درمان اسهال بیمار سرطانی
Treatment of Diarrhea in Cancer Patient
اسهال، خروج مدفوع شُل و آبكى، سه مرتبه يا بيشتر در يك روز، و به آسانى و يا ناراحتى، مى باشد. زمانى كه آب در روده ها جذب بدن نشود، اين مشكل پيش مى آيد. گاهى اوقات اسهال، در اثر "انسداد نهفته" پيش مى آيد، يعنى تجمع مايعات روده اى، در اطراف يك قطعه مدفوع (كه تا حدودى راه راست روده را مسدود نموده است) باعث آن مى گردد. ساير دلايل مى تواند به علت شيمى درمانى، يا پرتو درمانى به شكم، داروها، جراحى ها، عفونت ها باشد. مكمل هاى غذايى مايع كه بيش از حد سرشار از ويتامين ها، مواد معدنى، شكر، يا الكتروليت ها، باشند نيز موجب اسهال مى گردد، يا رشد تومور سرطانى نيز میتواند يكى از علائمش، اسهال دايم باشد. اسهال بعد از شيمى درمانى يا پرتو درمانى، ممكن است تا سه هفته بعد از درمان ادامه داشته باشد.
بيمار چه کار مى تواند انجام دهد؟
- از يك برنامه غذايى مشخص و آب دار (شامل آب، چاى كم رنگ، آب سيب، نكتار هلو يا زرد آلو، سوپ رقيق، آلاسكا يا بستنى يخى، ژله نرم و خالص) به محض شروع يا احساس شروع، استفاده نماييد. از مايعات اسيدى مثل آب گوجه فرنگى، آب مركبّات و مايعات گاز دار دورى نمايد.
- غذاهاى خيلى داغ يا پر ادويه استفاده نكنيد، و وعده هاى غذايى كوچك داشته باشد.
- از غذاهاى چرب، سبوس ها، ميوه ها و سبزيجات خام و كافئين اجتناب كند.
- از ابنبات، نان هاى شيرينى، دسر هاى سنگين، لرزانك ها، گوشت قورمه، كنسروها، سبزى خشك، مرباها، و مغزيجات دورى كند.
- مشروبات الكلى نخوريد و از دخانيات استفاده نكند.
- اگر به نظر مى آيد كه لبنيات، اسهال را شدت مى بخشد، از شير و مشتقات آن استفاده نکند.
- پتاسيم يكى از مواد معدنى مهم است كه در هنگام اسهال زياد دفع مى شود، سعى كنيد در وعده هاى غذايى خود از سيب زمينى، موز، زردالو، يا نوشابه هاى ورزشى استفاده كند.
- سابقه اى از دفعات، ميزان و مقدار دفع نگه داريد يا ثبت كند.
- بعد از هر بار تخليه، ناحيه مقعد را با آب و صابون شسته، با آب گرم ابكشى كرده و خوب خشك كند.
- از يك پماد ضد آب، مثل ويتامين A و D، و يا وازلين براى چرب كردن ناحيه مقعد استفاده كند.
- نشستن در يك وان آب گرم، از ميزان ناراحتى در ناحيه مقعد مى كاهد.
- از داروهاى ضد اسهال (با تجويز پزشك) استفاده كند.
- وقتى كه اسهال شروع به بهتر شدن نمود، سعى كنيد كه مقادير كوچكى از غذاهايى كه هضم راحتى دارند را شروع كرده، مثل: ماست، سس سيب، موز، سيب زمينى له شده، پنير محلى (لور) كم چرب.
- برنج و يا نان تست خشك و برشته ، ... اگر بهبودى ادامه يافت، بعد يك و يا دو روز، غذاهاى معمولى روز مره را شروع كند.
مراقبين، چه کار میتوانند انجام دهند؟
- دقت كنيد كه بيمار حتماً روزانه (حداقل) سه ليتر آب را بنوشد.
- سابقه اى از ميزان و دفعات تخليه، ثبت نماييد تا اين ثبت اطلاعات، به تصميم گيرى تيم معالج سرطان يارى برساند.
- قبل از استفاده از داروهاى ضد اسهال (كه بدون نسخه به فروش مى رسند)، از پزشك معالج سوال كند.
- ناحيه مقعد را معاينه كنيد كه پوسته پوسته، قرمزى، يا ترك خوردگى پوست نداشته باشد.
- از پوشش هاى پلاستيك و پارچه، براى پيشگيرى از آلودگى صندلى و بستر (توسط بيمار) استفاده كند.
در موارد زیر با تیم سرطان تماس بگیرید:
- تخليه شكم شش بار در روز (يا بيشتر) بوده و طى دو روز هيچ بهبودى نيافته است.
- در ناحيه مقعد و يا اطراف آن ترشح خون ديده شود يا در مدفوع خون مشاهده شود.
- بعد از شروع اسهال بيمار دو كيلو يا بيشتر وزن از دست داده باشد.
- به تازگى دچار درد شكم و دل و روده شده و نفخ معده و تورم براى دو روز يا بيشتر دارد.
- به مدت بيش از دوازده ساعت، ادرار را تخليه نكرده باشد و يا نداشته باشد.
- بيش از بيست و چهار ساعت مايعات ننوشيده باشد.
- در اندازه گيرى دهانى، حرارت بدن، به ميزان ٣٨ درجه و يا بيشتر، باشد.
- بيمار تب داشته باشد.
- بعد از چند روز يبوست، بيمار، شروع به دفع مقادير كم مدفوع به شكل اسهالى يا نشت مدفوع مايع نموده، كه نشان دهنده " انسداد نهفته " يا يبوست شديد است.
منبع: American Cancer Society 2017
مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی