اختلالات اضطرابی

ترس و اضطراب همواره با انسان بوده و خواهد بود. ترس مکانیسم دفاعی موجودات زنده است برای درامان ماندن از خطر و باعث حفظ و بقاء موجودات می شود. در صورت عدم وجود چنین مکانیسمی احتمال خطر یا آسیب موجودات وجود دارد. اما اضطراب چیست؟ در حقیقت اضظراب عبارت است از یک احساس منتشر، ناخوشایند و مبهم هراس و دلواپسی با منشاء ناشناخته، که به فرد دست می‌دهد و شامل عدم اطمینان، درماندگی و برانگیختگی فیزیولوژی است. به عبارتی واکنش انسان به خطر احتمالی است ولی در اینجا سوژه خطر مثل ترس، زیاد روشن و واضح نیست.وقوع مجدد موقعیت‌هایی که قبلاً استرس زا بوده‌اند یا طی آن‌ها به فرد آسیب رسیده است باعث اضطراب در افراد می‌شود.💡همهٔ انسان‌ها در زندگی خود دچار اضطراب می‌شوند، ولی اضطراب مزمن و شدید غیرعادی و مشکل‌ساز است.❌تحقیقات و بررسی‌ها نشان می‌دهند که اضطراب در خانم‌ها، طبقات کم‌ درآمد و افراد میان‌ سال و سال‌ خورده بیشتر دیده می‌شود. و البته  یک جز طبیعی و غیر قابل اجتناب در زندگی هر فرد است.می باشد و نیز زمانی به عنوان یک اختلال تلقی می شود که در موقعیتهایی ایجاد شود که خطر واقعی وجود ندارد و یا اینکه پس از رفع موقعیت مخاطره آمیز بیش از حد معمول طول بکشد.

ویژگی توصیف کننده اختلالات اضطرابی: تجربه مزمن و شدید اضطراب. اختلالات اضطرابی، به استثنای اختلال مصرف مواد، شایع ترین اختلال روانی است. در ۳۰-۴۴ سالگی به اوج می رسد و در سنین بالا کاهش می یابد.اختلالات اضطرابی از شایع ترین اختلالات بشر می باشند.

اختلالات اضطرابی در DSM-5 :

اختلال اضطراب جدایی – اختلال  لالی انتخابی – اختلال اضطراب فراگیر – اختلال وحشتزدگی – اختلال آگورافوبی – اختلال فوبی خاص- اختلال اضطراب اجتماعی

فوبی خاص:

ترس غیرمنطقی درباره شی، موضوع یا موقعیت خاص را هراس گویند. این ترس غیر منطقی و بسیار شدیدتر از احتمال خطری است که واقعاً ممکن است روی دهد. فوبی(هراس) خاص ترس شدید و مستمر از یک شیء یا وضعیت است.(ترس از سگ، ترس از آسانسور، ترس از بلندی و...). این ترس باعث اختلال در کارکرد روزانه فرد می شود. این اختلال در افراد زیر 18 سال به مدت حداقل ۶ ماه است– اجتناب از موقعیت یا برای این اجتناب  ناراحتی های زیادی را متحمل می شوند.

فوبی(ترس های) مرضی:  حیوانات – محیط طبیعی – خون، جراحت و تزریق- فعالیت  های خاص (مثلا پرواز) – طوفان - بیماری و سایر محرک ها یا موقعیت ها

دو نوع از شایع ترین انواع فوبی به ترتیب : ترس از موقعیت های طبیعی به خصوص ارتفاع و ترس از حیوانات

 دیدگاه زیستی:

نابهنجاری در قشر جزیره ای قدامی (بین گیجگاهی و پیشانی مربوط به هیجان و خودآگاهی)

الگوهای برانگیختگی مغزی متفاوت برای فوبی های خاص

درمان برای مدیریت نشانه: اغلب آنها به دنبال درمان نیستند. درمان هراس خاص بیشتر بر درمان های روانشناختی متمرکز است و درمان دارویی در اختلال هراس جایی ندارد. مگر مواردی که بیمار با حمله وحشت زدگی ناشی از هراس خاص مراجعه کرده باشد. داروهای ضداضطراب مثل بنزودیازپین (فقط زمانی که اختلال عملکرد وجود داشته باشد).    

اضطراب جدایی

اضطراب شدید و نامناسب در مورد جدایی از خانه یا مراقبان که حداقل ۱ ماه در کودکان و نوجوانان و حداقل ۶ ماه در بزرگسالان.

ناتوانی از جدایی یا حتی تصور جدایی، اجتناب از موقعیت های جدایی، ناراحتی قبل از خواب، کابوس، شکایت های جسمانی برای ماندن پیش مراقب، پرتوقع و نیازمند توجه.

در یک سوم کودکان تا بزرگسالی ادامه دارد، این کودکان در معرض اختلالات اضطرابی مثل اختلال وحشتزدگی و همچنین خلقی هستند.

 نشانه ها بسته به سن متفاوت است:

 در ۵-۸ سال  علایم بیشتری از ۹-۱۲ سال  ،  خردسالان کابوس بیشتر و ناراحتی بیش از حد ، نشانه جسمانی بیشتر در نوجوان  تفاوت های جنسی: نشانه های اضطراب جدایی بیشتر در دختران

والدین به احتمال بیشتری می گویند که کودک نشانه ها را آشکار می کند و با گزارش آنها به احتمال بیشتری تشخیص صورت می گیرد. کودکان به احتمال بیشتر ناراحتی درونی شان را گزارش می کنند. پس برای تشخیص بایدهردودیدگاه در نظر گرفته شود.

مدل مناسب برای شناخت اختلال اضطراب جدایی: مدل زیستی روانی اجتماعی( ژنتیک، عوامل محیطی، فجایع طبیعی، تفاوت خلق و خو)

از دید روان پویشی و سیستم خانواده : اختلال اضطراب جدایی ناشی از عدم شکل گیری غلبه بر تکلیف عادی در جدا شدن از والدین

تکلیف اصلی روانشناس: کمک برای کنترل بر موقعیت اضطراب آور

 فنون رفتاری: حساسیت زدایی منظم، مواجهه طولانی، سرمشق گیری، مدیریت وابستگی، مدیریت شخصی

 موثرترین درمان: درمان شناختی رفتار

آگورافوبیا

گورافوبی: معنی ترس از بازارچه دارد. در این اختلال علائم اضطرابی موقعی ظاهر می شود که بیمار را خود را در موقعیتی فرض میکند که امکان کمک گرفتن یا فرار از آن موقعیت دشوار است. اضطراب شدید و ترس از مواجهه واقعی یا پیش بینی شده از مکان های بسته مثل تنها در خانه ماندن، تنها از منزل خارج شدن، مسافرت رفتن، حضور درمجالس، آسانسور و مکان های باز مثل حمل و نقل عمومی، هواپیما، جاهای شلوغ و مسجد. این موقعیت ها اغلب با تنهایی فرد ارتباط دارد. هسته اصلی این اختلال اضطراب شدید یا فلج کننده فرد در تصور یا حضور در مکان هایی است که تصور می کند احتمال کمک گرفتن یا خروج فوری از آن محل مشکل یا خجالت آور است و ترس از عدم امکان کمک گرفتن منشا اضطراب است.  در آگورافوبی فرد از خود موقعیت نمی ترسد بلکه از وقوع نشانه های وحشتزدگی در موقعیتی که باعث خجالت و ناتوانی می شوند و نتواند از دیگران کمک بگیرد می ترسد. طول مدت این اختلال : حداقل ۶ ماه.

البته این اختلال شیوع و بروز کمتری نسبت به سایر اختلالات اضطرابی دارد. اغلب آنها ممکن است دچار اختلال وحشت زدگی نیز باشند. برای درمان باید درمان حملات یا اختلال وحشت زدگی توام با آگورافوبیا در خط اول توجه باشد.

لالی انتخابی

سلکتیو میوتیسم یا لالی انتخابی را جزو اختلالات اضطرابی می داند زیرا اضطراب مانع از حرف زدن افراد (اکثرا کودکان) می شود. کودکان مبتلا به لالی انتخابی وقتی در تعاملات اجتماعی با دیگران قرار می گیرند، سر صحبت را باز نمی کنند یا وقتی دیگران با آنها حرف می زنند جواب نمی دهند. این حرف نزدن هم در تعاملات اجتماعی با کودکان و هم در تعاملات اجتماعی با بزرگسالان روی می دهد. این کودکان در خانه خود و در حضور اعضای درجه یک خانواده حرف می زنند اما معمولا حتی جلوی دوستان صمیمی یا خویشاوندان درجه دو نیز حرف نمی زنند (مثلا مادربزرگ، پدربزرگ). این اختلال معمولا با اضطراب اجتماعی شدیدی همراه است. کودکان مبتلا به لالی انتخابی معمولا از حرف زدن در مدرسه امتناع می کنند که به مشکلات آموزشی منجر می شود. لالی انتخابی اختلال تقریبا نادری است و شروع آن معمولا قبل از 5 سالگی می باشد.

علت: علل محیطی که  والدین کودکان مبتلا به لالی انتخابی به صورت بیش از حد از کودک خود حمایت می کنند یا بیش از حد کنترل کننده هستند و نیز عوامل ژنتیکی نیز در بروز این اختلال موثر است. برای درمان لالی انتخابی از تکنیک شکل دهی استفاده می شود. در این تکنیک، کودک به تدریج و آهسته تشئیق به حرف زدن می شود.

ترس و اضطراب از موقعیت های اجتماعی که فرد در معرض بررسی دقیق دیگران است. ترس از موقعیتی که ممکن است به شرمندگی منتهی شود. ترس از تحقیر شدن در جمع و شرمساری در موقعیت های اجتماعی مثل صحبت کردن، . ملاقات،...که باعث تخریب فرد می شود. این بیماران در جمع دچار اضطراب شدید شده یا از آن اجتناب می کنند. معمولاً به خاطر احتمال خطر شرمساری در جمع تصورات مربوط توسط فرد مرور می شود. این بیماران در جمع طوری فکر و عمل می کنند که انگار در جمع، همه دست از کار کشیده و اعمال و رفتار فرد را زیر ذره بین گذاشته اند.اضطراب اجتماعی می تواند در موقعیت های معمول رخ دهد یا می تواند فقط در موقعیت هایی که عملی صورت می گیرد (مثلا سخنرانی) رخ دهد که به آن اضطراب اجتماعی عملکردی می گویند.
البته این بیماران به غیر منطقی بودن ترس خود واقف هستند. دو نوع مشهور هراس اجتماعی وجود دارد:

الف) هراس اجتماعی نوع منتشر: بیمار در اغلب جمع ها مثلاً کلاس، مهمانی و یا یک فعالیت گروهی دچار علائم اضطراب می شود.

ب) هراس اجتماعی نوع عملکردی: فرد مبتلا در جمع دچار اضطراب نمی شود .بلکه وقتی قرار است از بقیه جدا شود و مورد توجه دیگران قرار گیرد دچار علائم اضطرابی می شود.

مدت : حداقل ۶ ماه

اضطراب اجتماعی دومین اختلال اضطرابی شایع است.

در کودکان : باید در موقعیت همسالان هم اضطراب وجود داشته باشد نه فقط با بزرگسالان – اضطراب می تواند به شکل گریه، قشقرق، میخکوب شدن، چسبیدن، ناتوانی در صحبت دیده شود.

درمان: با دو روش روان درمانی و دارو درمانی است که البته بر روان درمانی تمرکز بیشتری است.

اضطراب و نگرانی در بیشتر روزها. این بیماران اغلب در مورد هر چیزی نگران هستند. نگرانی و دلواپسی آنها تمام امور زندگی شان را گرفتار می کند.  به مدت حداقل ۶ ماه در این اختلال علائم روان شناختی اضطراب مثل بی قراری، اختلل خواب، به راحتی خسته شدن، تحریک پذیری، تنش عضلانی، مشکل تمرکز و بی محتوا شدن ذهن، منتظر خبر بد بودن، گوش به زنگ بودن و... همواره وجود دارد. البته علائم جسمی اضطراب هم دیده می شود. این اختلال اختلال شایعی است.