علت شناسی سرطان واژن
Vagina Cancer Etiology
عوامل خطر سرطان واژن:
عامل خطر چیزی است که احتمال بروز بیماری مانند سرطان را تحت تأثیر قرار میدهد. سرطانهای مختلف دارای عوامل خطر متفاوت هستند. برخی عوامل خطر مانند سیگار کشیدن میتوانند تغییر کنند و برخی دیگر مانند سن یا سابقه خانوادگی نمیتوانند تغییر کنند.
اما داشتن یک عامل خطر، یا تعدادی بیشتر، به این معنا نیست که شما به این بیماری مبتلا خواهید شد و برخی از افرادی که به بیماری مبتلا می شوند، هیچ فاکتور خطر شناختهشدهای ندارند.
دانشمندان متوجه شدهاند که عوامل خطر خاصی باعث میشود تا برخی زنان بیشتر به سرطان واژن مبتلا شوند؛ اما بسیاری از زنان مبتلابه سرطان واژن هیچ عامل خطری ندارند. حتی اگر یک زن مبتلابه سرطان واژن دارای یک یا چند عامل خطر باشد، غیرممکنست بدانید که چقدر این عوامل خطر باعث ایجاد سرطان شده اند.
سرطان سلول سنگفرشی مهبل (واژن) در هر سنی می تواند دیده شود اما بطور عمده در زنان مسن رخ میدهد، و در زنان کمتر از 40 سال، کمتر دیده می شود. تقریباً نیمی از موارد در زنان 70 ساله یا بالاتر دیده میشود.
-
:و ریسک سرطان واژن Diethylstilbestrol (DES)
DES یک داروی هورمونی است که از سال 1940 تا 1971 برای جلوگیری از سقط جنین استفاده میشد. زنانی که مادران آنها در زمان بارداری DES دریافت کرده اند بیشتر از حد انتظار به آدنوکارسینوم سلول روشن واژن یا دهانه رحم مبتلا شده اند. حدود 1 مورد از این نوع سرطان در هر 1000 دختر مادرانیکه در دوران بارداری از DES استفاده کرده اند دیده شده است. یعنی 99.9٪ از دختران DESبه این سرطان مبتلا نشده اند.
آدنوکارسینوم سلول روشن مرتبط به DES در واژن بیشتر از دهانه رحم شایع است. خطر در مادرانی که در طی 16 هفته اول بارداری DES مصرف میکنند بیشتر است. میانگین سن آنها هنگام ابتلا به این بیماری 19 سالگی بود. ازآنجا که استفاده از DES در دوران بارداری توسط FDA در سال 1971 متوقف شد، حتی جوان ترین دختران DES بیشتر از 45 سال دارند که از سنی که بالاترین خطر در آن وجود دارد عبور کرده اند. اما یک زن از خطر ابتلا به سرطان مرتبط با DES در هیچ سنی در امان نیست و پزشکان دقیقاً نمیدانند زنان تا چه مدت در معرض خطر قرار دارند.
در دختران DES خطر ابتلا به کارسینوم سلول روشن افزایش مییابد اما برای ایجاد کارسینوم سلول روشن در زنان حتما نباید در معرض DES قرار گرفته باشند. درواقع این نوع سرطان در زنان قبل از اختراعDES تشخیص داده شد.
دختران DES در مقایسه با زنانی که هرگز در معرض آن قرار نگرفتند بیشتر در معرض دیسپلازی دهانه رحم (CIN 3) و دیسپلازی واژن (VAIN 3) هستند.
-
آدنوز واژن و ریسک سرطان واژن:
بطورمعمول، واژن توسط سلولهای مسطح به نام سلولهای اسکواموس (سنگفرشی) پوشیده شده است. ممکنست در 40٪ از زنانی که دورههای عادت آنها تازه شروع شده است، یک یا چند منطقه از واژن بهجای سلولهای اسکواموس با سلولهای غده ای پوشیده شده باشد. این سلولها شبیه سلولهایی هستند که در غدد دهانه رحم، پوشش رحم (اندومتریوم) و پوشش لولههای فالوپ یافت میشوند. این مناطق از سلولهای غده ای آدنوز نامیده می شوند. این فرآیند تقریباً در تمام زنانی که مادر آنها طی بارداری در معرض DES قرارگرفتهاند، رخ میدهد. داشتن آدنوز خطر ابتلا به کارسینوم سلول روشن را افزایش میدهد، اما این سرطان هنوز بسیار نادر است. خطر ابتلا به کارسینوم سلول روشن در زنی که مبتلابه آدنوزی است که با DES مرتبط نیست بسیار، بسیار اندک است. هنوز بسیاری از پزشکان معتقدند که هر زن مبتلابه آدنوز باید به دقت غربالگری و پیگیری شود.
-
ویروس پاپیلومای انسانی و ریسک سرطان واژن:
HPV مخففی است برای ویروس پاپیلومای انسانی. HPV ها یک گروه بزرگ از ویروسهای مرتبط هستند. به هر ویروس در گروه یک عدد داده میشود که یک نوع HPV نامیده میشود.
برخی از انواع خاص HPV با سرطان دهانه رحم و فرج در زنان، سرطان آلت تناسلی مردان و سرطان مقعد و گلو (در مردان و زنان) مرتبط هستند. همچنین این ویروسها با VAIN رایطه دارند و HPV در بیشتر موارد سرطان واژن یافت میشود. این انواع بعنوان انواع پرخطر HPV شناخته میشوند و شامل HPV 16 و HPV 18 و ... دیگر می شود. ممکنست عفونت با HPV پرخطر تا زمانی که تغییرات سرطانی یا سرطان ایجاد نشده است هیچ علامت قابل مشاهده ای نداشته باشد.
برای پیشگیری از عفونت با برخی انواع HPV واکسنی ساخته شده است.
-
سرطان دهانه رحم و ریسک سرطان واژن:
داشتن سرطان یا پیش سرطان (نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم یا دیسپلازی دهانه رحم) دهانه رحم، باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی (اسکواموس) واژن میشود. این به خاطر این است که سرطان دهانه رحم و واژن دارای عوامل خطر مشابه مانند عفونت HPV و سیگار کشیدن هستند.
برخی مطالعات نشان میدهد که درمان سرطان دهانه رحم با پرتودرمانی ممکن است خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش دهد، اما در سایر مطالعات این امر دیده نمیشود و این مسئله هنوز حل نشده است.
-
سیگار کشیدن و ریسک سرطان واژن:
سیگار کشیدن خطر ابتلای زنان به سرطان واژن را بیش از دو برابر افزایش میدهد.
ممکنست مصرف الکل خطر ابتلا به سرطان واژن را تحت تأثیر قرار دهد. مطالعه زنان الکلی موارد سرطان واژن را بیشتر از انتظار، گزارش داد؛ اما این مطالعه ناقص بود زیرا به عوامل دیگری که میتواند خطر را تغییر دهد مانند مصرف سیگار و عفونت HPV اشاره ای نکرده بود. در مطالعات اخیر که عوامل خطر دیگر را در نظر گرفتند، خطر ابتلا به سرطان واژن در زنان مصرف کننده الکل کاهش یافت.
-
ویروس نقص ایمنی بدن انسان و ریسک سرطان واژن:
عفونت با ویروس HIV (ویروس نقص ایمنی بدن انسان)، ویروسی که باعث ایدز میشود، خطر ابتلا به سرطان واژن را افزایش میدهد.
-
تحریک واژن و ریسک سرطان واژن:
در برخی از زنان، ممکنست در اثر رباط های کش آمده لگن، رحم وارد دهانه مهبل شود یا حتی رحم به خارج از واژن رانده شود. این پرولاپس رحم نامیده میشود که میتوان آن را با جراحی یا با پوشیدن یک رحم بند (دستگاه نگهداری رحم در محل) درمان کرد. برخی مطالعات نشان میدهد تحریک بلندمدت (مزمن) واژن در زنانی که از رحم بند (pessary) استفاده می کنند کمی خطر ابتلا به سرطان سلول سنگفرشی واژن را افزایش دهد؛ اما این بسیار نادر است و هیچ مطالعه ای بوضوح اثبات نکرده است pessary باعث سرطان واژن میشود.
دلیل پیدایش سرطان واژن:
علت دقیق سرطانهای واژینال ناشناخته است، اما دانشمندان متوجه شدهاند که تعدادی از عوامل خطر توضیح دادهشده با سرطان واژن مرتبط هستند. باید درباره چگونگی عملکرد این عوامل خطر در ایجاد سرطان واژن تحقیقات بیشتری صورت گیرد.
تحقیقات نشان دادهاند که سلولهای طبیعی ذراتی معروف به محصولات ژن سرکوب کننده تومور تولید میکنند که از رشد سریع و تبدیل شدن به سرطان جلوگیری میکنند. انواع HPV با خطر بالا (انواع پاپیلومای انسانی) (مانند 16 و 18) دارای 2 پروتئین (E6 و E7) هستند که میتوانند شیوه کارکرد محصولات ژن سرکوبگر را تغییر دهند.
زنانی که در زمان جنینی در معرض دئتیل استیل بسترول (DES) بودند یعنی مادرانشان در حین بارداری از DES استفاده کرده اند در معرض خطر ابتلا به کارسینوم سلول روشن قرار دارند. همچنین DES احتمال آدنوز واژن را افزایش میدهد (در پوشش واژن سلولهای نوع غده ای بجای سلولهای اسکواموس معمول قرار می گیرند).
اکثر زنان مبتلابه آدنوز واژن هرگز مبتلا به کارسینوم سلول روشن واژن نمیشوند. بااینحال، در افرادی که نوعی آدنوز نادر بنام آدنوز توبواندومتریال ناهنجار دارند، خطر ابتلا به این سرطان افزایش می یابد.
منبع: American Cancer Society 2018
مترجم: فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی