نکات ایمنی در شیمی درمانی

مهم است که بدانیم تمام داروهای به کار رفته در درمان سرطان، مکانیسم یا احتیاطات یکسانی ندارند. موارد زیر برخی از احتیاطات لازم برای داروهای شیمی درمانی سنتی یا استاندارد را توضیح می دهد. سایر داروها (ایمنی درمانی، هورمون درمانی، درمانهای هدفمند) مکانیسم عمل و احتیاطات خاص خود دارند.

احتیاطاتی که تیم مراقبت سرطان باید هنگام شیمی درمانی انجام دهند:

پرستاران و سایر اعضای تیم درمان سرطان شما پوششهای محافظ و لباس خاصی می پوشند مثلا دوجفت دستکش مخصوص و یک گان و گاهی عینک یا محافظ صورت. داروسازان و پرستارانی که داروهای شیمی درمانی را آماده می کنند از قوانین مشخصی تبعیت می کنند. اگر شیمی درمانی تزریقی می گیرید ممکنست یک پد یکبار مصرف زیر لوله های سرم و روی تخت و صندلی پهن کنند تا درصورت نشت سرم این سطوح را آلوده نکند.

احتیاطات خاص حین دریافت داروهای خوراکی شیمی درمانی:

داروهای شیمی درمانی خوراکی معمولا در منزل استفاده می شوند. این داروها به همان اندازه سایر داروهای شیمی درمانی قوی هستند و اغلب پرخطرند. معمولا برای نگهداری و جابجایی داروهای شیمی درمانی خوراکی احتیاطات خاصی لازم است. ممکنست به شما گفته شود که به سایرین اجازه ندهید در زمان مصرف این داروها یا پس از مصرف، به این داروها یا ترشحات بدن شما دست بزنند. گاهی خود شما هم باید با دستکش قرص ها یا کپسول ها را بردارید. برخی داروها باید در ظرف دربسته یا جعبه نگهداری شوند. برخی داروها و بسته بندی آنها باید به نحو خاصی باز شود. بسته بندی برخی از داروها باید پس از مصرف به داروخانه مرجوع شود تا به طور ایمن امحا شود. اگر داروی شیمی درمانی خوراکی می گیرید از تیم مراقب سرطانتان بخواهید احتیاطات لازم در منزل را برایتان توضیح دهند.

محافظت ایمن از خانواده و دوستان در برابر شیمی درمانی:

برای مراقبین بیمار و سایرین حین و پس از دریافت داروهای شیمی احتیاطات ایمنی خاصی لازم است. معمولا طی طی هفته ها یا ماههای حین یا پس از دریافت داروهای شیمی درمانی شما می توانید در کنار خانواده و دوستان باشید مگر آنکه توصیه تیم مراقبت سرطان شما چیز دیگری باشد. در روزهای درمان، خانواده و دوستان می توانند با شما بیایند. با اینحال برخی مراکز درمانی تنها به بیماران اجازه ورود به محدوده تزریق دارو را می دهند و همراهان باید در اتاق انتظار منتظر بمانند. بیمار تنها فردی است که باید با داروی شیمی مواجه شود، اما اگر روی پوستتان بریزد می تواند آزاردهنده باشد.

 هر ماده شیمی درمانی تزریقی که از رگ خارج شود یا هر گونه پودر یا گرد کپسول یا قرص یا هر مایع متراوش از ناحیه دهان یا سایر مایعات بدن می تواند برای سایر افراد اطراف شما مضر باشد.

طی 48 تا 72 ساعت پس از شیمی درمانی چه کار باید کرد؟

معمولا حدود 48 تا 72 ساعت زمان می برد تا بدن شما داروها را بشکند و/یا اغلب داروهای شیمی را از بدن دفع کند. اما مهم است که بدانید هر داروی شیمی بطور متفاوتی از بدن دفع می شود. از پزشک یا پرستارتان بپرسید که دفع داروهای شما از بدن چگونه است وچه مایعاتی در بدن تحت تاثیر این این شیمی قرار می گیرند؟ دفع برخی داروها از بدن طولانی تر است.

بیشترین میزان دارو از طریق مایعاتی چون ادرار، مدفوع، اشک، تعریق و استفراغ دفع می شود. همچنین در خون و سایر مایعات بدن نظیر مایع منی و ترشحات واژن نیز وجود دارد. زمانیکه داروهای شیمی یا زایدات آن از بدن خارج می شود، می تواند به پوست آسیب بزند یا آنرا تحریک کند. تا چند روز اگر سایر افراد و حیوانات با هر یک از مایعات بدن شما تماس داشته باشند می توانند با دارو مواجه شوند.

در محدوده زمانی 48-72 ساعت پس از شیمی درمانی برای حفاظت از خانواده، ملاقات کنندگان و حیوانات اقدانات زیر را انجام دهید:

• اگر امکان دارد بچه ها از دستشویی مجزایی استفاده کنند.
• پس از استفاده از توالت دومرتبه آنرا بشویید (سیفون بکشید). قبل از کشیدن سیفون برای جلوگیری از پخش شدن قطرات درب توالت فرنگی را ببندید. اگر امکان داشت در این محدوده زمانی از دستشویی مجزا استفاده کنید. اگر امکان نداشت، هر بار جای نشستن روی توالت فرنگی را با دستکش تمیز نمایید.
• هم مردان و هم خانم ها باید نشسته اجابت مزاج و ادرار را انجام دهند تا قطرات پخش نشود.
• زمانیکه از توالت فرنگی استفاده نمی کنید درب آنرا ببندید تا حیوانات نتوانند از آب آن بنوشند.
• همیشه پس از استفاده از توالت، دستانتان را با آب گرم و صابون بشویید. دستان خود را با حوله های کاغذی خشک کنید و آنها را دور بیندازید.
• چنانچه درون توالت استفراغ کردید، تمام ترشحات را پاک کنید و دوبار سیفون را بکشید. اگر درون کیسه یا ظرف استفراغ کردید آنرا با احتیاط (بدون پخش شدن ذرات) درون توالت تخلیه کنید و دوبار سیفون را بکشید. اگر نیاز باشد مراقبین به مایعات بدن (خون، ادرار، مدفوع، استفراغ) شما دست بزنند باید دو جفت دستکش یکبار مصرف بپوشند و در پایان کار دستکش را دور بیندازند و سپس دستشان را با آب گرم و صابون بشویند (حتی اگر با دستکش کار کرده اند).
• چنانچه مراقبی با هر یک از مایعات بدن شما تماس داشت باید ناحیه تماس را بخوبی چندین بار با آب گرم و صابون بشوید. احتمال آسیب زنندگی این تماس ها پایین است اما بهر حال از تکرار آن اجتناب شود. در ویزیت بعدی این مورد را به اطلاع پزشک برسانید.
• هر پارچه یا ملافه ای که آغشته به مایعات بدن باشد باید توسط ماشین لباسشویی شسته شود (دو مرتبه) نه بصورت دستی. آنها را با آب گرم و مواد شوینده معمول بشویید. آنها را همراه سایر لباس ها نشویید. اگر امکان شستن همان موقع نیست آنها را درون کیسه پلاستیکی گذاشته و سرش را ببندید.
• زیرپوش های دارای بافت قابل جذب باید در کیسه های پلاستیکی مهر و موم شود و دور انداخته شود.
• اگر از پوشک یا زیر پوش یا پد های بهداشتی یکبار مصرف استفاده می کنید آنها را در 2 کیسه پلاستیکی گذاشته سر آن را محکم ببندید و با آشغال های معمولتان دور بیندازید.

جلوگیری از عفونت در دوره شیمی درمانی:

اغلب داروهای شیمی درمانی توان بدن شما را برای مبارزه با عفونت پایین می آورد، اما راههای وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از ابتلا به عفونت انجام دهید.