موسسه سنین CNIN Institute

آزمایش ژنوميک/درمان دقيق سرطان:

 

هيچ درمان يكسان و همه جانبه اى براى همه سرطان ها وجود ندارد. حتى در ميان افراد مبتلا به یک نوع مشخص از سرطان، عملكرد سرطان و چگونگى پاسخ آنها به درمان مى تواند بسيار متفاوت باشد.

با جستجو براى دلایل چنين تغييرات و نوسان هايى، محققين شروع به تلاش در جهت شخصى نمودن درمان سرطان نموده اند. اكنون روزبه روز بيشتر روشن مى شود كه مشخصه هاى خاص سلول هاى سرطانى و خصوصيات ويژه هر بيمار، تاثير بسيار مهمى در پيامد هاى درمان و پيش آگهى دارد. اگر چه دخيل نمودن اين معیارها تصميم گیرى براى استفاده از انواع درمان را پيچيده تر مى نمايد، اما در مقابل، پيامد هاى بهتری دارد.

سلول هاى سرطانى مشابهت چندانى با يكديگر ندارند. تفاوت عمده سلول هاى سرطانى بر اين اساس قرار دارد كه كدام يك از ژن ها دچار تغيير و جهش شده است. درمان دقيق شده سرطان، از تست هاى تشخيصی مولكولى، (مانند توالى ژن ها در DNA) استفاده  مى کند، تا ناهنجارى هاى محرك سرطان در ژنوم سلول سرطانى شناسايى شود. اين تست ژنوميك، روى نمونه هاى گرفته شده از تومور سرطانى و خون (نمونه بردارى مايع) انجام مى شود.

پس از شناسايى ناهنجارى ژنوميك، براى تهاجم به آن ناهنجارى خاص يا تغييرات DNA، داروى ويژه درمان دقيق آن سرطان، يا داروى هدف درمانی ویژه ای را در نظر مى گيرند.

درمان دقيق شده سرطان با استفاده از داروهاى هدف درمانى، يا ايمنى درمانى (ایمونوتراپی) مهندسى شده، مستقيماً سلول هاى سرطانى دارای ناهنجارى هاى خاص را، (با آسيب اندك به سلول هاى سالم)، مورد حمله قرار مى دهند.

درمان سرطان با دقت بالا را مى توان بجاى شيمى درمانى یا همراه با آن در جهت افزايش اثر درمان، و مناسب تر شدن پيامدهاى آن، به كار گرفت.

 
  • آزمایش ژنوميك سرطان:

آزمايشات ژنوميك به بررسى ژن ها و خصوصيات آن ها مى پردازد. همچنين با بررسی عملكرد ژنها و تاثير متقابل ژن ها بر يكديگر به پيش بينى رفتار يك بافت خاص در بدن مى پردازد. اين آزمايش با تست هاى ژنتيكى كه به مشاهده تغييرات خاص كروموزوم و ژن (كه غالباً ارثی هستند)، مى پردازد، متفاوت هستند.

 
  • نقش تست هاى ژنوميك در تشخيص سرطان:

اين تست (بر اساس بیان ژن ها در سلول هاى بافت سرطانى) در مورد پيش آگهى بيمار اطلاعاتى ارایه می کند و غالباً مى تواند پيش بينى كند آيا درمان دقيق شده سرطان با داروى معين (در جهت درمان سرطان با دقت بالا) ثمربخش خواهد بود يا نه؟

 

  • در روند تشخيص چه موقع از تست هاى ژنوميك استفاده مى شود؟

هرگاه نمونه بردارى انجام شد، مى توان تست هاى ژنوميك را آغاز نمود.
 
  • اگر براى انجام تست هاى ژنوميك نمونه مناسبى در دسترس نباشد، چه بايد كرد؟

يا نمونه بردارى ديگرى انجام می شود (البته، در صورتى كه امكان پذير باشد).
یا "نمونه گيرى مايع" انجام می شود. به اين صورت كه، يك نمونه از خون بيمار را براى  سلول هاى سرطانى موجود در گردش خون (سلول هاى تومور منتشر در جريان خون) مورد آزمايش قرار مى دهند. همچنين مى توان اين آزمايش را براى رديابى و يافتن قطعاتى از DNA "دى ان آ" خارج از سلول سرطانى، كه توسط سلول هاى توموری وارد جريان خون شده است، انجام داد.
 
  • چه پرسشهایی را در مورد تست ژنوميك از گروه درمانى خود بپرسم؟

نمونه سوالات مى تواند چنین باشد:

آيا آزمايش ژنوميكى  براى نوع سرطانى كه من به آن مبتلا هستم وجود دارد كه كمكى به تخمين پيش آگهى نماید؟

آيا نتايج اين تست ها، قابليت ايجاد تغيير در مديريت درمان را دارد؟، مثلاً: آيا نتايج آزمايشات به من اطمينان می دهد كه درمان هاى خاصّى برای من سودمند خواهند بود؟

آيا شما با انجام اين آزمايشات، پيامد هاى مثبتى را در مورد ساير بيماران مشاهده نموده ايد؟

آيا هزينه بالاى اين نوع آزمايشات تحت پوشش بيمه من مى باشد؟

 

  • آيا تست هاى ژنوميك برای درمان انواع خاصى از سرطانها، اهميت ويژه ای دارند؟

تست هاى ژنوميكى با سرعت خوبى در حال پيشرفت هستند و على الخصوص در مورد سرطان هاى راست روده (كولون)، ريه و پستان، مشخصاً به دست آوردهاى خوبى رسيده است. در مورد درمان سرطان با دقت بالا هم، پيشرفت هاى عالى حاصل شده است. همچنين اين آزمايشات به نحو روز افزونى، نقش مهمى در مهندسى درمان سرطانهاى كمياب، و سرطان هاى با منشأ ناشناخته و سرطان های متاستاتیک ايفا مى نمايند.
 
ممكنست آزمايشات ژنوميك روی اثرات مختلف گروه وسيعى از ژن ها، منجر به تشخيص ژن هاى ويژه اى شود كه قابليت مورد هدف درمانى قرار گرفتن را داشته باشند (كه در غير اين صورت ممكن بود مورد توجه قرار نگيرند).
هرگونه پيشرفت یا تغییر در درمان دقیق سرطان، مى تواند اين قابليت را داشته باشد كه منجر به دست آورد هاى شايان توجه در افزايش ميزان بقا شود.
 

منبع: Cancer Connect 2018 

مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی

بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی