پمترکسد
Pemetrexed
موارد مصرف پمترکسد:
- درمان مزوتلیومای بدخیم و عود پذیر صفاق (همراه با سیس پلاتین)
- درمان سرطان ریه غیر سلول کوچک و غیر اسکواموس (SCC-NSCLC) که به طور موضعی پیشرفت کرده یا متاستاز داده است.
- در (SCC-NSCLC) درمان اولیه همراه با سیس پلاتین بوده و بعد از 4 مرحله درمان اولیه، به عنوان تک دارویی برای درمان نگهدارنده استفاده می شود. هم چنین بعد از شیمی درمانی اولیه نیز به عنوان درمان تک دارویی استفاده می شود.
- نکته: برای درمان سلول های بشره ای NSCLS تایید نشده است.
موارد مصرف اثبات نشده پمترکسد:
- درمان سرطان مثانه متاستاتیک
- درمان سرطان دهانه رحم راجعه یا متاستاتیک
- درمان سرطان تخمدان راجعه یا مقاوم
- بدخیمی های مربوط به تیموس
- درمان مزوتلیومای بدخیم صفاق (یا به صورت تک دارویی یا همراه با کربوپلاتین)
مکانیسم اثر پمترکسد:
داروی ضد فولات بوده و فرایندهای متابولیکی وابسته به فولات که برای تکثیر سلول مورد نیاز است را متوقف می کند. باعث مهار تیمیدیلات سنتتاز - TS -، دی هیدروفولات ردوکتاز -DHFR-، گلی سینامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز -GARFT- و آمینو ایمیدازول کربوکسامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز -AICARFT- می شود. این آنزیم ها در متابولیسم فولات و سنتز DNA نقش داشته و مهار آن ها باعث مهار سنتز نوکلئوتیدهای پورین و تیمیدین و نهایتا مهار ساخت پروتئین می شود.
فارماکوکینتیک پمترکسد:
- طول اثر: Vdss=16.1 L
- اتصال به پروتئین: حدود 81-73 %
- متابولیسم: بسیار کم
- نیمه عمر: در حالت عملکرد کلیوی سالم (5/3 ساعت)،
- در Clcr=40-59 ml/minute: 8/5-3/5 ساعت
- دفع: ادرار (90-70 % بصورت داروی تغییر نیافته)
هشدارهای پمترکسد:
- داروی خطرناکی بوده و حین حمل و نقل و از بین بردن آن باید با احتیاط رفتار نمود.
- واکنش های ازدیاد حساسیت مثل آنافیلاکسی گزارش شده است.
- می تواند منجر به سرکوب مغز استخوان گردد (آنمی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی، پان سیتوپنی). ممکن است در چرخه های متوالی نیاز به کاهش دوز داشته باشد.
- مکمل های فولیک اسید و ویتامین ب12 بعنوان پیشگیری از سمیت خونی، گوارشی و عفونت استفاده شود. مکمل ها بایستی 1 هفته قبل از شروع درمان آغاز شوند.
- درمان اولیه با کورتیکواستروئیدها می تواند میزان و شدت بروز واکنش های پوستی را کاهش دهد.
- در اختلال کبدی با احتیاط مصرف شود.
- از کپی اطلاعات دارویاب خودداری فرمائید
- پنومونی سلول های بینابینی و اختلال تنفسی گزارش شده است.
- توصیه می شود در Clcr˂45ml/minute استفاده نشود. کاهش عملکرد کلیوی منجر به افزایش سمیت دارو می شود.
- NSAIDs کلیرانس pemetrexed را کاهش می دهند. در بیماران با Clcr=45-79ml/minute بایستی قبل، حین درمان و بعد از مصرف pemetrexed داروهای NSAIDs را قطع نمود.