درمان سرطان تخمدان

Ovary Cancer Treatment

چه پزشکانی "سرطان تخمدان" را درمان می کنند؟

ممکنست شما بسته به نوع و مرحله سرطان تخمدان به بیش از یک نوع درمان نیاز داشته باشید. پزشکان زیر می توانند در تیم درمان سرطان شما باشند:

• متخصص جراحی زنان و زایمان (ژنیکولوژیست): پزشک متخصص که بیماریهای سیستم تولید مثلی زنان را درمان می کند.
• فلوشیپ جراحی سرطان زنان: پزشک متخصص جراحی زنان که دوره تکمیلی (فلوشیپ) جراحی سرطان زنان را طی کرده و سرطان های سیستم تولید مثلی زنان را با جراحی و درآوردن بافت سرطانی درمان می کند. "بیشتر بدانید"
• فلوشیپ جراحی سرطان: پزشک متخصص جراحی عمومی که دوره تکمیلی (فلوشیپ) جراحی سرطان را طی کرده و سرطان تخمدان را با جراحی و درآوردن بافت سرطانی درمان می کند. 
• فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی: پزشک فوق تخصصی است که سرطان را با داروهای شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی درمان می کند و کل برنامه درمانی شما را طرح ریزی می کند.
• متخصص رادیوتراپی آنکولوژی: پزشک متخصصی که سرطان را با پرتودرمانی درمان می کند.

ممکنست شما سایر تخصص ها را نیز در تیم درمان سرطان خود ببینید، مانند: پزشک دستیار، پرستار، متخصص تغذیه، روانشناس، مددکار اجتماعی و ... .

قبل از شروع درمان برای اینکه قدرتمندانه و صحیح درمان خود را مدیریت نمایید باید چند نکته مهم را بدانید. توصیه می کنیم حتما این موارد را مطالعه فرمایید: "بیشتر بدانید".

درمان سرطان تهاجمی سلولهای پوششی تخمدان بر اساس مرحله بیماری :(stage)

اولین قدم در درمان اغلب مراحل سرطان تخمدان جراحی و مرحله بندی حین عمل است. در موارد لزوم کم کردن حجم توده انجام می شود.

درمان مرحله I سرطان تخمدان:

درمان ابتدایی مرحله I سرطان تخمدان جراحی خارج سازی تومور است. اغلب مواقع رحم، هر دو لوله فالوپ و هر دو تخمدان خارج می شود (TAH+BSO).

در مرحله IA,IB  (T1a یا T1b ، N0,M0) سرطان در یک یا هر دو تخمدان دیده می شود اما به غدد لنفاوی یا سایر اعضا انتشار نیافته است. درمان پس از جراحی بستگی دارد به ظاهر سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ (grade تومور).

وقتیکه سلولهای سرطانی مانند سلولهای طبیعی تخمدان باشند grade 1 است. پیش آگهی grade1 خوب است و بیشتر بیماران پس از جراحی به درمان اضافه تری نیاز ندارند.  اگر فردی با گرید 1 و مرحله IA سرطان بخواهد پس از درمان بچه دار شود، ممکنست روش جراحی اولیه تغییر نماید. بجای درآوردن رحم، دو تخمدان و لوله های فالوپ ممکنست جراح تنها توصیه به خارج سازی تخمدان مبتلا به سرطان و لوله فالوپ همان سمت نماید.

برای گرید 2 سرطان (سلول های سرطانی تقریبا شبیه سلول های نرمال هستند) یا بیمار پس از جراحی بدقت تحت نظر قرار می گیرد یا شیمی درمانی می گیرد. بیشترین شیمی درمانی مورد استفاده  کربوپلاتین و پکلیی تاکسل (تاکسول) برای 3-6 سیکل است، اما سیسپلاتین می تواند بجای کربوپلاتین و دوستاکسل (تاکسوتر) بجای پکلی تاکسل استفاده شود.

سرطان های گرید  3 زیر میکروسکوپ خیلی شبیه بافت نرمال تخمدان نیستند. درمان این تومورها معمولا شامل شیمی درمانی (مانند شیمی درمانی گرید 2) می شود.

مرحله IC (T1c, N0, M0): برای این مرحله از سرطان تخمدان (شامل IC1, IC2, IC3) هنوز درمان استاندارد جراحی برای خارج سازی سرطان اولین درمان است. پس از جراحی شیمی درمانی توصیه می شود، (معمولا 3-6 دوره درمان با کربو پلاتین و پکلی تاکسل).

مرحله I سرطان لوله های فالوپ مانند مرحله I سرطان تخمدان درمان می شود.

درمان مرحله II (IIA, IIB) سرطان تخمدان:

برای تمام سرطانهای مرحله II درمان با جراحی (برای مرحله بندی و کاهش حجم توده) شروع می شود. جراحی شامل خارج سازی رحم (هیسترکتومی) و خارج سازی دوطرفه لوله های فالوپ و تخمدان ها می شود  (TAH+BSO). جراح تلاش میکند تا جای ممکن تومور را خارج نماید.

پس از جراحی شیمی درمانی برای حداقل 6 دوره توصیه می شود. اغلب ترکیب کربوپلاتین و پکلی تاکسل به کار می رود. برخی خانم ها در مرحله II سرطان تخمدان بجای شیمی درمانی وریدی با شیمی درمانی داخل پریتوئن (حفره صفاق) IP درمان می شوند.

سرطانهای مرحله  II لوله فالوپ نیز با جراحی و سپس شیمی درمانی درمان می شود.

درمان مرحله III (سرطان تخمدان، لوله فالوپ، سرطان اولیه پریتوئن):

درمان سرطان های مرحله III (IIIA1, IIIA2, IIIB, IIIC) مانند مرحله II است.  ابتدا حجم سرطان با جراحی کم می شود (مانند مرحله II). رحم هر دو لوله فالوپ، تخمدان ها و چادرینه (بافت چربی بالای شکم نزدیک به معده و روده ها) خارج می شود. همچنین جراح تلاش می کند تا جای ممکن تومور را خارج نماید. هدف اینستکه هیچ تومور بالای یک سانتیمتر باقی نماند. زمانیکه این هدف حاصل شد، سرطان به طور ایده آل برداشته (debulk) شده است.

گاهی تومور روی روده ها رشد می کند و برای خارج سازی سرطان باید بخشی از روده خارج شود. گاهی بخشی از سایر اعضا (مانند مثانه یا کبد) ممکنست خارج شود. هرچه تومور باقی مانده کوچکتر باشد، چشم انداز بهتر خواهد بود.

بعد از بهبودی از جراحی، شیمی درمانی ترکیبی داده می شود. ترکیب بکار رفته اغلب شامل کربوپلاتین (یا سیسپلاتین) و یک تاکسان مانند پکلی تاکسل (تاکسول) است که برای 6 دوره بصورت تزریق وریدی داده می شود.

گزینه دیگر شیمی درمانی داخل پریتوئن (داخل شکم) پس از جراحی است. چون شیمی درمانی IP در واقع شامل تزریق وریدی پاکلی تاکسل درکنار تزریق داخل پریتوئن پاکلی تاکسل و سیسپلاتین است بنابراین هم شیمی درمانی داخل وریدی است و هم شیمی درمانی داخل پریتوئن. معمولا تنها زمانی شیمی درمانی داخل پریتوئن انجام می شود که سرطان تقریبا بطور ایده آل برداشته شده باشد. اگر پاکسازی خوب انجام نشده باشد ممکنست این روش بخوبی کار نکند. بنظر می رسد شیمی درمانی داخل پریتوئن بهتر از شیمی درمانی داخل وریدی فعالیت می کند، اما همچنین عوارض بدتری هم دارد. این عوارض می تواند موجب دشوار شدن ادامه درمان شود. به همین دلیل شیمی درمانی داخل پریتوئن ممکنست برای هر کسی قابل اجرا نباشد. هنوز برای خانم های با سرطان پیشرفته تخمدان این یک گزینه است. پس از جراحی و حین و پس از شیمی درمانی، تستهای خونی برای تعیین سطح نرمال نشانگرهای تومور (CA125) به کار می رود. یک سی تی اسکن، PET اسکن یا MRI می تواند برای ارزیابی پاسخ شما به درمان استفاده شود.

بیماران بسیار ضعیفی که نمیتوانند جراحی کامل را تحمل نمایند گاهی بعنوان خط اول شیمی درمانی می شوند. اگر شیمی خوب عمل کرد و بیمار قویتر شد، جراحی خارج سازی سرطان انجام می شود و سپس مجددا شیمی درمانی انجام شود. اغلب 3 دوره شیمی درمانی قبل از جراحی و 3 دوره پس از جراحی (رویهم 6 دوره) داده می شود. گاهی برای برخی خانم های با سرطان پیشرفته ایکه ابتدا امکان جراحی موثر وجود ندارد ابتدا شیمی درمانی انجام می شود.

جراحی برای بازبینی پاسخ سرطان تخمدان:

درگذشته بسیاری از صاحب نظران توصیه به انجام جراحی دوم (لاپاروسکوپی/لاپاروتومی) می کردند تا ببینند آیا سرطان پس از شیمی درمانی پاک شده یا نه؟ این جراحی هیچ فایده اثبات شده ای نداشته است، بنابراین دیگر استاندارد درمان سرطان تخمدان نیست. هنوز ممکنست بصورت کارآزمایی بالینی استفاده شود تا معلوم شود که یک درمان دارویی جدید چقدر در پاکسازی موثر واقع می شود.

برای لاپاروسکوپی، یک سوراخ کوچک زیر ناف ایجاد می شود و لوله ای نازک دارای منبع نوری از آن وارد شکم می شود، بدین وسیله پزشک می تواند داخل شکم را ببیند که درمان چقدر موثر بوده است. لاپاروتومی نیاز به برش یا ایجاد شکاف جراحی دارد. طول این شکاف باید بحدی باشد که جراح بتواند بخوبی درون شکم و لگن را ببیند و نمونه های بیوپسی بگیرد. تیم سرطان مراقب شما تصمیم می گیرد که آیا بر اساس یافته های جراحی بازبینی نیاز به شیمی درمانی بیشتر دارید یا نه.

درمان تحکیمی سرطان تخمدان:

برای برخی بیماران، پزشک پس از اینکه درمان اولیه پاکسازی خوبی انجام شد، درمان تحکیمی توصیه می شود. به این درمان درمان نگه دارنده هم می گویند. هدف کشتن هر سلول سرطانی باقیمانده است، سلولهایی که آنقدر کوچک بوده اند که در آزمایشات قابل کشف نبوده اند. هدف از درمان تحکیمی جلوگیری از عود سرطان پس از درمان است. یک مطالعه نشان داد که دادن پکلی تاکسل (هر 4 هفته) برای یکسال موجب طولانی تر شدن زمان عود سرطان شد اما طول عمر بیماران را افزایش نداد. در مطالعه ای دیگر با روش تجویزی متفاوت هیچ فایده ای رویت نشد. این روش هنوز در کارآزمایی های بالینی در دست بررسی است.

درمان مرحله IV (سرطان تخمدان، لوله فالوپ، سرطان اولیه پریتوئن):

در مرحله IV سرطان به مکان های دوردست مانند کبد، ریه یا استخوان کشیده شده است. شفای این سرطان ها با درمانهای کنونی بسیار سخت است. هدف از درمان کمک به بهتر شدن بیمار و طول عمر بیشتر است.

مرحله IV می تواند مانند مرحله III درمان شود (جراحی خارج سازی تومور و کاهش حجم تومور و سپس شیمی درمانی). گزینه دیگر دادن شیمی درمانی در ابتدا و سپس در صورت جمع شدن تومور اقدام به جراحی و سپس مجددا شیمی درمانی است. اغلب 3 دوره شیمی درمانی قبل و 3 دوره پس از جراحی داده می شود.

گزینه دیگر محدود نمودن درمان به اقداماتی است که موجبات راحتی بیمار را فراهم می کند (نه جنگ با سرطان). به این نوع درمان، درمان تسکینی می گویند.

درمان سرطان تخمدان عود کرده یا مقاوم به درمان:

وقتیکه پس از درمان سرطان بر می گردد به آن عود سرطان می گویند. عود می تواند موضعی (نزدیک مکان شروع بیماری) یا دوردست (انتشار به اعضایی مانند ریه یا استخوان) باشد. تومورهای مقاوم به درمان تومورهای پایداری هستند که پس از درمان هرگز کامل پاک نشده اند. اغلب سرطان پیشرفته تخمدان ماهها یا سالها پس از درمان اولیه عود می کند.

گاهی جراحی بیشتر توصیه می شود. اغلب بیماران با سرطان تخمدان عود کرده یا مقاوم به درمان با فرمی از شیمی درمانی درمان می شود. اینکه چه شیمی درمانی ای بکار رود بستگی دارد به شیمی درمانی اولیه بیمار و کارآیی آن و اینکه چه مدت پس از آن سرطان کنترل شده بود. هرچه عود سرطان پس از درمان اولیه بیشتر طول بکشد، شانس پاسخ به شیمی درمانی بیشتر است.

اگر حداقل 6 ماه از شیمی قبلی گذشته باشد، ممکنست بیمار با شیمی درمانی قبلی (کربوپلاتین و پکلی تاکسل) درمان شود.  همچنین می توان کربوپلاتین را با داروی دیگری داد.

اگر سرطان کمتر از 6 ماه از شیمی درمانی قبلی بر گردد (یا هرگز پاک نشده باشد)، داروهای شیمی درمانی متفاوتی امتحان می شود. ممکنست برخی خانمها طی چند سال چندین رژیم شیمی درمانی متفاوت بگیرند.

تارگت تراپی هم می تواند موثر باشد. مثلا بیوسیزوماب (اوستین) ممکنست با شیمی درمانی داده شود. همچنین ممکنست یک داروی مهار کننده پارپ مانند اولاپاریب، روکاپاریب یا نیراپاریب هم یک گزینه باشد. اخیرا در مطالعه ای اولاپاریب به صورت درمان نگهدارنده در سرطان تخمدان پیشرفته استفاده شده است که تاثیر قابل توجهی داشته است "بیشتر بدانید". برخی بیماران از هورمون درمانی با داروهایی مانند آناستروزول، لتروزول یا تاموکسیفن سود می برند. برخی که در ابتدا شیمی درمانی نگرفته اند میتوانند اکنون با داروهای خط اول شیمی درمانی سرطان تازه تشخیص داده شده درمان شوند (مانند کربوپلاتین، پکلی تاکسل).

ممکنست شرکت در یک مطالعه بالینی روی درمانهای جدید در خانمهای با عود یا سرطان مقاوم به درمان مزیت هایی داشته باشد. از تیم سرطان خود در مورد این مطالعات بپرسید.

شیمی درمان با دوز بالا و پیوند مغز استخوان در موارد عود یا مقاوم به درمان سرطان تخمدان به کار رفته است. این درمان عوارض خیلی جدی ای دارد و ثابت نشده که طول عمر بیمار را افزایش بدهد.

درمانهای تسکینی سرطان تخمدان:

ممکنست خانمهای با سرطان تخمدان دچار تجمع مایع در شکم شوند، که به آن آسیت می گویند. این میتواند بسیار نا خوشایند باشد اما با تخلیه مایع از طریق سوزن قابل کنترل است. در این روش پوست بی حس می شود و سپس با کمک سوزنی حدود چند لیتر مایع درون یک بطری جمع آوری می شود. اغلب برای هدایت سوزن از سونوگرافی استفاده می شود. اغلب مایع مجددا تجمع می یابد و این عمل باید تکرار شود. گاهی یک لوله لاستیکی قابل انعطاف (کاتتر) درون شکم کار گذاشته می شود و تا زمان لازم بدون سوزن آنجا باقی میماند.

گزینه دیگر تزریق مستقیم شیمی درمانی بدرون شکم است تا تولید مایع آهسته تر شود. درمان با بیواسیزوماب (اوستین) ممکنست تولید مایع را کم کند. این درمانها میتوانند علایم برخی بیماران را کم کنند و بندرت ممکنست طول عمر را زیاد کنند. اما اغلب اثرات آنها موقتی است و سرطان عود می کند یا پایدار می ماند.

سرطان تخمدان همچنین می تواند مسیر روده ها را مسدود نماید. و ایجاد دلدرد، تهوع و استفراغ نماید. کنترل این انسداد می تواند سخت باشد. اغلب سرطان به حدی در شکم رشد کرده است که جراحی برای باز کردن مسیر روده کارساز نیست. برای کمک به راحت شدن بیمار، ممکنست پزشک از طریق پوست لوله ای را درون معده کار بگذارد تا اجازه دهد محتویات معده تخلیه شود. این به کنترل تهوع، استفراغ و درد بیمار کمک ی کند.

گاهی یک استنت (لوله ای سفت) درون روده بزرگ کار گذاشته می شود تا انسداد را برطرف نماید. چون این گزینه ریسک بالای عوارض را دارد باید در مورد فواید و عوارض این روش با پزشکتان مشورت نمایید.

در برخی بیماران، جراحی میتواند انسداد روده را کاهش دهد. این اغلب به بیمارانی که وضع جسمی نسبتا خوبی دارند و می توانند پس از جراحی درمان اضافه تر بگیرند (مانند شیمی) پیشنهاد داده می شود.

درمان تومورهای تخمدان با توان بدخیمی پایین:

به این تومورها همچنین LMP (Low Malignant Potential) یا تومورهای مرزی  (Borderline Tumor)هم می گویند.  این تومورها  در سونو گرافی یا سی تی اسکن مانند سرطان های تهاجمی سلول های پوششی تخمدان بنظر می رسد. برای اطمینان از اینکه این یک تومور تهاجمی نیستباید بیوپسی گرفته شود. معمولا نمونه برداری حین جراحی انجام می شود. جراحی این تومورها شبیه سرطان تهاجمی تخمدان است و با هدف خارج سازی حداکثری تومور و مرحله بندی کامل انجام می شود.

برای خانمهایی که دیگر نمی خواهند بچه دار شوند، رحم، هر دو لوله فالوپ و هر دو تخمدان خارج می شود  (TAH+BSO). مرحله بندی با جراحی برای دیدن انتشار تومور به خارج از تخمدان یا لگن انجام می شود. این یعنی خارج نمودن چادرینه و برخی غدد لنفاوی و شستشوی لگن و شکم. اگر بیمار شود بخواهد در آینده حامله تنها تخمدان مبتلا به تومور و لوله فالوپ آن سمت خارج می شود. بندرت تنها بخشی از تخمدان حاوی کیست تخمدان و تومور خارج می شود. این بیماران هم باید با جراحی مرحله بندی شوند تا انتشار تومور معلوم شود. اگر تومور تنها در یک تخمدان باشد، معمولا بیمار بدون درمان بیشتر تنها تحت نظر گرفته می شود. صاحب نظران توصیه می کنند، پس از تشخیص بیمار برای 5 سال هر 6 ماه ویزیت شود. معمولا برای تومورهایی که به خارج از تخمدان گسترش نیافته باشند، شیمی درمانی و پرتودرمانی خط اول درمان نیستند.

اگر هنگام تشخیص تومور به خارج از تخمدان انتشار یافته باشد جراح تا حد امکان آنرا خارج می سازد. درمان بعد از جراحی بستگی به میزان تهاجم تومور دارد (انتشار سلول های سرطانی به اعضای مجاور) که میزان خطرناکی تومور را نشان می دهد. زمانیکه این تومورها منتشر می شوند، می توانند رسوباتی در پوشش شکم (پریتونئوم) و سطح اعضای شکم و لگن ایجاد کنند. اغلب این رسوبات غیر تهاجمی هستند، یعنی بدرون اعضا یا پوشش شکم نفوذ نکرده اند. زمانیکه بدرون پوشش شکم یا درون اعضا نفوذ می کنند تومور مهاجم نامیده می شوند.

بیماران LMP  با انتشارات غیر تهاجمی معمولا پس از جراحی (بدون درمان بیشتر) تنها تحت نظر گرفته می شوند. اگر رسوبات تومور مهاجم باشد، ممکنست شیمی درمانی توصیه شود. معمولا شیمی درمانی مانند سرطان تهاجمی تخمدان است. بیماران LMP اغلب تحت نظر گرفته می شوند زیرا خیلی آهسته رشد می کنند و حتی زمانیکه منتشر شده اند بندرت کشنده اند.

اگر تومور پس از درمان اولیه عود نماید، جراحی های بعدی کاهنده حجم تومور مد نظر قرار می گیرند. در موارد عود LMP بندرت از شیمی درمانی و پرتو درمانی هم استفاده می شود.