مراحل آزمایش ژنتیک سرطان:
تستهای ژنتیک تنها در صورتی انجام میشود که شما و تیم پزشکیتان تشخیص دهند که این برای سلامتی شما و خانواده تان مهم است و قبل از آن مراحل زیادی طی میشود:
مرحله اول در آزمایشات ژنتیک این است که تشخیص داده شود شما چقدر احتمال بروز آن بیماری را دارید. بررسی آن بر اساس
تاریخچه پزشکی و روند آن بیماری در در خانواده شما انجام میشود. بررسی را دکتر، پرستار یا مشاور ژنتیک انجام میدهند.
از شما پرسیده میشود که چرا میخواهید آزمایش شوید. تا آنجا که ممکنست تاریخچه پزشکی خانواده بررسی میشود. روند بیماری بررسی میشود. هر گاه ممکن باشد بروز بیماری در خانواده بر حسب تاریخچه پزشکی و دلیل مرگ بررسی میشود.
اگر آزمایش ژنتیک برای نوع خاصی از سرطان باشد، در مورد تاریخچه پزشکیتان از شما سوال میشود. همچون روشهای غربالگری ای که تا کنون پیش گرفته اید، تاریخچه زنان و زایمان (برای خانمها)، شیوه زندگی و قرار گرفتن در معرض مواد سرطان زا.
در این شرایط باید رفتار خانواده خود را در مورد سرطان بررسی کنید، زیرا شاید آنها معتقد باشند بروز سرطان تقصیر فرد خاصی است. شاید رفتارها، عقاید، سیستم های حمایتی، وضعیت مالی نقشی در رفتار و نگاه خانواده شما درباره سرطان داشته باشد.
مشاوران ژنتیک آموزشِهای خاصی در این زمینه می بینند و مدرک خود را در این زمینه کسب می کنند. بعضی پزشکان، پرستاران بیماران سرطانی و مشاورانی که آموزشِهای خاصی دیدهاند، هم میتوانند مشاوران ژنتیک باشند.
دلیل این مشاوره، این است که به بیماران اطلاعات کافی و درست داده شود که بیماران و خانوادهشان بتوانند تصمیم بگیرند که آیا آزمایش ژنتیک لازم است. بعضی مواقع آزمایشات ژنتیک لازم است و پزشک شما آن را تجویز میکند و با شما مراحل بعد را مرور می کند. ولی با این حال شما میتوانید بگویید که نمیخواهید آزمایشها را انجام دهید. شاید وقتی شما با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید راحتتر بتوانید این تصمیم را بگیرید. برای اطمینان حاصل کردن از بیمه با پزشک خود صحبت کنید.
مشاور روش به ارث بردن سرطان و رسیدن این ژنها به بچهها را توضیح میدهد. مشاور در مورد انواع سرطانی که در خانواده دیده میشود و ریسک ابتلا توضیح میدهد. فواید، مضرات، قیمتها و حدود آزمایشها و اینکه چه کسانی باید در خانواده آزمایش شوند توضیح داده میشود. در مورد اثرات این آزمایش و چگونگی تاثیر آن بر شما و خانوادهتان، با مشاور ژنتیک خود صحبت کنید.
اگر بر اساس آزمایش تشخیص داده شود که کسی در معرض ریسک بالای ابتلا به سرطان هست، مشاور در مورد راههای کنترل آن صحبت میکند. مانند، تغییر مدل زندگی، تشخیص سریع، چک کردن علایم سرطان، داروهایی که ریسک سرطان را کاهش میدهند و حتی عمل های که برای پیشگیری انجام میشوند.
بسیاری از این مشکلات نظر یک مشاور متخصص را لازم دارند. ریسک بالای سرطان، برای کودکان میتواند نگران کننده باشد. مشاور راههای مقابله کردن با این خطر را توضیح می دهد و در مورد نگرانیهای شما صحبت میکند. نتایج آزمایشها، معنی آن و چگونگی صحبت با خانواده نیز تعلیم داده میشود.
پزشک شما میتواند شما را به مشاوری در محل زندگی شما ارجاع دهد.
-
رضایت آگاهانه برای تست ژنتیک سرطان:
بعد از بررسی ریسک و مشاوره ژنتیک، اگر بخواهید آزمایش انجام دهید از شما خواسته میشود یک رضایتنامه پر کنید. رضایتنامه موارد زیر را در بر دارد:
- دلیل آزمایش ژنتیک.
- چرا آزمایش را برای شما تجویز کردهاند.
- نوع بیماری ژنتیک که برای آن آزمایش می شوید.
- سطح دقت آزمایش.
- فواید و مضرات آزمایش و محدودیتهای آن.
- آزمایشهای دیگری که میتوانید انجام دهید.
- درمانهایی که وجود دارند و میتوان بر اساس نتایج آزمایش استفاده کرد.
- رضایتنامه که نتایج آزمایش را میتوان در تحقیقات استفاده کرد.
- داشتن مشاوره و حمایتهای دیگر.
- داشتن حق نه گفتن برای آزمایش.
-
نمونه برداری و آزمایش ژنتیک در آزمایشگاه:
این آزمایشها روی سلولهای برداشته شده از بدن شما انجام میگیرد. آزمایشها را میتوان روی نمونه خون، مو، سلولهای دهانی (بر داشته از داخل دهان (لپ))، ادرار، مایع آمنیوتیک ( بر داشته از مایعی که اطراف نوزاد را در دوران بارداری در بر میگیرد) و یا نمونه هایی که از نواحی دیگر برداشته میشود، انجام داد.
برای آزمایشهای سرطان خون زیادی گرفته میشود. از یک آمپول نازک استفاده میشود و خون از دست شما گرفته میشود.
-
نتایج آزمایش ژنتیک سرطان:
بعد از آزمایش مشاور نتایج را به شما میگوید. بعضی افراد ترجیح میدهند، با یکی از اعضای خانواده بیایند تا نتایج را با خانواده در میان بگذارند. آزمایشات همیشه نتایج واضح ندارند، ولی متخصصان ژنتیک در این زمینه تخصص دارند و معنی آن را برای شما و خانوادهتان شرح می دهند. اگر جهشی را پیدا کردهاند، مشاور با شما و افراد خانوادهای که تحت تاثیرند صحبت میکند و به آنها اطلاع میدهند جهشها در کدام ژنها هستند. افراد خانواده میتوانند تصمیم بگیرند که آیا میخواهند آزمایش شوند یا نه.
وقتی آزمایش انجام می شود، نتایج آن برای مشاور یا پزشک ارسال میشود و در جلسه بعدی نتایج را به شما اعلام میکنند. این میتواند هفته ها و شاید ماهها طول بکشد. دقت و معانی آزمایشات به شما اعلام میشود.
منبع: American Cancer Society 2018
مترجم: لینا علی بای، کارشناس ارشد ژنتیک