تموزولوماید
Temozolomide
موارد مصرف تموزولوماید:
- درمان گلیوبلاستومای مولتی فرم (در ابتدا همراه با رادیوتراپی و سپس به عنوان درمان نگهدارنده استفاده می شود).
- درمان آنا پلاستیک آسترو سیتومای مقاوم.
موارد مصرف اثبات نشده:
- درمان گلیوبلاستومای راجعه
- درمان آستروسیتومای خفیف (درجه پایین)
- درمان الیگو دندریدو گلیومای خفیف
- آنا پلاستیک الیگو دندریدو گلیوما
- ضایعات متاستاتیک سیستم عصبی مرکزی
- ملانومای پیشرفته یا متاستاتیک
- لنفوم پوستی T-cell (سندرم mycosis fungoids و سندرم Sezary)
- تومورهای پیشرفته غدد درون ریز (کارسینوئید یا جزایر لانگرهانس)
- Ewing,s sarcoma (انواع راجعه یا پیشرفته)
- سارکومای بافت نرم (اندام/ رتروپریتونئال/ داخل شکمی یا همانجیو پریسیتوما/ تومور solitary fibrous)
- درمان نوروبلاستوما در کودکان.
مکانیسم اثر تموزولوماید:
تموزولامید یک پرودراگ است که به سرعت و غیر آنزیمی به متابولیت آلکیله فعال MTIC (methyl-triazene-1-yl)-imidazole-4-carboxamide تبدیل می شود. این تبدیل فوری، غیر آنزیمی و بصورت طبیعی در همه بافت هایی که دارو در آن ها توزیع می شود انجام می گیرد. اثر سایتوتوکسیک MTIC از طریق آلکیلاسیون (متیلاسیون) DNA در محل های O6 , N7 گوانین رخ می دهد که منجر به شکست رشته دوتایی DNA و آپوپتوز می گردد. اختصاصی چرخه غیر غیر سلولی است.
فارماکوکینتیک تموزولوماید:
- جذب: سریع و کامل (خوراکی)
- توزیع: داروی اولیه Vd=0.4 L/kg ، از سطح خونی مغزی نیز عبور کرده و سطوح آن در CSF حدود 39-35 % سطوح پلاسمایی است.
- اتصال به پروتئین: 15 %
- متابولیسم: پرودراگ به فرم فعال MTIC تبدیل می شود. MTIC نهایتا بصورت CO2 و 5-aminoimidazole-4-carboxamide (AIC) که یک جزء طبیعی در ادرار است، دفع می شود. ایزوآنزیم های CYP نقش کمی در متابولیسم تموزولامید و MTIC دارند.
- نیمه عمر: متوسط 8/1 ساعت (داروی اولیه)
- زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: خوراکی، با معده خالی 1 ساعت، با معده پر (غذای پرچرب) 25/2 ساعت
- دفع: ادرار (38 %، داروی اولیه 6 %)، مدفوع (1%>)
منع مصرف تموزولوماید:
- ازدیاد حساسیت به تموزولامید یا سایر ترکیبات فرمولاسیون
- ازدیاد حساسیت به داکاربازین (هر دو دارو به MTIC متابولیزه می شود)
عوارض جانبی تموزولوماید:
- در موارد بدخیمی های CNS تشخیص بین عوارض دارو و عوارض بدخیمی بسیار مشکل است.
- قلبی عروقی: ادم محیطی
- سیستم عصبی مرکزی: سردرد، گیجی، خستگی، بی خوابی، خواب آلودگی، تب، تشنج، فلج یک سویه، اختلال هماهنگی حرکتی، فراموشی، آتاکسی، بی حسی، اضطراب، افسردگی
- پوستی: راش، ریزش مو، خارش، خشکی پوست، آسیب ناشی از رادیوتراپی، قرمزی
- گوارشی: اسهال، تهوع و استفراغ، یبوست، بی اشتهایی، ورم دهان، اشکال در بلع، تغییر در حس چشایی، افزایش وزن
- خونی: لنفوپنی، ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی، لوکوپنی، آنمی
- عصبی عضلانی و اسکلتی: ضعف، بی حسی، درد کمر، اختلال حرکت، درد مفاصل و عضلات
- اندوکرین و متابولیک: افزایش کورتیزول، درد پستان
- ادراری تناسلی: بی اختیاری ادرار، عفونت مجاری ادراری، تکرر ادرار
- چشمی: تاری دید، اختلال بینایی، دوبینی
- تنفسی: فارنژیت، عفونت مجاری تنفسی فوقانی، سرفه، سینوزیت، تنگی نفس
- متفرقه: عفونت ویروسی، واکنش حساسیتی
تداخلات دارویی تموزولوماید:
- کاربامازپین: سمیت خونی (آنمی آپلاستیک) تشدید می شود.
- کوتریموکسازول: سمیت خونی (آنمی آپلاستیک) تشدید می شود.
- فنی توئین: سمیت خونی (آنمی آپلاستیک) تشدید می شود.
- والپروئیک اسید: کلیرانس تموزولامید را به میزان 5 % کاهش می دهد.
تداخل الکل/غذا/گیاه:
غذا سرعت و میزان جذب دارو را کاهش می دهد.
هشدارهای تموزولوماید:
- داروی خطرناکی بوده و حین حمل و نقل و از بین بردن بایستی احتیاطات لازم را رعایت نمود.
- ممکن است پنومونی Pneumocystis jirovecii (PCP) رخ دهد. این خطر در افراد دریافت کننده استروئیدها یا رژیم های طولانی مدت افزایش می یابد.
- سرکوب مغز استخوان ممکن است رخ دهد. این خطر در سالمندان و زنان بیشتر است.
- پان سیتوپنی طولانی شونده که منجر به آنمی آپلاستیک می شود می تواند رخ دهد.
- موارد نادری از سندروم میلودیس پلاستیک و بدخیمی های ثانویه شامل لوکمی میلوئید حاد گزارش شده است.
- در بیماران مبتلا به اختلال کلیوی یا کبدی شدید یا احتیاط مصرف شود. در بیماران تحت دیالیز مطالعه ای انجام نشده است.
- افزایش سطح و فعالیت o-6-methylguanine-DNA-methyltranferase(MGMT) در بافت توموری در ارتباط با مقاومت به تموزولامید است. بیماران مبتلا به گلیوبلاستوما بهتر است از ترکیب تموزولامید و رادیوتراپی استفاده کنند.
توصیه های دارویی تموزولوماید:
- در صورت مصرف با معده خالی میزان تهوع و استفراغ کاهش می یابد. ولی جذب دارو با غذا تغییر می یابد.
- داروهای ضد تهوع مناسب در صورت نیاز تجویز شود.
- کپسول ها نباید باز یا خرد شوند. در صورت باز شدن اتفاقی، از تماس دست با محتویات کپسول خودداری شود.
- فرم IV را طی 90 دقیقه انفوزیون کنید. می توان از طریق لوله ای که سرم سدیم کلراید 9/0 % تزریق می شود این دارو را نیز انفوزیون نمود. از تزریق با سایر داروها خودداری شود.