فانتوم گونادوتروپين" مى گویند Phantom HCG (گاهی تشخيص بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى گذاشته می شود، اما بيمارى وجود ندارد). يك علامت از فانتوم گونادوتروپين، سطح سرمی بالای هورمون در خون اما، ميزان نرمال در ادرار مى باشد (زيرا این آنتى بادى هاى وارد ادرار نمی شوند). به اين دليل چنانچه پزشك متوجه شود ميزان هورمون در خون بالا و مقدار آن در ادرار بيمار پايين مى باشد، مبادرت به آزمايشات ديگرى مى نمايد تا به تشخيص صحيح، بين مقادير واقعى هورمون گونادوتروپين و فانتوم گونادوتروپين برسد.
- ساير تست هاى خون برای تشخیص بیماری تروفوبلاستیک حاملگی:
ديگر آزمايشات مى توانند غير مستقيم به وجود GTD اشاره کنند، مثلاً اندازه گيرى ميزان گلبول هاى قرمز خون: چنانچه نشان دهنده كم خونى باشد (يعنى تعداد كم گلبول قرمز) ... مى تواند دال بر خونريزى رحم باشد، يا اندازه گيرى hpl (لاكتوژن جفتی انسان)، كه براى تحت نظر گرفتنن بيماران مبتلا به تومورهاى تروفوبلاستيك جفت كاربرد دارد.
در بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى، تست هاى خون به منظور مشاهده تاثير شيمى درمانى ها نيزانجام مى شوند. شمارش ساير سلول هاى خون نيز انجام مى شود تا از سلامت مغز استخوان اطمينان حاصل شود.
بعضى آزمایش ها نیز بر كنترل عملكرد و شرايط كبد و كليه ها، كاربرد خوبى دارند.
آزمايش جفت در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
پس از زايمان، قسمتى از جفت را برای بررسى به آزمايشگاه مى برند، گاهى به نحوی غير منتظره يك كوريوكارسينوما كشف مى شود.
آزمايش مايعات مغزى نخاعى در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
اگر نشانه ها دال بر بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى باشد كه به اطراف مغز و طناب نخاعى انتشار يافته است، يا ميزان سطح سرمی هورمون گونادوتروپين بالا بوده اما هيچ تومورى در تصاوير راديولوژى ديده نشود، آزمايش مايع مغزى نخاعى براى تشخيص احتمالى گسترش تومور ضرورى است. با فرو بردن سوزن توخالى بين دو مهره پايين كمر (LP)، مقدارى از مايع اطراف طناب نخاعى را بيرون كشيده و به آزمايشگاه مى فرستند.
روش های تصويربرداری در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
-
سونوگرافى در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
براى تشخيص وجود انواع مختلف بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى در رحم، چنانچه پزشك مشكوك شود، به احتمال قوى اولين گزينه تصويربردارى خواهد بود. براى زنان مشكوك به اين بيمارى از يك نوع سونوگرافى ويژه از طريق واژن (كه تصاوير بسيار بهترى از رحم ارایه مى نمايد)، در سيزده هفته نخست آبستنى استفاده مى شود.
پزشك در جستجوى چیست؟ در حاملگى طبيعى، با سونوگرافى مى توان تصاويرى از روند نمو يك جنين رشد يابنده درون رحم را دید. در حاملگى مولار كامل، در تصاوير هيچ جنينى ديده نشده و به جاى آن علایم ويژه بيمارى، يعنى پرزهاى بزرگ و متورم كه شباهت زيادى به خوشه انگور دارند را مشاهده مى نماييم. ندرتاً هم ديده شده كه اين تصاوير نشان از يك حاملگى دو قلو دارند كه در آن يك "قُل"، جنين سالم و طبيعى است و ديگرى يك مول (بچه خوره) است (در كمتر از يك درصد موارد اين شرايط مشاهده مى شود).
در حاملگى مولار ناقص، در زمان سونوگرافى مى توانيم تصاويرى از يك جفت ناهنجار را داشته باشيم، و اگرشبه جنين هم ببینیم، غالباً بى شكل (دِفُرمه) مى باشد. بعلاوه، سونوگرافى براى يافتن مول هاى مهاجم در موضع، كاربرى خوبى دارد. اگر سطح سرمی هورمون گونادوتروپين، پس از خارج سازى مول هنوز هم بالا باشد، به آزمايشات ديگرى نياز است.
- عکس ساده قفسه سينه در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
اين تصوير بردارى در صورتى كه تشخيص بيمارى GTD داده شده باشد، براى اطمينان از عدم گسترش آن به ريه ها انجام مى شود (هر چند تا سرطان خيلى پيشرفته نشده باشد، احتمال اين متاستاز كم است).
-
سى تى اسكن در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
از تصاوير مقطعی، عرضى و پروضوح سى تى اسكن به منظور تشخيص گسترش سرطان به خارج از رحم و درگيری اندام ها، (نظير ريه، كبد، يا مغز) استفاده خوبى مى شود.
- ام آر آى در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
چنانچه مشخص شود كه بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى به اندام هاى ديگرى نظير ريه ها گسترش يافته است، براى مشاهده دقيق و بررسى گسترش احتمالى آن به نواحى اطراف مغز و طناب نخاعى، بهترين وسيله، دستگاه ام آر آى مى باشد، بعلاوه گاهى براى تشخيص رشد عمقى تومور به داخل ديواره رحم نيز كاربرد خوبى دارد.
-
پِت اسكن در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
تصاوير، با تزريق سياهرگى قند راديواكتيو، و يك دوربين ويژه، بدست می آید و تقريباً تمامى بدن را اسكن مى کنند. هنگامى كه پزشك تصور مى كند سرطان گسترش یافته يا پس از درمان عود مجدد داشته است، در تشخيص مکان آن بسيار سودمند است. گاهى نيز با بهره بردن از دستگاه هاى ويژه به طور همزمان از پت اسكن و سى تى اسكن مى توان استفاده نمود كه با مقايسه دو نوع تصوير ساخته شده از هر يك از اندام ها، دقت تشخيص دو برابر می شود.
ساير آزمايشات در بیماریهای تروفوبلاستیک حاملگی:
پزشكان غالباً بر اساس نتايج آزمايش خون، بررسى علایم ويژه بيمارى تروفوبلاستيك حاملگى از وجود اين بيمارى اطمينان حاصل مى نمايند، اما تشخيص كامل و صحيح پس از انجام "ديلاتاسيون و كورتاژ همراه با ساكشن (D&C)" در بيماران با خون ريزى غير عادى انجام مى شود. سلول هايى كه در هنگام انجام اين روش از بافت جدا شده اند، زير ميكروسكوپ بررسى مى شوند. از آنجا كه سلول هاى انواع مختلف بيمارى GTD، از نظر شكل ظاهرى با يكديگر متفاوت مى باشند، تشخيص دقيق ممكن مى شود، مگر بين مول هيداتيديفورم ناقص و كامل كه در اوايل سه ماهه اول حاملگى به هم شبيه بوده و تمایز آن ها از هم دشوار مى باشد (و آزمايشات ديگرى براى اين تشخيص ضرورى است).
بعضى تست هاى ديگر، نظير "سيتوژنتيك" براى مشاهده تعداد و نوع كروموزوم هاى سلول مول انجام مى شود. یا مى توان براى مشاهده ژن هاى خاصى كه فقط از طرف مادر مى آيد، تستهایی انجام داد تا تشخيص مول (بچه خوره) ناقص از كامل ميسر گردد.