موسسه سنین CNIN Institute

تشخیص لنفوم هوچکین HL:

 

  • آزمایش­ات:

اکثر افراد مبتلا به لنفوم هوچکین بخاطر اینکه علایم خاصی دارند، یا احساس خوبی ندارند برای چکاپ به پزشک مراجعه می کنند. اگر فرد علایم یا نشانه های لنفوم هوچکین دارد برای بررسی بیشتر آزمایش و معایناتی برای تشخیص و تعیین نوع دقیق آن انجام می­ شود.

 

  • شرح حال پزشکی و معاینه:

پزشک شما می خواهد سابقه پزشکی کاملی (اطلاعات در مورد علایم، عوامل خطر احتمالی، سابقه خانوادگی و سایر شرایط پزشکی) را بدست آورد.

بعدا، پزشک شما را مورد بررسی قرار می دهد، توجه ویژه ای به گره های لنفاوی و سایر نقاط بدن از جمله طحال و کبد می­ کند. از آنجا که عفونت ها شایع ترین علت گره های لنفاوی بزرگ شده به ویژه در کودکان هستند، پزشک به­ دنبال عفونت در بخشی از بدن در مجاورت هر غده لنفاوی متورم می­ گردد.

پزشک همچنین ممکن است برای بررسی علائم عفونت یا سایر مشکلات آزمایش­ خون درخواست کند. اگر پزشک احتمال می دهد که لنفوم هوچکین عامل ایجاد علائم است، ممکنست توصیه به نمونه­ برداری از یک گره لنفاوی متورم کند.

 

  • نمونه ­برداری در نفوم هوچکین:

از آنجا که اغلب، گره­ های لنفی متورم به علت چیزی غیر از لنفوم هوچکین (مثلا عفونت) ایجاد می­شود، اغلب پزشکان چند هفته صبر می کنند تا ببینند که آیا عفونت از بین می رود یا خیر. همچنین ممکن است آنتی بیوتیک ها تجویز کنند تا ببینند آیا تورم گره­ ها کاهش پیدا می­کند.

اگر گره ها کوچک نشوند یا اگر رشد کنند، یک گره لنفاوی (یا یک قطعه کوچکی از یک گره) را برای بررسی در زیر میکروسکوپ و سایر آزمایش ها خارج می کنند. این روش که نمونه ­برداری نامیده می­شود برای تشخیص بیماری مورد نیاز است. اگر لنفوم هوچکین باشد،  نمونه­ برداری نشان می­ دهد که چه نوعی از لنفوم هوچکین است.

انواع مختلف نمونه­ برداری وجود دارد. پزشکان بر اساس وضعیت بهترین را انتخاب می کنند.

  • نمونه ­برداری Excisional or incisional:

این نوع نمونه ­برداری رایج­ترین نوع نمونه­ برداری از گره لنفاوی بزرگ شده است. پزشک بخشی از پوست را برش می­دهد تا گره لنفاوی را بردارد.

اگر کل گره لنفاوی برداشته شود، این یک نوع نمونه ­برداری excisional است.

 اگر بخش کوچکی از تومور یا گره بزرگتر برداشته شود، این نمونه ­برداریincisional  است.

اگر گره فقط زیر پوست باشد، این عملیات نسبتا ساده است که گاهی اوقات با استفاده از بیحسی موضعی انجام می شود. اما اگر گره در داخل قفسه سینه یا شکم باشد، بیمار کامل بیهوش می­شود. این نوع نمونه­ برداری تقریبا همیشه برای تشخیص لنفوم هوچکین یک نمونه کامل بافت را فراهم می کند تا بطور دقیق نوع آن مشخص شود.

 

  • نمونه ­برداری سوزنی:

نمونه­ برداری سوزنی کم­تر از نمونه ­برداری­های excisional یا incisional تهاجمی­ است. اما ممکنست این روش برای تشخیص لنفوم هوچکین (یا تعیین اینکه کدام نوع آن وجود دارد) بافت کافی خارج نکند، دو نوع نمونه­ برداری سوزنی وجود دارد:

  • نمونه ­برداری آسپیراسیون سوزنی ظریف (FNA): که از یک سوزن بسیار نازک و توخالی متصل به سرنگ استفاده می کند تا مقدار کمی مایع و قطعه های های کوچک بافت را بردارد (آسپیراسیون).
  • نمونه­ برداری سوزنی درشت: که از یک سوزن بزرگتر برای برداشت قطعه کمی بزرگتر از بافت استفاده می کند.

 

اگر یک گره یا تومور بزرگ زیر پوست لمس شود، پزشک در هنگام لمس کردن می تواند سوزن نمونه برداری را وارد آن کند. اگر گره یا تومور عمقی باشد، پزشک می تواند سوزن را با استفاده از یک اسکن کامپیوتری (CT) یا التراسوند هدایت کند.

اکثر پزشکان از نمونه­ برداری سوزنی (به خصوص نمونه­ برداریFNA ) برای تشخیص لنفوم هوچکین استفاده نمی کنند. اما اگر پزشک متقاعد شود که تورم غدد لنفاوی شما به علت عفونت یا گسترش سرطان از یک عضو دیگر (مانند پستان، ریه یا تیرویید) است، نمونه ­برداری سوزنی اولین نوع نمونه ­برداری است که انجام می­شود. حتی بعد از نمونه­ برداری سوزنی ممکنست برای تشخیص لنفوم هوچکین نمونه ­برداری excisional مورد نیاز باشد.

اگرتشخیص لنفوم هوچکین باشد، برای بررسی مناطق غیر طبیعی در سایر قسمت های بدن میتوان از نمونه­ برداری­ های سوزنی استفاده کرد تا مشخص شود علت، گسترش هوچکین است یا نه. یا برای تشخیص عود  بعد از درمان بیماری بکار رود.

 

  • آسپیراسیون و نمونه ­برداری مغز استخوان:

این آزمایش ها برای تشخیص لنفوم هوچکین مورد استفاده قرار نمی گیرند، اما ممکن است بعد از تشخیص انجام شود تا مشخص شود که آیا لنفوم در مغز استخوان وجود دارد. آسپیراسیون مغز استخوان و نمونه­ برداری معمولا همزمان انجام می­شود. نمونه ها از پشت استخوان لگن گرفته می شود، گرچه گاهی اوقات از استخوان های دیگر گرفته می شود.

در آسپیراسیون مغز استخوان، شما روی یک میز (به پهلو و یا روی شکم) دراز می­ کشید. پس از تمیز کردن پوست باسن، پزشک با تزریق یک بیهوشی موضعی، منطقه و سطح استخوان را بیحس می کند، که ممکن است باعث کم کردن سوزش یا احساس سوزش شود. یک سوزن نازک و توخالی به استخوان وارد می شود و یک سوزن برای استخراج مقدار کمی از مغز استخوان مایع استفاده می شود. حتی با بیهوشی، اکثر بیماران کمی بعد از گرفتن نمونه مغز استخوان درد دارند.

نمونه ­برداری مغز استخوان معمولا بعد از آسپیراسیون انجام می شود. یک قطعه کوچکی از استخوان و مغز استخوان با یک سوزن کمی بزرگتر که به استخوان وارد می شود، برداشته می شود. نمونه ­برداری ممکنست اندکی درد ایجاد کند.

اکثر کودکان که آسپیراسیون مغز استخوان و نمونه ­برداری دارند یا باید دارو دریافت می کنند تا آنها را خواب کنند یا بیهوشی عمومی دیافت کنند.

 

  • بررسی نمونه ­ها در لنفوم هوچکین:

تمام نمونه­ های نمونه­ برداری زیر میکروسکوپ توسط یک متخصص پاتولوژیست (پزشک متخصص تشخیص سلول های سرطانی) بررسی می­شود که سلول­های لنفوم هوچکین (به نام سلول های رید اشتنبرگ) را جستجو می­کند. گاهی اوقات اولین نمونه­ برداری پاسخ قطعی نمی­دهد و نمونه ­برداری بیشتری مورد نیاز است.

نگاه کردن به نمونه­ های زیر میکروسکوپ برای تشخیص لنفوم هوچکین (و نوع آن) کافی است. اما گاهی اوقات آزمایش­های بیشتری لازم است.

  • IHC ایمونوهیستوشیمی:

این آزمایش پروتئین­های خاصی را در سلول­ها مانند CD15 و CD30 مشاهده می کند که بر سطح سلول­های رید اشتنبرگ در لنفوم هوچکین کلاسیک مشاهده می شود. ممکنست آزمایش­ها پروتئین­های دیگری را نشان دهد و تشخیص لنفوم هوچکین غیر کلاسیک یا لنفوم غیر هوچکین یا سایر بیماری­ها شود. 

 

تصويرى برداری در لنفوم هوچکین:

در تصويربردارى از اشعه ايكس، امواج صوتى، ميدان هاى مغناطيسى، و يا مواد راديواكتيو براى ايجاد تصاويرى از درون بدن استفاده مى شود، و دلائل آن متعدد و بعضى به شرح زير است:

  • جستجوى دليلى براى علائم مشخص مانند گره هاى لنفاوى بزرگ شده درون سينه.
  • براى تعيين مرحله و سطح (استيج) و گستردگى لنفوم هوچكين.
  • براى كمك به نشان دادن ميزان موثر بودن درمان ها.
  • جستجوى علائم احتمالى بازگشت مجدد سرطان.

 

  • عکس ساده قفسه سينه با اشعه ايكس:

لنفوم هوچكين، اغلب باعث بزرگ شدن گره هاى لنفى درون قفسى سينه مى شود كه معمولاً در يك عكس ساده (با استفاده از اشعه ايكس) ديده مى شوند.

 

  • سى تى اسكن در لنفوم هوچکین:

در اين روش با تركيب تصاویر اشعه ايكس، تصاويرئ از "مقاطع" مختلف بدن تهیه مى شود، تا بتوانند به وسيله آن تشخيص دهند كه آيا عضوى از بدن و يا غدد لنفاوى بزرگ شده است يا خير. سى تى اسكن براى جستجوى لنفوم هوچكين در گردن، قفسه سينه، شكم و لگن كاربرد دارد.

 

  • نمونه بردارى سوزنی با هدایت سى تى اسكن:

از سى تى اسكن براى هدايت دقيق يك "سوزن" ويژه نمونه بردارى، به محل مورد نظر در بدن مى توان استفاده نمود، كه بعد از انجام نمونه بردارى، آن را براى معاينه و مشاهده در زير ميكروسكوپ، به آزمايشگاه ارسال مى نمايند.

 
  • ‏ ام آر آى در لنفوم هوچکین:

همانند سى تى اسكن، ام آر آى هم تصاوير دقيقى و با جزئيات از بافت هاى نرم بدن ايجاد مى نمايد، اما در آن از امواج صوتى و مغناطيس قوى (به جاى اشعه ايكس) استفاده مى شود. اگر چه اين روش در تشخيص لنفوم هوچكين كمتر استفاده مى شود، اما براى تشخيص گسترده شدن بيمارى به ستون فقرات و يا مغز، بسيار مفيد است.

 
  • ‏پِت اسكن در لنفوم هوچکین:

براى انجام پت اسكن، نوعى خاص از "قند راديواكتيو" تضعيف شده را تزريق مى نمايند (كه خصوصاً در سلول هاى سرطانی تجمع مى یابد)، سپس با دوربين ويژه اى، تصاويرى از نقاط راديواكتيو بدن تهيه مى نمايند. اين تصاوير جزئيات دقيقی را نشان نمى دهد، اما اطلاعات بسيار خوبى از تمامى بدن فراهم می کند. پت اسكن، به دلائل متعدد براى استفاده در يك فرد مبتلا به لنفوم هوچكين كار برد دارد:

  • نشان بدهد كه آيا يك گره لنفاوى بزرگ شده حاوى لنفوم هوچكين هست يا خير.
  • براى مشخص كردن نقاط كوچكى در بدن كه ممكنست "لنفوم" باشند، اما اين نقاط در تصاوير سى تى اسكن، عادى دیده نشده اند.
  • براى تعيين اين كه آيا درمان موثر است يا خير، و نيز ميزان اين تاثير. برخى پزشكان، پت اسكن را بعد از چند دوره شيمى درمانى، تكرار مى نمايند. اگر درمان موثر باشد، گره هاى لنفى ديگر قند راديواكتيو را جذب نخواهند نمود.
  • بعد از انجام درمان، با يك پت اسكن مى توان تصميم گرفت كه آيا گره هاى لنفى بزرگ شده هنوز سرطانى هستند يا خير، و فقط بافت خاموش بجامانده مى باشند.

 

  • ‏تركيب پِت و سى تى اسكن PET/CT scan:

برخى دستگاه ها قادرند پت اسكن و سى تى اسكن را توأمان انجام داده و به پزشك امكان مى دهد كه ضمن مشاهده نقاط بيشتر "راديواكتيو"، همزمان تصاوير با جزئيات دقيق از همان ناحيه در اختيار داشته باشد (اين روش، برای كشف لنفوم بهتر از سى تى تنها، است).

 
  • ‏اسكن استخوان در لنفوم هوچکین:

اين اسكن فقط زمانى كه شخص درد استخوان ها داشته باشد، و يا نتايج آزمايشات حاكى از گسترش لنفوم به استخوان ها باشد انجام مى شود. يك ماده راديو اكتيو (تِكنِسيوم) به سياه رگ تزريق شده، و از طريق جريان خون به نواحى آسيب ديده مى رسد، و دوربين مخصوصى تصاويرى از اين نقاط تهيه مى نمايد. گاهى لنفوم هوچكين باعث آسيب به استخوان ها مى شود، كه در اسكن ديده خواهد شد، اما اين تصاوير تفاوت بين سرطان و مشكلات غير سرطانى را نشان نمى دهند، و نياز به آزمايشات تشخيصى بيشترى مى باشد.

 
ساير آزمايش ها:
  • ‏آزمايش خون:

اين آزمايش براى تشخيص لنفوم هوچكين نيست ... بلكه مى تواند به پزشكان ميزان پيشزفته بودن آن و چگونگى تحمل بيمار، در قبول درمان هاى مختلف را نشان بدهد. عملكرد كليه و كبد در آزمايش خون ديده مى شود، و رسيدن سرطان به استخوان ها را نشان مى دهد.

 
  • ‏ CBC آزمايش شمارش كامل گلبول هاى خون:

شمارش كامل گلبول هاى خون، با نشان دادن ميزان هر نوعى از سلول هاى خونى، در تشخيص لنفوم كمك مى نمايد. مثلاً اگر لنفوم به مغز استخوان ها گسترده شده باشد (جايى كه گلبول هاى قرمز ساخته مى شوند) فرد دچار كم خونى مى شود، ويا، تعداد زياد و غير عادى گلبول هاى سفيد، يكى از علائم احتمالی لنفوم هوچكين است (هر چند عفونت ها نيز اين علائم را دارند).

 
  • ESR:

مى تواند كمك كند كه بفهميم چه ميزان التهاب در بدن وجود دارد (در افراد با لنفوم هوچكين مى تواند بسيار بالا باشد).

 

  • تست HIV:

تست براى آلودگى به ويروس اچ آى وى، خصوصاً اگر شما علائمى غير عادى كه ممكن است مرتبط با ويروس اچ آى وى باشد را داشته باشيد.

 

  • تست هپاتیت B:

تست آلودگى به ويروس عفونت هپاتيت بى. اگر پزشك شما بخواهد از داروى"ريتوكسیماب" در درمان شما استفاده نمايد، اين آزمايش انجام مى شود (زيرا در صورت ابتلا به هپاتيت بى، به مشكلات جدى دچار خواهيد شد).

 
بررسی عملكرد قلب و ريه:
اگر داروهاى شيمى درمانى بر عملكرد قلب و ريه اثر گذار باشند، قبل از انجام درمان، مثلاً از "اكوكارديوگرام" و يا "اسكن قلب" براى كنترل عملكردسالم  قلبى، و از تست تنفسى ‏PFT (با تنفس در يك لوله ويژه متصل به دستگاهى خاص)، براى بررسی چگونگى كاركرد ريه ها استفاده می شود.
 
 

منبع: American Cancer Society 2017
مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی
           فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی

سرطان های خون و لنف