وینورلبین

Vinorelbine

نام تجاری وینورلبین:

ناولبین

دسته دارویی وینورلبین:

داروی شیمی درمانی ضد سرطان (آنتی نئوپلاستیک یا سیتوتوکیک) است. از دسته آلکالوئیدهای گیاهی وینکا است. وینورلبین یک مشتق نیمه مصنوعی (نیمه سنتتیک) وین بلاستین (داروی اصلی گروه آلکالوئیدهای وینکا) است با خصوصیات کلی شبیه به آن.

موارد مصرف وینورلبین:

• سرطان ریه غیر سلول کوچک
• گاهی برای درمان سرطان پیشرفته سینه، سرطان تخمدان، سرطان پروستات یا لنفوم هوچکین و غیر هوچکین به کار می رود.

فارماکوکینتیک وینورلبین:

همانند دیگر آلکالوئید های وینکا متعاقب تزریق داخل وریدی این دارو یک فارماکوکینتیک 3 مرحله ای دارد و نیمه عمر حذف آن بین 28 تا 44 ساعت می باشد. به سرعت از دستگاه گوارشی جذب می گردد و اوج غلظت پلاسمایی آن بین 5/1 و 3 ساعت بعد از دوز خوراکی حاصل می شود. در کبد متابولیزه می گردد و deacytyl vinorelbine دارای فعالیت آنتی نئوپلاستیک است. این دارو و متابولیت هایش عمدتاً از طریق مدفوع و آن هم از راه صفرا دفع می گردند اما راه ادراری نیز وجود دارد.

نحوه تجویز وینورلبین:

• وینورلبین بصورت وریدی سریع (IV) یا انفوزیون آهسته (IV) داده می شود. فرم خوراکی بصورت کپسول هم دارد.
• وینورلبین وزیکانت است. داروی وِزیکان دارویی است که اگر از رگ خارج شود و به بافت زیر پوستی راه یابد موجب آسیب بافتی و تاول می شود. پزشک و پرستار تجویز کننده این دارو باید بدقت آموزش دیده باشد. اگر هنگام دریافت وینورلبین متوجه درد یا قرمزی یا تورم در محل تزریق شدید فورا به پرستار اطلاع دهید.
• دوز تجویزی وینورلبین بستگی دارد به قد، وزن، سلامت عمومی و نوع سرطان.

عوارض جانبی وینورلبین:

نکات مهم:

• اغلب افراد به همه این عوارض را دچار نمی شوند.
• اغلب زمان شروع و طول مدت عوارض قابل پیشبینی است.
• تقریبا همیشه عوارض قابل برگشت است و پس از تکمیل درمان از بین می روند.
• برای به حداقل رساندن یا کاهش عوارض جانبی گزینه های زیادی وجود دارد.
• بین ایجاد عوارض و شدت آنها و تاثیر دارو هیچ ارتباطی وجود ندارد.

عوارض جانبی شایع وینورلبین: (در کمتر از 30% بیماران رخ می دهد)

• افت سلول های خونی. ممکنست موقتا گلبول های سفید و قرمز کاهش یابد. همانند وین بلاستین، اصلی ترین مانع افزایش دوز وینورلبین گرانولوسیتوپنی (کاهش گلبول های سفید) می باشد. این مساله می تواند بیمار را در معرض افزایش خطر عفونت یا کم خونی قرار دهد.

• تهوع یا استفراغ. در تجویز خوراکی آثار گوارشی مثل حالت تهوع و استفراغ شایع است.
• ضعف عضلانی
• یبوست

عوارض کمتر شایع وینورلبین: (در 10-29 درصد بیماران رخ می دهد)

• درد محل تزریق. در محل تزریق این دارو درد موضعی و ترومبوفلبیت (التهاب سیاهرگ) ایجاد می شود.
• نوروپاتی (آسیب عصبی) محیطی مانند بی حسی انگشتان دست و پا ممکنست با مصرف مکرر دارو ایجاد شود. این عارضه را باید با گروه مراقبت خود در میان بگذارید. در صورت ایجاد نوروتوکسیسیته (سمیت عصبی) متوسط یا شدید مصرف دارو باید قطع گردد.
• اسهال
• ریزش مو
• افت پلاکت (پلاکت ها مسوول انعقاد خون هستند) و افزایش احتمال خونریزی

برخی عوارض نادرند (در کمتر از 10 درصد بیماران) و در لیست بالا نیستند. همیشه شما باید هرگونه علامت غیر طبیعی را به اطلاع گروه درمان برسانید.

در موارد زیر با گروه درمان سرطانتان تماس بگیرید:

در صورت بروز هر یک از علایم زیر فورا با گروه درمان تماس بگیرید:

• تب 38 درجه سانتی گراد یا بالاتر (علامت احتمالی عفونت)

در صورت بروز هر یک از علایم زیر طی 24 ساعت از بروز علایم به گروه درمان اطلاع دهید:

• تهوع (ممکنست با داروهای ضد تهوع اصلاح نشود و تداخل در خوردن ایجاد کند.)
• استفراغ (بیش از 4-5 بار طی 24 ساعت)
• خونریزی یا کبودی غیر طبیعی
• مدفوع سیاه یا قیر مانند یا وجود خون در مدفوع
• یبوست
• اسهال (بیش از 4-6 بار در 24 ساعت)
• زخم های دهان یا لب

تداخلات دارویی وینورلبین:

همانند وین بلاستین.

احتیاطات وینورلبین:

• قبل از شروع درمان با وینورلبین، مطمئن شوید پزشک و تیم مراقبت شما از کل داروهای مصرفی شما (شامل داروهای غیر نسخه ای، ویتامین ها یا داروهای گیاهی) اطلاع دارند. از آسپرین و داروهای حاوی آسپرین استفاده نکنید مگر اینکه پزشک اجازه دهد.
• اگر باردارید قبل از شروع درمان به گروه مراقبت تان اطلاع دهید. دسته حاملگی این دارو D است (یعنی این دارو ممکنست برای جنین مضر باشد. خانم های حامله یا آنهاییکه تصمیم به حامله شدن دارند باید از خطرات آن برای جنین و مادر در بارداری آگاه باشند).
• هم زن و هم مرد باید روش های پیشگیری از بارداری را بکار گیرند تا حین دریافت وینورلبین بارداری پیش نیاید. روش های سد کننده پیشگیری از بارداری مانند کاندوم توصیه می شود. با پزشکتان درباره زمان ایمن باردار شدن یا تولد فرزند صحبت کنید.
• زمانیکه این دارو را مصرف می کنید نباید شیر بدهید.

توصیه ها:

• اگر در محل تزریق وریدی هرگونه درد، قرمزی یا تورم داشتید روی محل کمپرس گرم بگذارید و به پزشک تان اطلاع دهید.

• روده ها را به حرکت درآورید. ممکنست پزشک شما از یک داروی نرم کننده مدفوع استفاده کند تا از بروز یبوست توسط وینورلبین پیشگیری نماید.
• اگر بیش از 3-5 بار در روز دچار اسهال شدید با گروه درمان تماس بگیرید و مصرف مایعات را زیاد کنید.
• در 24 ساعت 2-3 لیتر مایعات بنوشید، مگر اینکه به شما گفته شود که مصرف مایعات را محدود نمایید. تغذیه خوبی داشته باشید. این موجب می شود شانس یبوست کم شود و از کم آبی پیشگیری شود.
• ممکنست شما در خطر عفونت باشید بنابراین سعی کنید از جاهای شلوغ یا افراد سرما خورده دوری کنید و تب یا هرگونه علایم عفونت را فورا به گروه مراقب سلامتتان اطلاع دهید.
• دستان خود را مکرر بشویید.
• از ماشین اصلاح الکتریکی و مسواک نرم استفاده نمایید تا احتمال خونریزی به حداقل برسد.
• از ورزش های تماسی یا فعالیت های آسیب زننده اجتناب نمایید.
• از مواجهه با آفتاب دوری کنید. از کرم ضد آفتاب با SPF 30 یا بالاتر و پوشش های محافظ استفاده کنید.
• برای کاهش تهوع، طبق نظر پزشکتان از داروهای ضد تهوع استفاده نمایید و غذا را بصورت وعده های متعدد و کوچک استفاده نمایید.
• دهان خود را با شوینده جوش شیرین و نمک تمیز کنید. شما می توانید یک چهارم قاشق غذاخوری جوش شیرین را با یک چهارم قاشق غذاخوری نمک و 8 لیتر آب مخلوط نمایید و بعنوان دهانشویه استفاده کنید تا زخم های دهانی بهبود یابد.
• در کل نوشیدن مشروبات الکلی باید قطع شود. شما باید با پزشکتان در این باره مشورت نمایید.
• اگر دچار علایم یا عوارض شدید، به گروه مراقب سلامتتان اطلاع دهید. آنها می توانند به شما داروهایی را پیشنهاد بدهند که در مدیریت این مشکلات موثر است.

پایش و تست های مورد لزوم:

برای مونیتور کردن عوارض از آزمایش دوره ای خون کامل (CBC) استفاده می شود. پزشک شما برای مونیتور سایر عوارض آزمایش های دیگری نیز درخواست می کند و پاسخ به درمان را بررسی می نماید.

مکانیسم اثر وینورلبین:

وینورلبین متعلق به یک دسته از داروهای شیمی درمانی بنام آلکالوئید های گیاهی است. آلکالوئید های گیاهی از گیاهان درست شده اند. آلکالوئیدهای وینکا از گیاه پریوش (periwinkle) درست می شوند.

تاکسان ها (مثلا داروی پکلی تاکسل) از پوست درخت سرخدار اقیانوس آرام (taxus) ساخته شده اند.

همچنین تاکسان ها و آلکالوئیدهای وینکا بعنوان داروهای ضد میکروتوبول شناخته می شوند.

پودوفیلوتوکسین ها (مثلا داروی ایمیکویمود) از گیاه لیمو زمینی (may apple) استخراج می شوند.

آنالوگ های کامپتوتکان (مثلا داروی ایرینوتکان) از درخت شادی (Happy Tree) به دست می آید. همچنین پودوفیلوتوکسین ها و آنالوگ های کامپتوتکان بعنوان مهارکننده های توپوایزومراز شناخته می شوند.

آلکالوئیدهای گیاهی اختصاصی چرخه سلولی هستند. یعنی حین فاز مشخصی از تقسیم سلول حمله می کنند.

• آلکالوئیدهای وینکا: وین کریستین، وین بلاستین، وینورلبین
• تاکسان ها: پکلی تاکسل، دوستاکسل
• پودوفیلوتوکسین ها: اتوپوزاید و تنی پوزاید
• آنالوگ های کامپتوتکان: ایرینوتکان و توپوتکان

داروهای ضدمیکروتوبول ها (مانند وینورلبین) ساختمان های میکروتوبولی درون سلول را مهار می کنند. میکروتوبول ها بخشی از ساختمان های درون سلولی هستند که به شکل رشته هایی در تقسیم سلولی نقش ایفا می کنند. مهار این ساختمان ها در نهایت منجر به مرگ سلول می شود.