حفظ بارورى كودكان و نوجوانان مبتلا به سرطان

Preserving Fertility in Children & Adolescents with Cancer

مقدمه:

كودكان درمان شده از سرطان، مى توانند براى مدت هاى طولانى به زندگى ادامه دهند، اما نابارورى در بزرگسالى مى تواند يك مشكل باشد. (با پزشك فرزند خود صحبت نماييد) درمان سرطان مى تواند به طور كامل و برگشت ناپذير، توان "بارورى" را مختل نمايد. اين مورد نه تنها بايد با پدر و مادر بيمار در ميان گذارده شود، بلكه فرزند تحت درمان هم بايد به محض "بزرگ" شدن، به طور كامل در جريان قرار داده شود. اگر بيمار به حد كافى رشد نموده باشد كه بتواند موضوع را درك كند، بايد براى وى چگونگى روند درمان و عوارض حتمى و احتمالى آن را بطور کامل توضيح داد، و رضايت وى را بايد جلب نمود، در غير اين صورت والدين وى بايد رضايت كامل داشته باشند.

گزينه هاى بارورى براى دختران:

• قبل از بلوغ:

فعلاً تنها گزينه موجود براى حفظ بارورى دختران، بيرون آوردن تخمدان به وسيله جراحى و انجماد بافت آن مى باشد (دختران تا بعد از بلوغ تخمك بالغ وكامل توليد نمى نمايند) تحقيقاتى هم در مورد انجماد و ذخيره سازى تخمك نيمه بالغ در حال انجام است (به قسمت حفظ بارورى در زنان سرطانى در سايت مراجعه نماييد). حتى بدون انجام اين قبيل پيش گيرى ها، بعد از درمان، اغلب دختران دوران بلوغ را طى كرده و خون ريزى (پريود) ماهيانه در ايشان آغاز مى شود. بايد با پایش ميزان هورمون ها در خون، پى ببريم كه احتمال "بارورى" يا "يائسگى زودرس" ايشان چقدر مى باشد (بهتر است بعد از بلوغ و در دورانى كه دختران جوان قابليت بارورى خوبى دارند، با يك متخصص در اين موارد گفتگو نماييد). ممكنست برخى دختران، ترجيح دهند كه تخمك خود را قبل از يائسگى زودرس، ذخيره سازى نمايند.

• بعد از بلوغ:

بلوغ اغلب دختران بين ٩ تا ١٥ سالگى اتفاق مى افتد و بعد از بلوغ مى توان تخمك و يا جنين را منجمد سازى نمود. در پرتو درمانى به ناحيه شكم و لگن، مى توان از پوشش هاى ويژه براى تخمدان ها استفاده نمود، ويا با جراحى مكان آن ها را تغيير داد تا در حوزه تابش قرار نگيرند (به مطلب حفظ بارورى در زنان سرطانى در سايت مراجعه نماييد) تقريباً تمامى دخترانى كه بعد از بلوغ، تحت درمان قرار گرفته اند، خون ريزى ماهيانه خود را از سر مى گيرند، اما امکان دارد تعدادى از بالغين جوان که هنوز "بارور" هستند، دچار يائسگى زودرس شوند. به همين دليل بهتر است طی مشورت با يك متخصص بارورى، در اواخر نوجوانى يا اوائل بيست سالگى، با انجماد تخمك و نگهدارى از آن (براى بعد) تخمک ها را حفظ نمود تا در صورت بروز يائسگى زودرس، از نابارورى پيشگيرى شود.

گزينه هاى بارورى براى پسران مبتلا به سرطان:

• قبل از بلوغ:

تا اين زمان هيچ روشى براى حفظ بارورى در پسران نابالغ (به دليل عدم توليد اسپرم) يافت نشده است. با اين وجود برخى مراكز، روش هاى كاملاً "در حال آزمايش" را ارائه مى نمايند، كه در آن با منجمد نمودن بافت بيضه (شامل سلول هاى بنيادى) ...، براى حفظ توان بارورى تلاش مى كنند. با اميد به اين كه شايد روزى روش هايى براى توليد اسپرم سالم از اين بافت هاى بيضه، پيدا شود.

• خارج سازى بافت بيضه در پسران نابالغ:

با ايجاد شكاف كوچكى در پوسته بيضه، مقدارى از بافت بيضه كه حاوى سلول هاى بنيادى توليد كننده اسپرم است را خارج نموده و مورد انجماد قرار مى دهند (معمولاً اين عمل را حين عمل جراحى ديگرى مانند كارگذارى "وسيله اى" در رگ، ويا مثلاً "پيوند مغز استخوان" انجام مى دهند)، تا شايد بعد ها با انتقال دوباره اين سلول ها به بيضه، عمل توليد اسپرم از سر گرفته شود. (گاهى هم مى توان در آزمايشگاه ويژه، از اين سلول هاى بنيادى اسپرم توليد نمود). نكته مهم اين است كه تا اين لحظه، هيچ يك از روش ها، منجر به توليد اسپرم سالم و يا نوزادان زنده تولد يافته، نگرديده است. همچنين بايد توجه داشت كه چون برداشت سلول ها از بيضه قبل از درمان سرطان انجام گرفته، باز گرداندن دوباره اين سلول ها به بدن فرد معالجه شده، احتمال دارد موجب بازگشت سرطان نيز بشود.

• بعد از بلوغ:

براى مردان جوانى كه توليد اسپرم دارند، بهتر است روش هاى حفظ بارورى، قبل از شروع درمان انجام شود. آنان در سطوح مختلفى از بلوغ قرار دارند و درك صحيحى از گسترش و كامل بودن توان توليد مثل خود دارند. اين مردان جوان از قبل مطالعاتى در مورد بلوغ و چگونگى آن در "مدارس" داشته اند، و همين موضوع را مى توان مبناى صحبت در مورد حفظ توان "بارورى" و ذخيره اسپرم، قرارداد. وقتى پسران بالغ مى شوند، يعنى توليد اسپرم سالم در آنان شروع شده است. مطالعات و تحقيقات، به اين نتيجه رسیده اند كه، بهترين نشانه توليد اسپرم حجم بيضه ها مى باشد. گفته شده است كه، هر پسر بالغ با حجم بيضه بالاتر از پنج ميلى ليتر، مى تواند توليد "مايع منى"، براى ذخيره سازى را داشته باشد. اغلب پسران بعد از ١٣ سالگى، مقدارى اسپرم در مايع منى خود دارند، و بهترين روش براى حفظ توان توليد مثل (بعدى) منجمد سازى اسپرم و حفظ آن در بانك هاى اسپرم مى باشد.
اما، هم بلوغ فيزيكى و هم بلوغ احساسى بايستى در هنگام "نمونه گيرى" در نظر گرفته شود، چرا كه پسران جوان ممكنست در مورد"استمناء"، (براى توليد نمونه مايع منى)، بسيار مضطرب باشند و براى صحبت در مورد آن با والدين خود احساس شرم نمايند، و حتى اين "كار" را قبلاً انجام نداده باشند. بهتر است در اين مورد ويژه با ايشان به آرامى صحبت کرد، و توضيح داد كه جمع آوری نمونه در اتاق خصوصى ویژه و در مراكز خاصی، انجام شده، و كسى حضور نخواهد داشت (شايد استفاده از "ويبراتور " هاى مخصوص هم كمك كننده باشد.)
با وجود اين كه بيضه ايشان، ميزان تستوسترون قابل قبولى توليد مى نمايد، اما ممكنست روند توليد اسپرم (بعد از درمان) آسيب ديده باشد. پس ذخيره سازى نمونه اسپرم براى بعد ضرورى است. براى پسرانى كه بلوغ عادى را طى نکرده اند، روند تشكيل كامل اندام مردانه و بلوغ را مى توان با تزريق هورمون هايى (با تجويز پزشك متخصص)، سرعت بخشيد. بعد از شروع بلوغ، پزشك مى تواند ميزان اسپرم را در "نمونه مايع منى" پسر شما اندازه گيرى كرده و حتى در صورت كافى نبودن تعداد آنان، مى توان با جراحى، مقدارى از اسپرم ها را خارج و با انجماد ذخيره سازى نمود. (در بعضى مراكز "انزال مصنوعى" با دستگاه هاى ويژه الكتريكى، انجام مى شود.) براى دريافت جزييات آن مى توانيد به مطلب حفظ توان بارآورى در مردان سرطانى، در سايت مراجعه و آن را مطالعه نماييد.

منبع: American Cancer Society 2017

مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی

بازبینی: سیدسعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی