درمان سرطان مثانه:
چه پزشکانی "سرطان مثانه" را درمان می کنند؟
ممکنست شما بسته به مرحله سرطان مثانه و گزینه های درمانتان پزشکان مختلفی را در تیم درمان خود داشته باشید. این پزشکان می توانند تخصص های زیر را داشته باشند:
- جراح کلیه و مجاری ادرار (یورولوژیست): پزشکی که بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی را با جراحی درمان می کند.
- فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی: پزشکی که سرطان را با داروهای شیمی درمانی، تارگت تراپی و ایمونوتراپی و پیوند مغز استخوان درمان می کند و کل برنامه درمان را طرح ریزی می کند.
- متخصص رادیوتراپی آنکولوژی: پزشکی که سرطان را با پرتودرمانی درمان می کند.
ممکنست شما سایر تخصص ها را نیز در تیم درمان سرطان خود ببینید، مانند: پزشک دستیار، پرستار، متخصص تغذیه، روانشناس، مددکار اجتماعی و ... .
اگر شما سرطان مثانه دارید چند گزینه درمانی در دسترس است. پزشک در انتخاب بهترین درمان به شما کمک میکند و این بستگی دارد به سن، میزان سرطان گسترش (پزشکان به آن stage یا مرحله می گویند) و شرایط دیگر.
جراحی سرطان مثانه:
خارج سازی تومور مثانه از طریق میزراه (TURBT) شایعترین جراحی سرطان مثانه در مراحل ابتدایی است. این عمل در بیمارستان انجام میشود اما شما می توانید همان روز یا فردای آن به منزل بروید. پزشک شما یک ابزار به نام رزکتوسکوپ را از طریق میزراه (لوله ای که موقع ادرار کردن ادرار از آن خارج میشود.) به داخل مثانه شما می فرستد. رزکتوسکوپ یک حلقه سیمی در انتها دارد. پزشک از آن برای خارج سازی بافتهای غیر طبیعی یا تومور استفاده می کند. اگر شما هنوز بعد از خارج سازی تومور سرطان داشته باشید پزشک میتواند با لیزر و ابزار دیگری به نام سیستوسکوپ آنرا تخریب کند.
اگر تومور مثانه داشته باشید، پزشک شما ممکنست خارج سازی تومور از طریق میزراه را پیشنهاد دهد. این نوعی جراحی است که برای نمونه گیری از بافت داخل مثانه برای تشخیص سرطانی بودن آن یا انتشار تومور استفده میشود. با این روش تومور نیز خارج میشود.
ابتدا نیاز به تست خون و عکس ساده قفسه سینه است تا پزشک مطمئن شود که شما سلامت کامل را برای انجام جراحی TUR دارید. این روش نیاز به ایجاد برش در سطح پوست ندارد. قبل از جراحی از بیهوشی عمومی یا بیحسی استفاده میشود تا نیمه پایینی بدن شما را بی حس نماید. جراح از ابزار خاصی بنام سیستوسکوپ (لوله بلند قابل انعطاف با انتهای مجهز به برش دهنده و دوربین و روشنایی) استفاده می کند و آنرا از راه میزراه به مثانه می فرستد. دوربین داخل مثانه را به جراح نشان می دهد. وی از برش دهنده برای گرفتن مقداری بافت استفاده می کند و سپس برای متوقف نمودن خونریزی اطراف از حرارت استفاده می کند. بافتی که حین جراحی گرفته می شود زیر میکروسکوپ در آزمایشگاه دیده میشود تا معلوم شود آیا سرطانی است؟ اگر جراح شما یک تومور سرطانی را خارج کرد، ممکنست یک داروی مایع را برای کشتن سلولهای سرطانی باقیمانده بدرون مثانه تزریق نماید.
بعد از عمل لوله ای در مثانه شما بنام کاتتر کار گذاشته میشود که ادرار از طریق آن بدرون کیسه ای در بیرون بدن هدایت میشود. ممکنست مجبور باشید چند روز قبل ازآنکه خودتان بتوانید ادرار کنید از این روش استفاده نمایید. شما میتوانید یا این لوله بلند شوید و راه بروید اما با پایان بی حسی ممکنست یک احساس ناراحتی بروز کند. گاهی بعد از عمل مردها در نوک آلت احساس درد میکنند. اگر شما چنین هستید به تیم سرطانتان اطلاع دهید. یک ژل بی حس کننده کمک کننده است.
خیلی افراد همان روز جراحی میروند منزل. اما اگر تومور شما بزرگ بوده ممکنست نیاز باشد شب در بیمارستان بمانید. برای 3 روز بعد از جراحی ممکنست خون در ادرارتان ببینید. مقادیر زیادی مایعات بنوشید تا به شستشوی مثانه شما کمک کند، هدفتان 6 تا 8 لیوان در روز باشد. این همچنین کمک می کند، عفونت نگیرید. برای 2 تا 3 هفته بعد از جراحی هیچ چیز سنگین بلند نکنید. پیاده روی کوتاه موردی ندارد، اما برای 4 تا 6 هفته هیچ ورزش سنگین انجام ندهید. در مورد امکان رانندگی یا زمان برگشت به کار با پزشکتان صحبت نمایید.
-
سیستکتومی در سرطان مثانه:
در این نوع جراحی، پزشک شما بخشی (سیستکتومی نسبی) یا تمام (سیستکتومی کامل) مثانه شما را خارج میکند. اگر سرطان به لایه عضلانی مثانه شما رسیده باشد و هنوز کوچک است، ممکنست پزشک شما بتواند یک سیستکتومی نسبی (Partial Cystectomy) را انجام دهد. اما اغلب افرادیکه سرطان دارند و به لایه عضلانی مثانه رسیده است نیاز به جراحی گسترده تر دارند.
اگرسرطان بزرگ است یا در بیش از یک نقطه از مثانه پخش شده باشد، پزشک شما احتمالا کل مثانه و غدد لنفاوی مجاور آنرا بر میدارد. که به آن سیستکتومی کامل (Radical Cystectomy) میگویند.
برای هر دو این عمل ها، به شما داروی بیهوشی می دهند. شما ممکنست برای یک هفته بعد از عمل نیاز به بستری در بیمارستان داشته باشید. معمولا میتوانید چند هفته بعد سر کار معمول خود برگردید.
*درمان کارسینوم سلول اسکواموس رادیکال سیستکتومی (درآوردن مثانه با جراحی) است.
*درمان انتخابی آدنوکارسینوم اولیه مثانه، رادیکال سیستکتومی (درآوردن کل مثانه) و لنفادنکتومی (درآوردن غدد لنفاوی) است.
*درمان آدنوکارسینوم مثانه با منشا اوراک، برداشتن رادیکال مثانه با برداشتن وسیع اوراکوس و لنفادنکتومی لگنی است.
درمان داخل مثانه :سرطان مثانه (Intravesical Therapy)
این درمان برای سرطان مراحل ابتدایی به کار میرود. پزشک شما از یک لوله استفاده میکند تا یک داروی مایع را مستقیم به داخل مثانه شما بفرستد. او یکی از دو نوع داروی زیر را انتخاب میکند ایمونوتراپی یا شیمی درمانی (شیمی).
در این روش سیستم ایمنی بدن شما به سلولهای سرطانی حمله میکند. پزشک شما یک میکروب به نام باسیل سل (BCG) را از طریق لوله ای به داخل مثانه شما میفرستد. این میکروب عامل سل است و سیستم ایمنی بدن شما را به سمت مثانه میکشاند. آنجا سلولهای ایمنی با BCG فعال میشوند و شروع به مبارزه با سلولهای سرطانی میکنند. پزشک معمولا این درمان را چند هفته بعد از TURBT انجام میدهد.
- شیمی درمانی (شیمی) داخل مثانه:
اگر پزشک و شما تصمیم به این درمان گرفتید، او از طریق لوله داروهای شیمی درمانی را بداخل مثانه شما تزریق مینماید. شیمی درمانی سلولهای مضر را میکشد.
شیمی درمانی سیستمیک سرطان مثانه:
پزشک از طریق رگ داروی شیمی درمانی را تزریق میکند. یعنی اینکه دارو از طریق گردش خون شما به سایر مناطق بدنتان میرود. این میتواند سلولهای سرطانی را که فراتر از مثانه شما رفته اند را بکشد.
پرتودرمانی سرطان مثانه:
این درمان شامل استفاده از پرتوهای پرانرژی برای کشتن سلولهای سرطانی است. این مانند پرتو ایکس اما خیلی قویتر از آن است. شما ممکنست نیاز داشته باشید برای چند هفته به میزان 5 روز در هفته پرتو بگیرید.
پزشکان در موارد زیراز این روش استفاده می کنند:
- مراحل ابتدایی سرطان.
- مراحل ابتدایی سرطان است اما امکان جراحی وجود ندارد.
- بعد از TURBT یا خاج سازی نسبی مثانه.
- برای جلوگیری از بروز علایم یا درمان علایم سرطان مثانه پیشرفته.
انواع ایمونوتراپی برای سرطان مثانه متاستاتیک:
سیستم ایمنی شما جوری طراحی شده است که با عفونت و بیماریها، شامل سرطان مبارزه نماید. اما سلولهای سرطانی میتوانند با فرار از دست سیستم ایمنی رشد کنند.
داروهای ایمونوتراپی با تبدیل کردن سلولهای سرطانی به اهداف ساده تر یا با کمک به سیستم ایمنی برای عملکرد موثرتر بر علیه بیماری اثر میکنند. بیماران با سرطان مثانه متاستاتیک اکنون چند داروی محدود ایمونوتراپی بیشتر ندارند و محققین در حال کار کردن برای کشف داروهای جدید هستند.
ایمونوتراپی میتواند تومور را کوچک کند یا رشد آنرا متوقف نماید. FDA اتزولیزوماب و نوولوماب را برای سرطان مثانه متاستاتیک ایکه با شکست شیمی درمانی مواجه شده اند تایید کرده است.
این دارو برای شایعترین نوع سرطان مثانه با نام کارسینوم یوروتلیال است. و با تقویت پاسخ سیستم ایمنی بدن شما عمل میکند. این برای افرادی است که سرطانشان بعد ازشیمی درمانی ر شده است.
این ایمونوتراپی متعلق به گروهی از داروها به نام check point inhibitor ها است.برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی بدنتان به سلولهای طبیعی بدنتان از پروتئین هایی بنام check point ها استفده میکند. اینها به سیستم ایمنی کمک میکنند تا سلولهای نرمال را رها کند و به سلولهای سرطانی حمله کند.
سلولهای سرطانی میتوانند با چسبیدن به سلولهایی که قرار است به آنها حمله کنند سیستم ایمنی بدن شما را فریب دهند. وقتی این اتفاق می افتد، check point سیگنالهایی به بدن شما میفرستد تا حمله نکند. یک مهار کننده check point این سلولها را از چسبیدن باز میدارد. بدین ترتیب سیستم ایمنی شما سلول سرطانی را میشناسد و آن را هدف میگیرد.
FDA اتزولیزوماب را برای سرطان مثانه متاستاتیک بعد از شکست شیمی درمانی تایید کرده است.
دارو هر سه هفته یکبار وریدی تزریق میشود. یک فایده ایمونوتراپی اینستکه بدن از سیستم دفاعی طبیعی خودش استفاده میکند. زمانیکه سیستم ایمنی شما سرطان را بهتر شناسایی نمود میتواند حتی بعد از خاتمه درمان نیز این سلولها را هدف بگیرد.
برای بیماران با کارسینوم پیشرفته یوروتلیال ای استفاده میشود که سرطانشان پس از شیمی درمانی پخش شده است. مانند اتزولیزوماب یک داروی check point inhibitor است.
درمان ترکیبی برای سرطان مثانه متاستاتیک:
اگر شما سرطان مثانه متاستاتیک دارید، پزشک شما برای مبارزه با بیماری احتمالا ترکیبی از درمانها را به شما میدهد. اغلب افراد برای رهایی از سلولهای سرطانی به بیش از یک درمان نیاز پیدا میکنند، بخصوص اگر بیماری به نقاط مختلف بدن پخش شده باشد.
خیلی از بیماران نیاز به جراحی پیدا میکنند. اما در اغلب موارد سرطان متاستاتیک مثانه، جراحی نمیتواند تمام بیماری را خارج نماید. بنابراین شما نیاز دارید تا در کنار، یا بجای جراحی از سایر درمانها استفاده نمایید. اینها عبارتند از شیمی درمانی، پرتو درمانی، و ایمونوتراپی.
اگر تومور شما سریع رشد میکند، در مکانهای مختلف است یا بدرون دیواره مثانه حرکت کرده است، ممکنست جراح شما کل عضو و غدد لنفاوی مجاورش را بردارد. به این عمل جراحی، سیستکتومی کامل میگویند. اگر سرطان شما فراتر رفته باشد، همچنین جراح میتواند اعضای تناسلی مجاور را نیز بردارد. این اعضا در خانمها عبارتند از: رحم، گردن رحم، تخمدانها، بخشی از واژن، لوله های فالوپ. در مردها این اعضا عبارتند از: پروستات، سمینال وزیکل ها، مجرای دفران.
- شیمی درمانی قبل از جراحی سرطان مثانه:
ممکنست ابتدا شما قبل از جراحی شیمی درمانی بگیرید. این به جمع شدن تومور کمک میکند و راحتتر میتوان خارجش کرد و جراحی ایمن تر میشود. همچنین احتمال عود سرطان را کم میکند. پزشکان اغلب داروی شیمی درمانی سیسپلاتین برای درمان شایع ترین انواع سرطان سرطان مثانه بنام کارسینوم یوروتلیال استفاده میکنند. سیسپلاتین با آسیب زدن به DNA سلول سرطانی عمل میکند بطوریکه نتواند تکثیر شود. سیسپلاتین اغلب همراه با سایر داروهای شیمی درمانی استفاده میشود. شایعترین ترکیبات عبارتند از:
- GC: جمسیتابین و سیسپلاتین
- PGC: پکلی تاکسل، جمسیتابین و سیسپلاتین
- MVAC: متوترکسات، وینبلاستین، دوکسوروبیسین (آدریامیسین) و سیسپلاتین
- CMV: سیسپلاتین، متوترکسات و وین بلاستین
اگر کلیه های شما خوب کار نکند، ممکنست برای شما داروهای دیگری مانند کربوپلاتین بعلاوه پکلی تاکسل، جمسیتابین یا دوستاکسل تجویز شود.
همچنین اگر نوع نادر تر سرطان مثانه را داشته باشید ممکنست شیمی درمانی شما تغییر نماید.
شیمی درمانی برای سرطان متاستاتیک مثانه بصورت قرص یا تزریق عضلانی یا وریدی است.
-
درمان بعد از جراحی (یا بجای جراحی) سرطان مثانه:
شیمی درمانی بعد از جراحی برای کشتن سلولهای باقیمانده ای به کار می رود که با سایز بسیار کوچک شان در بدن پخش شده اند و ریشه کن نمودن آنها از توان جراح خارج است. این موجب کاهش شانس عود میشود.
شما شیمی درمانی را بصورت دوره ای میگیرید، فاصله بین آنها اجازه بهبودی موقت را به بدن می دهد. معمولا هر دوره (سیکل) چند هفته طول میکشد و کل زمان درمان ممکنست چند ماه بطول انجامد.
گاهی اوقات، پزشکان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتو درمانی را برای اجتناب از جراحی یا خارج سازی مثانه به کار میگیرند. این در صورتیکه سلامت عمومی شما اجازه جراحی را ندهد گزینه خوبی است. در این مورد احتمالا شما داروی سیسپلاتین یا سیسپلاتین بعلاوه فلوروئوراسیل یا میتومیسین بعلاوه فلوروئوراسیل دریافت میکنید.
اگر سرطان شما به لایه عضلانی مثانه نفوذ کرده باشد، اما به جای دیگری نرفته باشد شما ممکنست شیمی درمانی و پرتو درمانی را با هم دریافت کنید.
با پرتو درمانی، دوزهای کوچک پرت و دقیقا به تومور تابانده می شود. اغلب بیماران برای چند هفته 5 روز در هفته و به میزان یکبار در روز پرتو میگیرند.
اگر سرطان شما بعد از شیمی درمانی پخش شود شما میتوانید داروی شیمی درمانی دیگر یا ایمونوتراپی را امتحان کنید.
"نقش روانشناسی در سرطان مثانه."
"اگر سوالی دارید، بپرسید."
منبع: 2017 WebMD
مترجمین: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی
فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی
منبع: یورولوژی عمومی، تالیف: دکتر ناصر سیم فروش و دکتر اکبر نورعلیزاده
گردآورنده: فاطمه مسرور، پزشک عمومی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی