تاثیر درمان سرطان بر باروری زنان
Effect of Cancer Treatment in Women Fertility
مقدمه:
برای تولد یک کودک، زوج باید کارهای زیادی را انجام دهند. یک «نقص عملکرد سیستم بدن» در هر نقطه می تواند منجر به تغییراتی در باروری شود. سرطان و یا اغلب درمان های سرطان میتوانند در برخی از بخش های فرآیند باروری دخالت کند و بر توانایی شما در داشتن فرزند تاثیر بگذارد.
ناباروری چیست؟
ناباروری ناتوانی در باردار شدن است. پزشکان زنانی را نابارور تشخیص می دهند که در طول یک سال برای باردار شدن آنها تلاش کرده اند اما موفقیتی کسب نکرده اند. در موارد زیر زنان نابارور هستند:
- تخمدانهای آنها حاوی تخمکهای سالم نباشد (بیاد داشته باشید که یک زن با تمام تخمکهایی که برای همیشه خواهد داشت متولد میشود و آنها در تخمدانها نگهداری میشوند).
- آسیب به بخش های دیگر سیستم تولید مثل مانع از باور شدن تخمکها شده باشد.
- تخمک باور نتواند داخل رحم مستقر شود و رشد کند.
اگر می توانید قبل از درمان با پزشک، پرستار یا یکی از اعضای گروه مراقبت های بهداشتی خود درباره باروری صحبت کنید. ممکنست قبل از درمان (حتی شاید در طول درمان) راه هایی برای ذخیره سازی یا محافظت از باروری شما وجود داشته باشد. اما بعد از درمان، گزینه ها اغلب محدودتر می شوند. (والدین کودکان مبتلا به سرطان نیز باید این را در نظر داشته باشند. این نگرانی های ویژه در قسمت حفظ باروری در دختران و نوجوانان مبتلا به سرطان سایت بیشتر توضیح داده شده است).
برخی از مواردی که باید برای حفظ باروری در زنان مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
- سرطان گسترش یافته باشد یا اینکه زن در آینده در معرض ابتلا به سرطان اندامهای تناسلی باشد.
- تاخیر در شروع درمان سرطان خطرناک باشد (ممکن است زمانیکه سرطان رشد سریعی دارد گزینه های Ome برای حفظ باروری بیش از حد طولانی باشد).
- شانس موفقیت (بیشتر روش های باروری برای زنان بالای 40 سال کمتر موفق هستند).
مطالعات نشان میدهد که زنان مبتلا به سرطان نسبت به مردان به احتمال کمتری در مورد حفظ باروری اطلاعات دریافت میکنند. زنانی که قبلا حداقل یک کودک داشته اند یا کسانی که ازدواج نکرده اند، کمتر احتمال دارد که اطلاعات دریافت کنند. اگر شما علاقه مند به داشتن فرزندان در آینده هستید، ممکن است لازم باشد با تیم سرطان یا پزشک خود این گفتگو درباره باروری را آغاز کنید.
اکثر کسانی که از سرطان نجات پیدا میکنند در صورت تمایل میتوانند برای والد شدن خود تصمیم بگیرند. ممکنست مانند پیش از سرطان نتوانید برای آن برنامه ریزی کنید، اما اگر انعطاف پذیر باشید، خواهید دید که گزینه های برای شما وجود دارد. این گزینه ها شامل فریز کردن تخمک، جنین، قطعه ای از تخمدان، داشتن درمان ناباروری پس از سرطان، قبول کردن یا استفاده از یک تخمک یا جنین اهدا شده برای داشتن یک کودک (گاهی اوقات با کمک یک زن دیگر برای حاملگی) میباشد.
چگونه شیمی درمانی بر باروری زنان تاثیر می گذارد؟
اکثر داروهای شیمی درمانی (شیمیائی) می توانند به تخمکهای زن آسیب برساند و بر باروری او اثر بگذارند. این بستگی به سن زن، نوع دارو و میزان مصرف دارو دارد و پیش بینی می کند که آیا احتمال دارد که یک زن پس از شیمی درمانی بارور باشد.
داروهای شیمی درمانی که به احتمال زیاد باعث آسیب و ناباروری تخمک می شوند عبارتند از:
- Busulfan
- Carboplatin
- Carmustine (BCNU)
- Chlorambucil
- Cisplatin
- Cyclophosphamide (Cytoxan ®)
- Dacarbazine
- Doxorubicin (Adriamycin®)
- Ifosfamide
- Lomustine (CCNU)
- Mechlorethamine
- Melphalan
- Procarbazine
- Temozolomide
از سوی دیگر، داروهای شیمی درمانی که خطر آسیب به تخمک پایینی دارند عبارتند از:
- 5-fluorouracil (5-FU)
- Bleomycin
- Cytarabine
- Dactinomycin
- Daunorubicin
- Fludarabine
- Gemcitabine
- Idarubicin
- Methotrexate
- Vinblastine
- Vincristine
با پزشک خود درباره داروهای شیمی درمانی که دریافت می کنید و خطراتی که برای باروری دارند صحبت کنید.
شیمی درمانی و حاملگی:
اگر جوانتر هستید، معمولا تخمکهای بیشتری در تخمدان ها دارید که این علیرغم آسیب های درمان برای حفظ باروری به شما فرصت بیشتری میدهد. زنان مبتلا به سرطان که قبل از 35 سالگی درمان شده اند، بهترین شانس باردار شدن پس از درمان را دارند. در برخی از بانوان نوجوان و یا بیست تا سی ساله هرگز دوره های خونریزی زنانگی شان متوقف نشده است. در زنان جوانی که، دوره های قاعدگی آنها در طول درمان متوقف شده است، ممکنست پس از اتمام شیمی درمانی عادت ماهیانه آنها برگردد.
-
پس از شیمی درمانی، ممکنست باروری زن دوام نیاورد:
دخترانی که قبل از بلوغ شیمی درمانی دارند (زمانی که عادت ماهایانه آنها شروع میشود) یا زنان جوان که دوره قاعدگی آنها پس از شیمی درمانی شروع شده است، در معرض خطر یائسگی زودرس هستند. هنگامی که عادت ماهیانه یک زن قبل از 40 سالی، (مدتها قبل از سن متوسط یائسگی (حدود 51)) متوقف شده است، آن را نارسایی زودرس تخمدان یا نارسایی اولیه تخمدان در نظر می گیرد. چونکه تخمدان های او ساخت هورمون های مورد نیاز برای باروری مانند استروژن و پروژسترون را متوقف کرده اند لذا او نابارور میشود.
-
داشتن دوره های ماهیانه همیشه به معنای باروری نیست:
حتی اگر عادت ماهیانه یک زن بعد از اینکه درمان سرطان متوقف شده است شروع شود، باروری او هنوز نامشخص است. معمولا بعضی از تخمکها به وسیله درمان سرطان تخریب می شوند. ممکنست برای کمک به یک متخصص باروری نیاز داشته باشید تا بفهمید که چه مدت دوره باروری شما ممکنست ادامه پیدا کند.
-
در طول شیمی درمانی از بارداری اجتناب نمایید:
بسیاری از داروهای شیمی درمانی میتوانند به جنین در حال رشد آسیب برسانند و باعث نقصهای مادرزادی و یا آسیب های دیگر شوند. ممکنست در حین بعضی از انواع شیمی درمانی حامله شوید، بنابراین لازم است که از کنترل بسیار موثر استفاده کنید. در مورد این موضوع با پزشک خود صحبت کنید. همچنین به یاد داشته باشید که بعضی از زنان حتی زمانی که عادت ماهیانه آنها متوقف شده است می توانند حامله شوند. لذا به همین دلیل مهم است تا بدون توجه به عادت شدن یا نشدن از کنترل حاملگی استفاده کنید.
-
اگر بعد از شیمی درمانی باردار شوید، ممکنست به نوزاد آسیب برسد:
اغلب توصیه می شود که زنان در طی 6 ماه اول بعد از شیمی درمانی باردار نشوند زیرا ممکنست این دارو به تخمک هایی که در طول درمان رسیده اند آسیب برساند. اگر یک تخمک آسیب دیده بارور شود، ممکنست تبدیل به یک نوزاد با مشکل ژنتیکی شود یا سقط شود. مطالعات مربوط به این موضوع نادر است. این چیزی است که قبل از اقدام به بارداری باید با پزشک خود صحبت کنید.
درمان هدفمند و ایمونوتراپی در زنان مبتلا به سرطان:
داروهای هدفمند نسبت به داروهای شیمی درمانی با شیوه متفاوتی به سلول های سرطانی حمله می کنند. استفاده از این دارو ها در سال های اخیر افزایش یافته است، اما در مورد اثرات آن بر باروری یا مشکلات حاملگی شناخت کمی وجود دارد. Bevacizumab (Avastin®) یکی از استثنا است - مطالعات نشان داده اند که این دارو می تواند باعث تخریب تخمدان شود، و تخمدان برخی خانمها هرگز بهبود نمی یابد.
برخی از داروهای هدفمند (thalidomide and lenalidomide) دارای خطر بالای ایجاد نقایص مادرزادی هستند لذا از زنان خواسته می شود که همزمان از دو روش مؤثر جلوگیری استفاده کنند.
گروه دیگری از داروهای از خانواده داروهای هدفمند، مهارکننده های تیروزین کیناز (TKIs) مانند ایماتینیب (Gleevec ) هستند. اینها باعث نقایص مادرزادی در حیوانات آزمایشگاهی می شود. در مورد این داروها توصیه می شود زنان قبل از بارداری با پزشک خود صحبت کنند.
بسیار مهم است که با پزشک خود درمورد هرگونه داروهای هدفمند یا ایمونوتراپی و خطرات باروری ای که ممکنست با آنها همراه باشد، صحبت کنید.
چگونه پیوند مغز استخوان یا سلول بنیادی بر باروری زنان تاثیرمی گذارد؟
پیوند مغز استخوان یا پیوند سلول معمولا شامل دوزهای بالا شیمی درمانی و گاهی اوقات تابش به بدن قبل از پیوند است. در اغلب موارد به طور دائم تخمدانهای زن رها سازی تخمک را متوقف می کنند. قبل از شروع درمان با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید.
چگونه پرتودرمانی بر باروری زنان مبتلا به سرطان تاثیر می گذارد؟
پرتودرمانی ها برای از بین بردن سلول های سرطانی از پرتوهای با انرژی بالا استفاده می کنند. این اشعه ها می توانند به تخمدان های زن آسیب برسانند. برای زنانی که پرتودرمانی به شکم یا لگن دریافت می کنند، مقدار تابش جذب شده توسط تخمدان تعیین می کند که آیا او نابارور می شود یا نه. دوزهای بالا می توانند بعضی یا تمام تخمکها را نابود کنند و ممکنست باعث ناباروری یا یائسگی شوند. اکثر زنان مبتلا به تابش لگن باروری خود را از دست می دهند، اما اگر پیش از شروع تابش، تخمدانها با جراحی از منطقه هدف، اندکی حرکت داده شوند حدود نیمی از تخمکها را زنده نگه می دارند.
حتی اگر تخمدانها در معرض تابش مستقیم قرار نگیرد، ممکنست اشعه های تابیده به جاهای دیگر بدن آنها را تحت تاثیر قرار دهد و همچنان به تخمدان ها آسیب برسند. هنگامیکه تابش از درون واژن داده میشود، تخمدان ها دوز بالای تابش را جذب می کنند.
پرتو به رحم می تواند باعث بروز زخم شود، جریان خون ورودی رحم را کاهش می دهد و باعث می شود که رحم در طول بارداری قادر به اتساع کامل نباشد. زنانی که تحت پرتودرمانی رحم قرار گرفته اند در معرض خطر سقط جنین، تولد نوزاد با وزن کم و زایمان زودرس هستند. این مشکلات در زنانی که در دوران کودکی، قبل از رشد رحم و در دوران بلوغ، پرتودرمانی داشته اند بیشتر دیده میشود.
گاهی اوقات تابش به مغز، غده هیپوفیز را تحت تاثیر قرار می دهد. غده هیپوفیز معمولا برای تولید هورمون های جنسی به تخمدانها پیغام میفرستد، بنابراین تخریب این سیگنال ها می تواند بر تخمک گذاری (رها سازی تخمکها از تخمدان ها) تاثیر بگذارد. این ممکن است بسته به تمرکز و دوز تابش میزان باروری را تحت تاثیر قرار ندهد.
ممکنست هنگام شروع پرتودرمانی شما توان باروری داشته باشید، اما مهم است تا زمانیکه درمان کامل میشود باردار نشوید. زیرا تابش می تواند به جنین آسیب برساند. با پزشک خود در مورد این صحبت کنید.
جراحی چگونه باروری زنان مبتلا به سرطان را تحت تاثیر قرار میدهد؟
جراحی بر روی بخش های خاصی از سیستم تولید مثل می تواند باعث ناباروری شود. برای برخی از سرطان ها، هیسترکتومی بخشی از درمان است. هیسترکتومی جراحی است که رحم را از طریق واژن یا از طریق برش در شکم خارج میکنند. هنگامی که رحم برداشته می شود، یک زن نمی تواند کودکی را حمل کند. تعداد بسیار کمی از زنها با داشتن رحم پیوند شده در بدن خود فرزند دارند، اما این روش بسیار پیچیده و خطرناک است. زن باید برای سرکوب سیستم ایمنی بدن ناشی از دارو را تحمل کند. رحم جدید باید هنگام تولد نوزاد یا حتی پس از تولد دوم برداشته شود.
تخمدانها ممکن است برداشته شوند (که oophorectomy نامیده می شود) در همان زمان رحم هم برداشته می شود. بدون تخمدان، یک زن نمی تواند باردار شود چرا که او دیگر تخمک ندارد. در برخی از زنان مبتلا به سرطان تخمدان اولیه یا سرطان گردن رحم، جراح سعی خواهد کرد که در صورت امکان یک تخمدان را ذخیره کند تا تخمک را حفظ کند، که ممکنست هنوز به زن اجازه باردار شدن بدهد.
نگه داشتن حداقل یک تخمدان تولید هورمون ها را حفظ می کند و از علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن پیشگیری میکند. بعضی از زنان مبتلا به سرطان کوچکی در دهانه رحم می توانند با یک عمل جراحی به نام trachelectomy هنوز قابلیت حاملگی داشته باشند. در این جراحی گردن رحم را بر میدارند اما رحم سر جایش رها می شود.
گاهی اوقات جراحی می تواند در لوله های فالوپی ایجاد زخم کند؛ این زخم ها ممکن است لوله ها را مسدود کرده و مانع از انتقال تخمکها به اسپرم شوند .به این معنی که آنها نمیتوانند بارور شوند و به رحم برسند.
جراحی سرطان به شما در مورد جراحی به عنوان یک درمان سرطان اطلاعات بیشتری می دهد.
درمان های دیگر موثر بر باروری زنان مبتلا به سرطان:
درمان های هورمونی که برای درمان سرطان سینه یا سایر سرطانها استفاده می شود می تواند توانایی شما برای داشتن یک کودک را تحت تأثیر قرار دهند. زنان مصرف کننده تاموکسیفن می توانند باردار شوند، اما میتواند باعث نقایص مادرزادی شود، بنابراین توصیه می شود زنان از روشهای موثر جلوگیری از بارداری استفاده کنند. دیگر درمانهای هورمونی ممکنست به طور کامل از تخمک گذاری جلوگیری کنند، زیرا در زن ایجاد یائسگی موقت میکند.
تأثیر برخی از درمان های دیگر بر باروری و حاملگی تا به حال شناخته نشده است. همیشه بهتر است با پزشک، پرستار یا سایر اعضای گروه مراقبت بهداشتی خود درباره نحوه درمان و هرگونه تاثیر احتمالی بر عملکرد جنسی و باروری خود صحبت کنید.
منبع: 2017 American Cancer Society
مترجم: فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سیدسعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی