نکات کنکوری:
پسیکوز:
مجموعه ای از سمپتوم های متفاوت که می توانند در فرد ترس و سردرگمی ایجاد کنند.
جنون زودرس:
جنون زودرس بیماری واحدی است که در اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی رخ می دهد و به تدریج فرد را تخریب می کند و درمانی ندارد.
کرپلین:
جنون را به دو نوع تقسیم کرد:
جنون زودرس: هبه فرنیا، کاتاتونیا، پارانوییا
روانپریشی مانیک دپرسیو
بلولر:
اصطلاح اسکیزوفرنی
اغاز جنون زودس به دوره نوجوانی و بزرگسالی محدود نیست و حتما هم به جنون کامل تبدیل نمی شود.
رکن اصلی نشانه های اسکیزوفرنی از نظر وی پاره شدن رشته های تداعی است.
رایج ترین نوع پسیکوز اسکیزوفرنی است.
ملاک های DSM-5 برای اختلال اسکیزوفرنی :
دو مورد از مواردر زیر که هر یک در طول دوره ی ماهه وجود دارد . حداقل یکی از این موارد باید موارد یک، دو یا سه باشد.
۱) هذیان
۲) توهم
۳) گفتار نامنظم
۴) رفتار نامنظم یا کاتاتونیک
۵) سمپتوم های منفی
علایم شش ماه ادامه می یابد. در این دوره شش ماهه ملاک های فوق باید حداقل یک ماه وجود داشته باشند.
نشانه های اسکیزوفرنی:
نشانه های مثبت: افراط یا تحریف در عملکردهای عادی / هذیان، توهم، رفتار اشفته، گفتار اشفته
نشانه های منفی: نقص در عملکرد عادی یا عدم عملکرد عادی
نشانه های نامنظم: حرف های پرت و پلا، رفتار عجیب، هیجان نامتناسب
هذیان:
باورهای راسخ اما غلط که به شکل سوتفسیر ادراک های ذهنی یا تجربه ها نمایان می شود
توانایی فرد در تایید باورهای عجیب با تفکرات منطقی، باعث شده برخی معتقد باشند که هذیان نتیجه ناتوانی ادغام و تکمیل اطلاعات ادراکی جدید با اطلاعات قبلی است هرچند فرایندهای تفکر هنوز سالم است.
بعضی اعتقاد دارند که هذیان نشانه سوگیری در پردازش اطلاعات است و در نتیجه ایجاد باورهای اغلط درباره دنیاست.
سندرم کاپگراس: در این هذیان فرد فکر می کند یکی از اشنایان با یک نفر دیگر و مشابه اوست عوض شده است.
سندرم کاتراد: در این هذیان فرد فکر میکند مرده است.
از ویژگی های رایج تفکر پسیکوتیک اعتقاد به کنترل شدن افکار است (هذیان کنترل). این هذیان اینقدر عمومیت دارد که از طریق ان می توان نقص های شناختی که عامل اصلی اکثر افکار پسیکوز هستند را شناسایی کرد.
هذیان کنترل > فعال شدن بیش از حد معمول قشر اهیانه ای و مخچه
توهم:
تجربه چیزی که وجود خارجی ندارد
بیماران هم نقص نظارت بر واقعیت دارند، هم نقص نظارت بر خود
نقص نظارت بر واقعیت: نمی توانند رویدادهای اتفاق افتاده را از اتفاق نیافتاده تشخیص دهند
نقص نظارت بر خود: نمی توانند بین افکار خود و دیگران تمایز قایل شوند
متداول ترین نوع هذیان: آزارشدگی
ترتیب شیوع: آزارشدگی، ارجاع، خودبزرگ بینی، کنترل
متداول ترین اختلال فکر صوری: ناهم خوانی تداعی ها
وخیم ترین اختلال ادراکی: توهم
متداول ترین توهم: شنوایی
فعال ترین بخش هنگام توهم: ناحیه بروکا (یعنی در توهم شنیداری فرد به افکار خودش گوش می دهد)
شایع ترین توهم در کودکی: توهم دیداری
گفتار نامنظم:
رایجترین: از این شاخه به ان شاخه پریدن
نام های دیگر: از دست دادن تداعی ها، خارج شدن از ریل derailment (ویراست جدید از این اصطلاح استفاده می کند)
پاسخ مماس tangentiality : یعنی با موضوع سوال رابطه اندکی دارد
سایر مشکلات: سالاد کلمات، فقر محتوا، تداعی آوایی، ..
رفتار نامنظم یا کاتاتونیک:
رفتار ابلهانه و بچگانه، غیرقابل پیش بینی و هیجانی، ظاهر اشفته و نامتناسب با موقعیت، ….
رفتار کاتاتونیک شامل کاهش شدید واکنش به محیط، بهت، مقاومت، حرکات زیادی و بی هدف، …
نشانه های منفی:
بی واکنشی هیجانی، بی علاقگی احساسی، اغلب همراه با آنهدونیا یا بی لذتی
آلوجیا یا فقر کلامی، اولیشن avolition یعنی ناتوانی فرد برای انجام کارهایش
مراحل اسکیزوفرنیا:
۱) مقدماتی prodromal
شروع تدریجی با تضعیف تدریجی عملکرد عادی
حدود ۵ سال
شروع در اواخر نوجوانی
سیر این بیماری با نظریه ژنتیک-استرس محیطی قابل توضیح است: گذر به بزرگسالی استرس بزرگی است که می تواند اسیب پذیری ژنتیکی را فعال کند.
۲) مرحله فعال:
نشانه های واضح اسکیزوفرنی
تاخیر تشخیص به علت پنهان کردن نشانه ها
۳) مرحله باقیمانده:
ادامه یافتن طولانی برخی علایم مخصوصا علایم منفی
دو علت بازگشت علایم: رویدادهای استرس امیز، عدم پایبندی به دارو
سیر طبیعی اسکیزوفرنی در کشورهای در حال توسعه شدت کمتری دارد که احتمال نقش خانواده را نشان می دهد. در کشورهای در حال توسعه روانپریشی حادتر و پیش آگهی بهتر است. در کشورهای شرقی کاتاتونیک فراوان تر است.
شیوع تفاوت های فرهنگی دارد. مهاجرت عامل خطر مهمی است. در دو جنس برابر است هر چند در زنان دیرتر شروع می شود.
روان پریشی در سنین بالا:
در زنان شایع تر، سوابق فعالیت بهتر، ازدواج های مکرر، پارانوییا
روانپریشی در زنان:
آغاز دیرتر، نشانه های خلقی بیشتر، پیش آگهی بهتر (به دلیل مهارت های اجتماعی بیشتر)
نوع پارانوییا بهترین پیش اگهی و نوع اشفته بدترین پیش اگهی را دارد.
اگر نشانه های کاتاتونیک وجود داشته باشد بدون توجه به سایر نشانه ها تشخیص نوع کاتاتونیک است.
اسکیزوفرنی اشفته جنون نوجوانی یا هبه فرنیا نامیده می شد
هذیان ازارشدگی، زمینه خودکشی و هذیان بزرگ منشی زمینه خشونت را در نوع پارانوییا ایجاد می کند
پارانوییا دیرتر بروز می کند و نشانه های متمایز ان پایدارترند.
بستری کمتر از یک سال و بستری های کوتاه مدت: حاد
بستری بیش از دو سال: مزمن
دو نوع اسکیزوفرنی:
ریخت یک: بروز ناگهانی، نشانه های مثبت، اختلال فعالیت شیمیایی مغز(دوپامین)، پاسخ به داروهای ضدروان پریشی
ریخت دو: نشانه های منفی، سنجش مشکل تر، تغییرات ساختاری و ضایعه های مغزی، پیش اگهی نامساعد
هسته اصلی و متداول اسکیزوفرنی: نشانه های منفی
علت شناسی:
مهم ترین رویکرد: مدل امادگی ژنتیک- استرس محیطی
ترکیب امادگی ژنتیکی و استرس محیطی
نظریه های زیستی:
– عوامل ژنتیک
– عوامل بیوشیمیایی
نظریه دوپامین:
افزایش دوپامین > نشانه های مثبت
داروی ال دوپا برای درمان پارکینسون> افزایش دوپامین> نشانه های سایکوز
پسکیوز امفتامینی: نشانه های پسیکوز با مصرف بیش از حد امفتامین: پارانوییا، الگوهای رفتاری کلیشه ای
امفتامین ها فعالیت دوپامین را افزایش می دهند
ترشح بیش از حد دوپامین در عقده های پایه / میزان دوپامین و گیرنده های بیشتر در لیمبیک
فرضیه دوپامین فقط نشانه های مثبت را توضیح می دهد و داروی ضدروانپریشی فقط نشانه مثبت را کاهش می دهد.
نظریه های جدید: فعالیت دوپامین به بعضی گذرگاه های نورونی مخصوصا مزولبیمبیک محدود است. منطقه محدود فعالیت می تواند باعث کاهش فعالیت دوپامین در سایر مناطق مغز از جمله قشر پیشانی شود که نتیجه ان ممکن است ظهور نشانه های منفی باشد.
داروهای آنتی سایکوتیک جدید این احتمال را ایجاد کرده که نشانه ها به تعامل دوپامین و سروتونین مربوط هستند.
– ناهنجاری های مغزی:
کوچک بودن مغز ( بیشتر به عوامل زنتیکی مربوط است چون در خانواده ها هم هست)
بزرگ بودن بطن ها
بزرگ شدن بطن ها مستمر هستند پس ناشی از نشانه ها هستند نه علت ان. اما چون در افراد بیمار تازه هم هست می تواند خصوصیتی باشد که پیش از نشانه وجود داشته
نابهنجاری در سه منطقه: لب های پیشانی / لب های گیجگاهی و عقده های پایه / مخچه
کاهش فعالیت پیشانی: عملکرد ضعیف در تکالیف شناختی، نشانه های منفی
نابنهجاری گیجگاهی: نشانه های مثبت، توهم شنیداری (فعالیت گیجگاهی-لیمبیک)- عملکرد ضعیف در تکالیف اجرایی و فعالیت هدفمند (عقده های پایه)
نابهنجاری مخچه: نقش توانایی شفاهی و حافظه روایتی اما فقط در مردان
این نابهنجاری ها علت نشانه ها هستند به دلیل اینکه پیش از اولین دوره یا بلافاصله بعد از ان بوده اند و در بستگان هم دیده می شوند
علت نابهنجاری های مغزی: ژنتیک، رشد غیرعادی مغز در نوزادی و جنینی، عوامل ویروسی مثل انفولانزا (تولد در زمستان، ابتلا به انفولانزا در دوران جنینی)
عدم تقارن غیرعادی در سه ماهه دوم حاملگی رخ می دهد و وجود مشکل در این دوره باعث نقص در مناطق مربوط به زبان و یادگیری همراه تداعی می شود
اسیب های پس از سه ماهه دوم توسط خودترمیمی با فرایندی به نام واکنش های گلیال بهبود می یابند. بنابراین اسیب های مغزی قبل از سه ماهه سوم رخ داده اند
مهم ترین ناهنجاری ساختاری: لوب پیشانی
– نظریه های روانشناختی:
فروید:
بازگشت به مرحله خودشیفتگی پیش از شکل گیری من، کوشش های جبرانی برای برقراری مجدد مهار من
جهان بیرونی خشن و بدون حمایت> واپس روی کامل به حالت خوددوست داری نخستین> از دست دادن هم خوانی ها، هذیان خودبزرگ بینی، گفتار خودساخته> کوشش های جبرانی> توهم شنیداری در برابر از دست دادن حس واقعیت
رایشمن: مادر اسکیزوفرنوزنیک: سرد، بی عاطفه، بی محبت و سلطه جو
آیلان در انتقاد به روان کاوی: وقتی علل اصلی نامشخص هستند تفسیر و تعبیر بیش از حد درباره علل رفتار رخ می دهد در حالی که نشانه ها ممکن است با فرایندهای یادگیری ساده تری رخ دهند.
رفتارگرایی:
زندگی پراشوب و دشواری توجه > متوجه نشدن محرک های اجتماعی عادی> توجه محرک های نامربوط> رفتار عجیب> توجه دیگران> تقویت
– نظریه های شناختی:
مشکل زیستی> تجربه های حسی نامعمول> نشانه ها برای درک این تجربه ها
این دیدگاه فراوانی هذیان ازارشدگی در پیران را تبیین می کند
تمرکز دیدگاه شناختی بر هذیان هاست
سه عامل شناختی مهم:
فرایندهای توجهی-
کم توجهی و نقص در واکنش هیجانی > رابطه با نشانه های منفی
بیش توجهی> رابطه با علایم مثبت
ازمودنی های اسکیزو نمی توانند محرک های نامربوط را نادیده بگیرند (ازمایش اثر پرایمینگ منفی)
سوگیری اسنادی و تفسیری-
ایجاد توهمات و هذیان ها مخصوصا توهمات تعقیب و گزند
چهار عامل موثر در ایجاد سوگیری موثر در تفکرات مربوط به تهدید از نظر فریمن:
تجربه های عجیب و غریب مثل توهمات
اضطراب و افسردگی و نگرانی
سوگیری در استدلال
عوامل اجتماعی مثل انزوا و تروما
نظریه شناختی در مورد توهمات تعقیب و گریز در درک چرایی استفاده از مواد روان گردان در افزایش نشانه های اسکیوز به کار می رود
نقص توانایی ذهن خوانی(نظریه ذهن)-
عدم درک حالت ذهنی و افکار و نیات دیگران (ویژگی اتیسم)
مخصوصا در پارانوییا دیده می شود
– نظریه های اجتماعی فرهنگی:
۱) فرضیه سیوسیوژنیک – جامعه زاد:
افراد طبقه پایین تحت تاثیر استرسها بیشتر مبتلا می شوند
۲) نظریه انتخاب اجتماعی:
افراد مبتلا به طبقه پایین تر نزول می کنند.
۳) برچسب زنی اجتماعی
– عوامل خانوادگی:
فرضیه دستورات متناقض (بیتسن):
ارتباط مضاعف (پیام های متناقض)> عدم هماهنگی ارتباط اصلی (کلامی) و فراارتباط ها (غیرکلامی)
راهبردهای کودک در برابر ارتباط مضاعف:
نادیده گرفتن ارتباط اصلی و پاسخ به فراپیام> پارانوییا
فقط پاسخ به ارتباط های اصلی> آشفته
بی تفاوتی به همه پیام ها > کاتاتونیا، نشانه های منفی
صحبت انحرافی : شیوه های که گوینده صحبت می کند و شنونده عادی درک نمی کند
صحبت انحرافی یک عامل خطر مجزا و مستقل از هر امادگی بیولوژیکی و ارثی است.
هیجان ابراز شده EE: مقیاس کیفی برای اندازه کیری مقدار هیجان در اعضای خانواده / شامل عیب جویی، خصومت، مداخله هیجانی زیاد / پیش بین بازگشت بیماری
رایچمن:
مادران سرد و سلطه جو، حمایت کننده در عین حال طردکننده> اغتشاش کودک
روانشناسان خود:
عوامل زیستی و روانی > عدم شکل گیری هسته منسجم خود، فروپاشی درازمدت خود