درمان خشکی دهان بیمار سرطانی

Treatment of Dry Mouth in Cancer Patient

مقدمه:

دهان خشك، زمانى پديدار مى گردد كه ميزان بزاق به حد كافى نباشد. علت مى تواند تنفس از راه دهان، يا تاثيرات جانبى داروها، يا بر اثر پرتو درمانى و تابش اشعه به سر و گردن، باشد و يا اينكه بر اثر كمبود آب (تشنگى)، ايجاد شده باشد.

دنبال چه علایمى بايد باشيد؟

• در اطراف و داخل دهان، بزاق خشك شده و پوسته پوسته، يا سفيدك زده، ديده شود.
• بزاق غليظ كه بيشتر شباهت به مخاط (بلغم) دارد و در هنگام گشودن دهان به لب ها مى چسبد.
• دشوارى در بلع غذا و نيز مايعات غليظ. 
• دهان هميشه براى تنفس باز است (تنفس دهانى باعث خشكى دهان و گلو مى شود).
• زبان سوزان و داغ.
• وجود ذرات غذا روى دندان ها، زبان و لثه ها.
• سطح زبان به نظر بر آمده و قاچ قاچ  بیايد.

بيمار، چه كار مى تواند انجام دهد؟

• هر دو ساعت يك بار دهان خود را با محلولى از نمك و جوش شيرين بشووييد (يك قاشق چاى خورى نمك، يك قاشق چاى خورى جوش شيرين، يك ليتر آب گرم)، محلول را تكان داده و پس از چرخاندن در دهان، به بيرون بريزيد (از نوشيدن آن اجتناب كنيد).
• به همراه وعده هاى غذايى، مايعات بنوشيد، تا غذا مرطوب شده و بلع آن آسان بشود.
• تراشه هاى يخ را امتحان كنيد، از آبنبات بدون شكر استفاده كنيد، يا آدامس بدون شكر بجويد.
• هميشه آب سرد در دسترس داشته باشيد تا در بين وعده ها بنوشيد.
• با استفاده از بزاق مصنوعى كه در داروخانه ها وجود دارد، گاهى دهان خود را بشوييد.
• لب ها را به وسيله يك كرم ملايم، كره كاكائو يا وازلين چرب و مرطوب نگه داريد.
• از غذاهاى داغ، تند وتيز و يا اسيدى (ترش) اجتناب نماييد.
• از خوردن آبنبات هاى جويدنى، گوشت هاى سفت، ميوه خام و سفت، خوددارى كنيد.
• الكل نخوريد و از دهان شويه هاى الكلى نيز استفاده نكنيد.
• از مصرف دخانيات (دود) پرهيز كنيد.

مراقبين چه كار مى توانند انجام دهند؟

• غذاهاى كم حجم و نرم ، با سس فراوان به بیمار بدهد.
• به بیمار، بستنى، ژله، خرده هاى يخ و نوشيدنى هاى تگرى بدهد.
• هميشه آب سرد (براى نوشيدن) در دسترس بيماران قرار دهد .
• به بيمار كمك كند كه ميزان آب نوشيدنى خود را كنترل نموده و در نظر داشته باشد که بیمار روزانه دو تا سه ليتر آب بنوشد. اگر تيم درمانى موافقت نمود، بستنى، شربت، بستنى يخى (الاسكا)، و نيز ژله، به عنوان جايگزين مايعات مى توانند محسوب شوند.

درموارد زیر با تیم سرطان تماس بگیرید: 

• بيمار بيش از سه روز است كه دهان خشك دارد.
• بیمار نتواند دارو، قرص و كپسول را ببلعد.
• بیمار قادر به خوردن يا نوشيدن نباشد.
• بیمار لب هاى خشك و ترك خورده، دهان خشك و يا زخم و التهاب در دهان دارد.
• بيمار قادر به تنفس اسان و راحت نيست و مشكلات تنفسى دارد.

منبع: American Cancer Society 2017

مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی

بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی