مرحله بندى سرطان كبد

Liver Cancer Staging

بعد از تشخيص سرطان كبد پزشكان سعى مى نمايند، بفهمند چه ميزان از سرطان در بدن وجود دارد، تا كجا گسترش يافته، و ميزان آسيب رسانى آن چقدر مى باشد. به اين "كار" مرحله بندى مى گويند كه براى سرطان كبد ٤ مرحله در نظر گرفته مى شود. بديهى است هر چه عدد پايين تر باشد، يعنى ميزان گسترش و آسيب كمتر بوده است. (هر چند تجربه سرطان در هر فرد با فرد ديگر متفاوت مى باشد، اما معمولاً مراحل مشابه، چشم اندازهاى نسبتاً مشابه هم ايجاد مى نمايند).

تعيين مرحله سرطان کبد:

سيستم هاى مرحله بندى زيادى وجود دارد، اما در امريكا از سيستم "TNM" بر اساس سه فاکتور كليدى بهره مى برند، به شرح زير:

‏(T) اندازه تومور: سرطان چقدر بزرگ شده؟ آيا بيش از يك تومور در كبد وجود دارد؟ آيا به رگ هاى كبد و بافت مجاور رسيده است، يا خير؟

‏(N) گسترش به غدد لنفاوى مجاور: آيا سرطان به غدد لنفاوى مجاور هم گسترش يافته يا خير؟

‏(M) گسترش به اعضاى دور دست (متاستاز): آيا سرطان به غدد لنفاوى دوردست و يا بافت هايى نظير استخوان و ريه گسترش يافته، يا خير؟

اعداد پس از اين حروف، جزئيات بيشترى را آشكار مى سازند (اعداد بالاتر، نشان دهنده گسترش بيشترى از سرطان مى باشند.) مرحله بندى معمولاً بر اساس نتايج آزمايشات، تصوير بردارى هاى متعدد، نمونه بردارى ها و ... انجام مى گيرد، هر چند مرحله بندى "پاتولوژی" هم پس از عمل جراحى، انجام مى پذيرد.

‏TX: يعنى تومور اصلى به علت كمبود اطلاعات قابل ارزيابى نيست.

‏TO: دليلى براى وجود تومور اوليه به دست نيامده است.

‏NX: غدد لنفاوى ناحيه اى به دليل كمبود اطلاعات قابل ارزيابى نيستند.

ساير سيستم هاى مرحله بندى سرطان كبد:

از آن جايى كه، تمامى قسمت هاى كبد بيماران سرطان كبد آسيب ديده است (منظور، نقاط اشغال نشده توسط تومور است)، بعضى ديگر سيستم ها، عملكرد كبد را هم در مرحله بندى دخيل مى نمايند، مثلاً سيستم "بى سى ال سى BCLC" كلينيك سرطان كبد بارسلونا،يا "کلیپ CLIP" برنامه ايتاليايى سرطان كبد و غيره. اما اين سيستم ها با هم مقايسه نشده اند و فعلاً يك سيستم جامع مرحله بندى عمومى وجود ندارد.

نمره دهى "چايلد- پاگ" يا سيستم مرحله بندى سيروز:

اين روش، با توجه به عملكرد كبدى بيمار، سيروز را مرحله بندى مى نمايد (بسيارى افراد با سرطان كبد، مبتلا به سيروز مى باشند). پزشكان نياز دارند بدانند عملكرد كبد چگونه است، تا بتوانند اقدام به درمان مناسب کنند. اين سيستم پنج عامل را در نظر مى گيرد كه سه عدد از آن ها نتايجى هستند كه از آزمايشات خون به دست آمده اند:

• ميزان بيليروبين خون (ماده اى كه باعث زردى پوست و زردى سفيدى چشم مى شود.)

• ميزان آلبومين خون (پروتئينى مهم كه توسط كبد ساخته مى شود.)

• ميزان پروترومبين خون (چگونگى ساخت پلاكت ها به وسيله كبد را توضيح مى دهد).

• مقدار مايعات شكم.

• آیا بيمارى كبد بر عملكرد مغزى اثر گذاشته.

بر اساس اين پنج فاكتور، سه دسته بندى متفاوت براى كار كرد كبد وجود دارد :

‏A: اگر همه چيز نرمال باشد، كلاس "آ" محسوب مى گردد.

‏B: اگر عملكرد كبد اختلال خفیفی داشته باشد، كلاس "بى" محسوب مى گردد.

‏C: اگر ملكرد كبد اختلال شديدی داشته باشد، كلاس "سى" محسوب مى گردد.

انجام عمل جراحى و يا درمان هاى اصلی برای كسانى كه سرطان كبد دارند و در مرحله "سى" تشخيص شده اند، بسيار دير است. اين سيستم نمره دهى در حقيقت قسمتى از سيستم هاى قبلاً اشاره شده "بى سى ال سى" و يا "سى ال آى پى " مى باشند.

گروه بندى سرطان هاى  كبد:

سيستم هاى مرحله بندى رسمى به پزشكان كمك مى كنند چشم انداز حيات يك فرد را تخمين بزنند، اما براى اهداف درمانى وتصميم گيرى در مورد نحوه درمان، پزشكان در اغلب موارد، سرطان كبد را بر اساس اين كه "آيا با جراحى قابليت خارج سازى وجود دارد يا خير"، دسته بندى مى نمايند.

تنها در مرحله "يك" و گاهى "اوايل دو" سرطان كاملاً قابل خارج سازى است، سيروز ندارد و با "پيوند" می تواند سلامت خود را باز يابد. تعداد افراد بسيار كمى با سرطان كبد در این دسته اند. (در سيستم TNM) سرطان هايى كه به غدد لنفاوى و اعضاي دور دست انتشار نيافته ولى تمامى كبد را فرا گرفته و احتمال دارد كه در جراحى به عروق اطراف منتشر شود، غير قابل خارج سازى دسته بندى مى گردند. برخى سرطان ها كوچك هستند و در مكان مناسبى قرار دارند، اما وضع سلامت عمومى بيمار اجازه جراحى را نمى دهد (اغلب، علت آن است كه قسمت هاى به ظاهر غير سرطانى كبد، به علت سيروز و يا ديگر مسائل، عملكرد خوبى ندارند.) و در مجموع انجام عمل جراحى بيهوده و پر مخاطره است. سرطان هايى كه به غدد لنفاوى و يا ساير اندام ها گسترش يافته اند پيشرفته محسوب شده و شامل مراحل ٤ الف و يا ٤ ب مى شوند، و با جراحى غير قابل درمان هستند.