مشاوره توانبخشی بیمار با درد مزمن:

درد در واقع حس ناخوشایندی است که نشان دهنده اختلال در عملکرد قسمتی از بدن است، که باعث درد در بدن می شود. اما طولانی بودن اختلالات در بدن باعث رنج کشیدن بیمار از بابت درد حاصل از آن می باشد. از این رو متخصصین توانبخشی سنین مطلبی در مورد  درد برای شما در نظر گرفته اند.

درد مزمن یک وضعیت شایع و پیچیده حسی، روحی، ادراکی و رفتاری است و زمانی رخ می دهد که درد با درمان های در دسترس دارویی یا سایر درمان ها قابل کنترل نباشد. درد مزمن شاملی دردی می شود که با مداخله ی دارویی یا درمان های دیگر شفا پیدا نکند و از نظر زمانی بیشتر از زمان طبیعی لازم برای التیام بیماری طول می کشد.معمولاً بیشتر از سه ماه.

انجمن  بین المللی مطالعه درد(IASP) یک مجموعه بین المللی برای مطالعه و تحصیلات حرفه ای در زمینه درد می باشد. و درد را به صورت یک حس ناخوشایند همراه با آسیب بافتی تعریف می کند. راهنماهای IASP زمان لازم برای تعریف درد مزمن را بیش از 6 ماه تعریف می کنند. طبقه بندی درد مزمن معمولاً با روند بهبودی آن تعیین می شود. و معمولاً بسته به اینکه التهاب یا آسیب در چه زمینه ای رخ داده باشد مدت زمان ترمیم و بهبودی التهاب یا آسیب متفاوت است.

هنگامی که فرار یا اجتناب از درد غیر ممکن است سبب عقب نشینی، کاهش یا خاتمه فعالیت هم می شود. در این زمان اغلب افکار نا امیدی و درماندگی رخ میدهد. بنابراین در این زمان بيماران درد مزمن علاوه بر حمايت‌های پزشکی به فراهم ساختن کمک‌ها و توجهات روان‌شناختی نظير حمايت اجتماعی و اميد نیاز دارند. پس افزايش حس اميد و حمايت‌های اجتماعی می‌تواند به ارتقاء سلامت عمومی مبتلا به دردهای مزمن منتهی شده، نهايتاً کيفيت زندگی مناسبی را برای آن‌ها فراهم  خواهد آورد.

درد مزمن می تواند اثرات مخربی بر عملکرد، کیفیت زندگی و سلامت فرد بگذارد. و می تواند موجب از دست رفتن عملکرد کاری و ایجاد هزینه بر سیستم درمانی شود. استرس های فیزیکی درد مزمن با طیف وسیعی از مشکلات روحی همراه است. مثلاً: فرد معتقد می شود که برای داشتن یک زندگی منعادار باید دردش کاهش یابد. درد، طبق تعريف تجربه حسي و روحي ناخوشايندی است  در این میان سرطان یکی از علل شایع دردهای مزمن است .

طبیعت درد مزمن  این است که به فرد القا می کند که کاهش درد مسیری است که پیمودن آن بیهوده است. افرادی با درد مزمن زمان و تلاش زیادی صرف ترس، اجتناب یا کنترل درد می کنند. راهکارهای کاهش درد به سمت رفتارهای اجتنابی است. و اگر چه در کوتاه مدت موثر به نظر می رسند اما نتایج طولانی مدت این کارها افزایش درد و اندوه بیمار و کاهش کیفیت زندگی است.

در کنار استفاده از دارو، درمان های رفتاري – شناختي، اکت و درمان مبتنی بر شفقت نيز بخش عمده اي از درمان برای بیماران سرطانی را در برمي گيرد.

مشاوران توانبخشی سنین به بيماران ياد مي دهند چگونه افكار منفي و مخرب مرتبط با درد را تشخيص داده و افكار انعطاف پذيرتري را جايگزين آن كنند. همچنين بيماران سرطانی مهارت هاي غلبه بر درد در شرايط خاص را نيز فرا مي گيرند.

در عين حال هدف اصلي ايجاد اين باور در بيماران است كه با افزايش توانايي هاي فيزيكي و با فراگيري نحوه كنترل افكار، قدرت مديريت درد در آنها افزایش پيدا كند زيرا با بي توجهي و مديريت نكردن درد، سطح فعاليت هاي فيزيكي كم شده و در نتيجه با كاهش عملكرد فرد اعتماد به نفس فرد کاهش یافته و احتمال بروز افسردگي بيشتر مي شود.

مثلاً با به کار گیری روشCBT  به بیماران سرطانی مهارت هایی را یاد می دهیم که افکار و رفتارهای منفی آنها تغییر کند. به بیماران آموزش می دهیم که افراد تجربه های شخصی، از جمله درد، اما نه موقعیت ها و واقعه های بیرونی، را خود خلق می کنند. بنابراین، با تغییر افکار و رفتارهای منفی، می توانند آگاهی خود از درد را تغییر بدهند. یا در روش درمانی ACT، اکت تبدیل به  یک روش متعارف درمان درد مزمن شده است. در سال 1986 توسط استون هایز اکت ظهور یافت. اکت موج سوم روان درمانی یکپارچه نگر است. هدف اکت تسریع فعالیت و عملکرد از طریق افزایش انعطاف پذیری روانی است تا یک زندگی غنی و معنادار را در کنار پذیرفتن درد و به ناچار همراهی با آن خلق کند .

گردآورنده: لیلا دستغیب کارشناس ارشد توانبخشی

                زهرا دستغیب، کارشناس ارشد روانشناسی