تشخیص سرطان کبد

Liver Cancer Diagnosis

اگر شما برخى نشانه ها و علایم سرطان كبد را داريد، پزشك شما سعى می کند بفهمد آیا علت سرطان كبد است و يا بيمارى هاى ديگر كبدى.

شرح حال و معاینه:

پزشك با پرس و جو از شما سعى در پيدا كردن تاريخچه پزشكى خانوادگى شما دارد. در عين حال معاينات ويژه بدنی، مانند معاینه شكم و بالا تنه، معاينه پوست براى زردشدگى و معاینه سفيدى چشم (برای بررسی زردى)، را انجام می دهد. پزشک چند علامت ديگر را نیز کنترل می کند، و اگر مشكوك شود، دستور بعضى آزمايشات تشخيصى و تصوير بردارى (مانند اشعه ايكس، سى تى اسكن، ام آر آى، سونوگرافى، ...) را خواهد داد، كه هدف از انجام آن ها موارد زير است:

• كشف نقاط مشكوك به سرطان.
• تشخيص سرطان كبد.
• كمك به هدايت سوزن تصوير بردارى (براى تزريق رنگ) و يا نمونه بردارى نقطه مورد نظر.
• کشف ميزان گسترش سرطان به نقاط دوردست.
• هدايت و تعيين درمان هاى مناسب سرطان كبد.
• برآورد ميزان تاثير درمان بر بيمارى.
• تشخيص برگشت دوباره سرطان به بدن فرد (بعداز درمان).

كسانى كه سرطان كبد دارند، باید تعدادى از آزمايشات زير را انجام دهند:

• ‏سونوگرافى در سرطان کبد:

معمولاً سونوگرافى اولين تصوير بردارى از كبد خواهد بود و امواج صوتی با فركانس هاى مختلف، تصوير كلى از كبد را بر روى يك صفحه نمايش ويژه ايجاد نموده، و در صورت وجود تومورهاى رشديابنده بر روى كبد، آن ها ديده خواهند شد.

‏

• سى تى اسكن در سرطان کبد:

توسط دستگاه سى تى اسكن و پرتوهاى قدرتمند اشعه ايكس تصاویری از مقاطع مختلف كبد تهیه مى شود، تا اطلاعات دقيقى در مورد مكان، شكل و اندازه تومور هاى كبد و رگ هاى اطراف آن، در اختيار پزشك متخصص قرار مى گيرد. همچنين، براى هدايت سوزن نمونه بردارى (از تومور و يا هر نقطه مشكوك ديگر)، از سى تى اسكن نيز استفاده مى گردد. در صورت وجود سرطان كبد، براى بررسى امكان گسترش سرطان به ريه ها، سى تى اسكن قفسه سينه نیز انجام می شود.

• ‏ام آر آى در سرطان کبد:

با استفاده از امواج صوتى در يك محيط مغناطيس قوى، تصاوير دقيقى از بافت هاى نرم بدن را، مى توان با كمك كامپيوتر هاى پيشرفته ايجاد نمود. در مورد سرطان هاى كبد، تصاوير با ام آرآى به حدى دقيق و واضح هستند كه مثلاً حتى تشخيص خوش خيم بودن و يا بدخيم بودن تومور ها نيز امكان پذير مى باشد. تصاوير رگ هاى خونى كبد و بافت هاى اطراف آن هم با وضوح زيادى ديده شده، و گسترش احتمالى به بافت هاى اطراف نیز، قابل مشاهده خواهد بود.

• ‏آنژيوگرافى در سرطان کبد:

آنژيوگرافى، تصويربردارى از عروق خونى است (كه با تزريق رنگ، عروق خونى را مشخص نموده) و تصوير بردارى مى کند (اين تصوير بردارى، با ام آر آى و يا سى تى اسكن هم امكان پذير مى باشد). با وارد كردن يك "كاتتر" از كشاله ران و هدايت آن به عروق كبدى، پس از تزريق "رنگ" هاى مخصوص، عكس بردارى انجام می شود. تصاوير ايجاد شده، به پزشك اجازه ميدهد در مورد نحوه جراحى تومور، ويا امكان خارج سازى آن تصميم گيرى کند (در يك نوع از درمان هاى بدون جراحى سرطان كبد به نام "آمبوليزاسيون" هم از انژيوگرام بهره مى برند). به قسمت درمان سرطان هاى كبد در سايت مراجعه نماييد.

• ‏اسكن استخوان در سرطان کبد:

از اسكن استخوان ها براى دريافت اين كه ببينيم آيا سرطان به بافت استخوانى گسترش يافته يا خير استفاده مى شود (معمولاً در افراد مبتلا به سرطان كبد اين اسكن لازم نيست، مگر هنگام درد استخوان، ويا نیاز به انجام پيوند كبد).

ساير روش های تشخیص سرطان کبد:

• ‏لاپاراسكوپى در سرطان کبد:

اگر پزشك به اين نتيجه برسد كه شايد سرطان كبد وجود داشته باشد، اما با تصوير بردارى به نتايج مشخصى نرسيده باشد، روش هاى ديگرى از جمله: لاپاراسكوپى، انجام مى شود تا پزشك با نمونه بردارى، از وجود سرطان كبد اطمينان حاصل نمايد، از ميزان گستردگى آن مطلع شود و براى درمان مناسب برنامه ريزى نمايد. لاپاراسكوپى در اتاق عمل انجام مى شود و با ايجاد شكاف هايى كوچك در شكم، ابزارهايى ويژه مجهز به دوربين وارد حفره شكم شده و ضمن مشاهده بافت مورد نظر، از قسمت هاى مشكوك نمونه بردارى مى شود.

• ‏نمونه بردارى در سرطان کبد:

نمونه بردارى يعنى برداشتن قسمت كوچكى از توده بافت مشكوك و مشاهده آن در زير ميكروسكوپ، به منظور كشف احتمالى سرطان در كبد. در بيشتر موارد، وجود سرطان در كبد در تصوير بردارى هاى كشف مى گردد. برخى پزشكان معتقدند، وارد نمودن سوزن نمونه بردارى به داخل تومور، (بدون خارج سازى تومور) ممكنست موجب انتشار سرطان به ساير نقاط بدن شود. (خصوصاً در مورد پيوند كبد، قبل پیوند هيچگونه انتشار سرطان به ساير نقاط نبايد وجود داشته باشد).

• نمونه بردارى با سوزن ويژه: پس از بى حس كردن ناحيه شكم، با وارد نمودن يك سوزن ويژه توخالى (در سايز هاى مختلف و متناسب با ميزان نمونه بردارى مورد لزوم)، از طريق پوست به داخل شكم، از تومور كبد نمونه بردارى مى نمايند.
• نمونه بردارى با لاپاراسكوپ: در اين نوع نمونه بردار چون سطح كبد ديده مى شود، پزشك دقيقاً مى توانداز نقاط غيرعادى و مشكوك كبد، نمونه بردارى را انجام بدهد.
• نمونه بردارى با جراحى: در اتاق عمل، با برشى در شكم، قسمتى از تومور و يا چنانچه لازم باشد تمامى تومور به همراه مقدارى از بافت هاى سالم اطراف آن خارج مى شود، تا مورد آزمايش آسيب شناسى قرار گيرد.

آزمايش های سرطان کبد:

اين آزمايشات براى تعيين و تشخيص علت سرطان كبد، ميزان كاركرد صحيح كبد (براى تعيين نوع درمان)، و سلامت عمومى ساير دستگاه ها و اندام ها (براى تعيين شدت درمان) ... ميزان موثر بودن درمان ها، و نهايتاً براى كشف علائمى از بازگشت سرطان انجام مى شوند.

• آزمايش آلفا فیتوپروتئین "AFP":

اين پروتئين در خون جنين به ميزان بالايى وجود دارد، اما پس از تولد به سرعت از اين ميزان كاسته مى گردد. در بالغين ميزان آن به علت سرطان كبد، بيمارى هاى كبدى و يا برخى ديگر سرطان ها افزايش مى يابد. در اوايل ابتلا به سرطان كبد، معمولاً ميزان آن نرمال است اما مقدار بسيار بالاى آن خبر از حضور گسترده سرطان كبد دارد. انجام اين آزمايش، در افرادى كه در آن ها تشخيص سرطان كبد داده شده است، از نظر تعيين ميزان موثر بودن درمان ها، تعيين چگونگى ادامه آن ها، و يا، مشخص كردن علائمى از بازگشت سرطان، مى تواند كمك بزرگى باشد.

• ‏تست عملکرد کبد (آزمايش خون) "LFT":

چون سرطان معمولاً در كبدهايى كه قبلاً به علت هپاتيت و سيروز، آسيب جدى ديده اند بروز مى نمايد، براى دانستن شرايط كبد (پيش از شروع درمان)، ميزان مواد معينى را در خون اندازه گيرى مى نمايند. اگر آن قسمت از بافت كبد كه هنوز تحت تاثير سرطان قرار نگرفته، خوب كار نكند، براى درمان سرطان كبد (به علت خارج سازى قطعه بزرگى از كبد) نمى توان از جراحى استفاده نمود (و اين يكى از شايع ترين و پيچيده ترين مشكلات مبتلايان به سرطان كبد مى باشد).

• آزمايش انعقاد خون:

كبد مسئول توليد پروتئين هاى مورد نياز فرآيند حياتى انعقاد خون مى باشد، و يك كبد آسيب ديده، قادر به توليد "فاكتورهاى انعقادى" به ميزان مورد لازم نمى باشد، در نتيجه احتمال خونريزى افزايش مى يابد. ممكنست آزمايش "پى تى" (پروترومبين تايم)، و بررسى نتايج آن، براى بعضى تصميم گيرى ها پزشك را يارى دهد.

سایر آزمايش هاى خون:

در آزمايشاتى خاص، خون بيمار براى تعيين آلودگى احتمالى به ويروس هاى هپاتيت B و C، و نيز سنجش عملكرد كليه ها (با اندازه گيرى ميزان "BUN" بيليروبين و كراتينين)، دقيق آزمايش می شود.

‏آزمايش شمارش كامل گلبول هاى خون (CBC): 

اين آزمايش براى شمارش گلبول هاى قرمز (حامل اكسيژن به تمامى سلول هاى بدن)، گلبول هاى سفيد (مبارزه با عفونت ها) و نيز پلاكت ها (فاكتورهاى انعقادى) انجام مى شود، تا چگونگى عملكرد مغز استخوان ها (سازنده سلول هاى جديد خونى) مشخص و معين بشود.

‏آزمايش عناصر شيميايى خون:

آزمايش عناصر شيميايى خون براى تعيين برخى مواد در خون انجام مى شود، زيرا سرطان كبد مى تواند مثلاً بر ميزان كلسيوم خون بيافزايد، از ميزان قند خون بكاهد، ويا كلسترول را بالا ببرد. با تعيين و تفكيك اين مقادير، ميزان تاثير سرطان بر كبد سنجيده مى گردد.