لنف ادم بیمار سرطانی (کلیات)

Treatment of Lymphedema in Cancer Patient (General)

رابطه سرطان با لنف ادم:

لنف ادم از تجمع مایع لنف در بافت زیر پوست به وجود می آید. لنف ادم موجب ورم می گردد، که بیشترین آن در بازو رخ می دهد همچنین میتواند روی صورت و گردن و شکم (اطراف ناف) و اندام تناسلی و سایر اندام های وابسته به لنف اتفاق بیفتد.
اگر شما مبتلا به سرطان شده اید با یک نفر در تیم مراقبتی سرطان صحبت کنید. چنانچه لنف ادم مزمن و شدید شروع شود قابل درمان نمی باشد، ولی مراقبت سریع و بادقت میتواند از بدتر شدن آن جلوگیری کند.

سیستم لنفاوی:

بدن شبکه ای از غدد و گره های لنف هست که مایع شفاف و آبکی لنف را جمع و حمل میکند، سیستم لنفاوی مشابه سیستم گردش خون است اما به جای خون در آن مایع لنف وجود دارد.
مایع لنف شامل پروتئین، نمک و آب و همچنین سلول های سفید خون که نابودکننده عفونت هستند میباشد.
غدد لنفاوی مجموعه کوچکی از بافت در امتداد رگ های لنف هستند که مانند فیلتر برای مواد مضر و در مقابل عفونت عمل میکنند.
 
علت لنف ادم در سرطان:
هر اختلالی در ساختار سیستم لنف بدن را در معرض ریسک لنف ادم قرار میدهد.
 

• جراحی:

در حین جراحی برای سرطان دکتر چنانچه مشاهده کند غدد باعث پخش سلول سرطانی میشود ممکن است غدد لنفاوی نزدیک تومور را بیرون بیاورد. هنگامیکه غدد لنفاوی خارج شوند، رگ های لنفاوی که مایع لنف را حمل میکنند نیز خارج میشوند. بیرون آوردن شبکه لنفاوی باعث میشود کار بازگرداندن مایع لنف از اعضای بدن مانند بازوها و پاها به رگ های خونی سخت تر شود، اگر مایع لنف نتواند به اندازه از این اعضا خارج شود مایع لنف باعث ورم و لنف ادم میگردد.
 

• رادیوتراپی (پرتو درمانی):

عملکرد پرتو درمانی بر گردش مایع لنف با آسیب زدن و خراب کردن غدد لنفاوی تاثیر بگذارد، این عمل ریسک لنف ادم را افزایش میدهد.
 

• سرطان:

بعضی مواقع خود تومور می تواند قسمتی از شبکه لنفاوی را مسدود کند و لنف ادم ایجاد نماید.

• عفونت:

عفونت هایی که جریان لنف را محدود میکند میتواند باعث لنف ادم شود.
 

آیا میتوان از لنف ادم جلوگیری کرد؟
درمان قطعی برای جلوگیری از لنف ادم وجود ندارد، اما میتوان کارهایی برای کاهش ریسک گسترش لنف ادم انجام داد.

چه زمانی لنف ادم گسترش پیدا میکند؟

• لنف ادم موقتی (دقیقا بعد از جراحی):

لنف ادم ممکن است دقیقا بعد از جراحی شروع شود، این نوع لنف ادم موقتی (زودگذر) نام دارد. این نوع لنف خیلی ملایم است و تا یکماه بعد از جراحی از بین میرود. لنف ادم گاه میتواند بعد از جراحی شروع شود، در حدود ۶ تا ۸ هفته بعد از جراحی یا رادیو تراپی. در هرصورت این نوع پس از طی طول درمان ازبین میرود، ولی شما باید با دکتر خود صحبت کنید. منطقه ورم کرده ممکن است دچار قرمزی، احساس داغی و حتی نشانه ای از لخته خون یا عفونت شود. اگر مشکل خاصی نباشد در هنگام تورم، لنف ادم موقتی فقط باعث ورم دست و پا شده که با مصرف دارو التهاب کاهش می یابد.

• لنف ادم مزمن (ماه ها یا سال ها بعد از درمان سرطان):

این نوع لنف ادم در طول زمان به کندی پیشرفت میکند.این نوع ماه ها و یا در طی سال ها بعد از درمان سرطان خودش را نشان میدهد. ورم میتواند از درجه کم تا شدید باشد.لنف ادم میتواند یک مشکل طولانی مدت باشد، ولی راه هایی وجود دارد که بتوان آن را کنترل کرد. کلید آن کمک گرفتن سریع برای درمان است. لنف ادم خیلی راحت قابل درمان میباشد و خیلی به درمان خوب پاسخ میدهد اگر بسیار سریع درمان شروع شود.

شایع ترین علایم لنف ادم:

•  ورم
•  قسمت هایی از بدن ( مانند بازو، پا، شکم، اندام های تناسلی) احساس سنگینی یا فشردگی کند.
•  تغییر در بافت پوست، احساس کشش یا درد یا قرمزی پوست.
•  درد جدید، مور مور، کرختی یا ناراحتی دیگر در مناطق درگیر.
•  کاهش توانایی حرکت و انعطاف در نزدیکی مفاصل (مانند آرنج و مچ) یا پلک ها، گلو و لب.
•  مشکل پوشیدن لباس در یک ناحیه مانند آستین ها یا پاچه شلوار یا تنگی کفش.
•  احساس تنگی در یقه، حلقه، ساعت یا دستبند درصورتیکه وزن اضافه نکرده اید.

در ابتدا پوست نرم به نظر میرسد، بالا آمدن سطحی قسمتی از بدن ورم را مخفی نگه میدارد ولی بعد از مدتی قسمت ورم کرده داغ و قرمز میشود و پوست سخت و سفت میگردد. اگر لنف درمان نشود حرکت عضو درگیر ممکن است محدود شود.

 

در موارد زیر با تیم سرطان تماس بگیرید:

•  اگر هر قسمت عضو درگیر مانند دست و پا احساس داغی، قرمزی یا ورم ناگهانی داشت.
•  اگر تب ۳۸ یا بیشتر باشد و مربوط به بیماری دیگری نباشد.
•  اگر درد جدیدی بدون دلیل مشخصی در مناطق درگیر احساس کردید.

اگر غدد لنفاوی شما در آورده شده اند و یا درمان رادیو تراپی دارید، به دقت درجلو آینه به بدن خود نگاه کنید، دوطرف بدن را باهم مقایسه کنید و به تغییرات سایز و شکل و رنگ پوست توجه کنید. با این راه میتوانید تغییرات را ضبط را سریع شروع کنید.

بعضی از پزشکان قبل از عمل قسمتی از عضو درگیر را اندازه گیری میکنند و بعد از عمل این کار را تکرار می کنند و در نتیجه ورم به طور آشکار کار را انجام دهد و چنانچه چیزی مشاهده شد، شما را به لنف ادم تراپیست ارجاع دهد.

منبع: 2017 American Cancer Society 

مترجم: محبوبه نیک کار، کارشناس زبان انگلیسی

بازبینی: سیدسعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی