درمان متاستاز به استخوان
Treatment of Bone Metastasis
مقدمه:
گاهی سرطانهایی که به استخوان دستاندازی میکنند به طور اتفاقی در تصویربرداری به منظور دیگر کشف میشوند؛ یعنی حتی قبل از اینکه فرد علامتدار شود. و غالباً با داروهایی چون بی فسفونات ها یا دنوسوماب درمان میشود تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کند یا روند آن را به تأخیر اندازد.
درد استخوان ناشی از متاستاز:
علامت عمده گسترش سرطان به استخوان درد است. حتی اگر سرطان به نواحی متعددی در استخوان دستاندازی کند، در موارد اندکی منجر به بروز عوارض میشود.
-
درمان درد استخوانی بیمار سرطانی:
- داروهایی که استخوان را تقویت می کند و یا تخریب آن را کند میکنند، بی فسفونات ها یا دنوسوماب هستند.
- رادیو داروهایی مثل استرنتیوم 89، که از راه وریدی تجویز میشوند (در مبحث پرتودرمانی توضیح داده شد).
- پرتودرمانی مخصوصاً در استخوانهای دردناک مؤثر است.
- تکنیکهای تخریبکننده.
شکستگی استخوان ناشی از متاستاز:
وقتی سرطان به استخوان دستاندازی میکند میتواند منجر به ضعف و شکستگی استخوان بشود. شکستگی در هر استخوانی میتواند به وقوع بپیوندد اما غالباً در استخوانهای پا و نزدیک به مفصل لگن واقع میشود چون این استخوانها بیشتر وزن بدن را تحمل میکنند. سرطان در استخوان ممکنست حتی در غیاب شکستگی باعث درد شدی بشود. اگر هنگام متاستاز سرطان به استخوان تصویر رادیولوژی تهیه شود، می تواند نشان دهد که آیا استخوان مستعد شکستگی هست یا نه.
-
پیشگیری از شکستگی استخوان بیمار سرطانی:
- از انجام فعالیتهایی که برای استخوان مضر است پرهیز شود (مثلاً بلند کردن وزنه، هل دادن).
- از پزشک خود راجع به داروهایی که منجر به تقویت استخوان میشود بپرسید (مثل بی فسفونات ها و دنوسوماب).
- استخوان ضعیف ممکنست به یک میخ حمایتی نیاز داشته باشد که توسط ارتوپد تعبیه میشود.
- همچنین مهم است که از هر اقدامی که منجر به افتادن یا زمین خوردن شما شده و سبب شکستن استخوان میشود پرهیز کنید.
- استفاده از وسایلی چون واکر برای حفظ تعادل.
- در صورت نیاز برای راه رفتن از دیگران کمک بگیرد.
- در مسیر هموار حرکت کنید.
- وضعیت خود را باعجله تغییر ندهید. این امر منجر به سرگیجه و عدم تعادل خواهد شد. قبل از سرپا ایستادن یک دقیقه در کار تخت بنشینید.
- در حین ایستادن یا راه رفتن از دمپایی یا کفش لاستیکی با اصطکاک استفاده کنید.
با تیم مراقب سرطان خود درباره وسایل حفظ ایمنی که میتوانید از آن بهرهمند شوید صحبت کنید. چیزهایی که ممکنست برای شما مفید باشد عبارتند از صندلیهای چرخدار یا پلکان نردهای.
-
درمان شکستگی استخوان بیمار سرطانی:
- در صورت امکان بهترین اقدام درمانی پیشگیری از بروز شکستگی استخوان است. معمولاً این کار تحت جراحی با عبور دادن میله فلزی از ناحیه ضعیف استخوان انجام میشود. این کار با بیهوشی عمومی انجام میشود.
- اگر استخوان مبتلا شکسته شده باشد باید برای حمایت از آن کار دیگری انجام داد. معمولاً تعبیه جراحی یک مهار پلاتینی در ناحیه شکسته شده ضروری است.
- ممکنست پس از جراحی برای جلوگیری از آسیب بیشتر پرتودرمانی تجویز شود. معمولاً 10 جلسه پرتودرمانی ضروری است اما بعضی پزشکان تمام اشعه را در یک یا دو جلسه تجویز میکنند. اشعه استخوان را تقویت نمیکند اما جلوی آسیب بیشتر را میگیرد.
- اگر استخوان مهره بشکند، جهت درمان ورتبروپلاستی (بازسازی مهره) ضروری است. در این عمل سیمان به داخل مهره اسیب دیده تزریق می شود. ابتدا ناحیه بی حس و سپس تحت هدایت سی تی اسکن سوزنی به محل هدایت می شود. باز سازی مهره غالبا باعث کاهش درد شده و می تواند به صورت سرپایی انجام شود.
افزایش کلسیم خون ناشی از متاستاز:
وقتی سرطان به استخوان دست اندازی می کند، مقدار زیادی کلسیم در خون آزاد شده و سطح کلسیم خون بالا می رود. به این پدیده هایپرکلسمی می گویند. سطح کلسیم خون در برخی انواع سرطان ها به دلیل افزایش غیر طبیعی سطح ویتامین D یا ترشح هورمونی شبیه به هورمون پاراتیروئید بالا می رود.
ممکنست افزایش کم کلسیم خون نیز خطرناک باشد.
علایم اولیه کلسیم بالای خون عبارتند از:
- یبوست
- تکرر ادرار
- احساس تنبلی یا خستگی
- احساس تشنگی و نوشیدن مقدار زیاد مایعات.
-
درمان افزایش کلسیم خون بیمار سرطانی:
سطح بالای کلسیم خون روی کلیه ها اثر کرده و منجر به ادرار کردن بیش از اندازه و کم آبی بدن می شود. کم آبی بدن سطح کلسیم خون را بالاتر می برد و دقیقا به همین علت است که تجویز مایعات وریدی فراوان در درمان نقش اساسی دارد. از بی فسفوناتهایی مانند پامیدرونات یا اسید زولدرونیک (زولنا، زومتا) برای پایین آوردن سریع سطح کلسیم خون استفاده می شود. از بقیه داروها نیز در صورت عدم پاسخ به بیفسفونات ها استفاده می شود. گاهی درمان خود سرطان نیز به کاهش سطح کلسیم خون کمک می کند. اگر سرطان قابل درمان نباشد، ممکنست سطح کلسیم مجدد افزایش یابد و دوباره نیاز به درمان داشته باشد.
منبع: کتاب "سرطان آغاز یا پایان 1394" برگرفته از American Cancer Society 2015
بازنویسی: محبوبه ایوبی، کارشناس ارشد آمار زیستی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی