علت خستگی بیمار سرطانی چیست؟

What is the Treatment of Cancer Patient?

مقدمه:

هنوز علت خستگی ناشی از سرطان دقیقاً مشخص نشده است. ممکن است به خاطر سرطان یا درمان سرطان باشد. در اینجا چند مورد که ممکن است علت خستگی باشد آورده شده است:

• سرطان و درمان سرطان می‌توانند میزان پروتئین و هورمون طبیعی شمارا که به فرآیندهای التهابی مرتبط است، تغییر دهند و باعث خستگی می‌شوند یا خستگی را بدتر کنند.
• درمان­ها، سلول‌های طبیعی و سلول‌های سرطانی را می‌کشند که منجر به ایجاد ضایعات سلولی می­شود. بدن برای پاک کردن و تعمیر بافت آسیب‌دیده از انرژی بیشتری استفاده می‌کند.
• سرطان همچنین می‌تواند به‌طور غیرمستقیم از طریق تشکیل مواد سمی در بدن موجب خستگی شود که باعث تغییر روال عادی کار سلول‌های طبیعی سلول می‌شود.

به نظر می­رسد مشکلاتی که اغلب همراه با سرطان رخ می‌دهد از قبیل سطح پایین برخی از سلول‌های خونی، مشکلات خواب، استرس، درد، غذا خوردن خیلی کم، عدم انجام ورزش و سایر عوامل نیز با خستگی ناشی از سرطان ارتباط دارند. خستگی اغلب ناشی از بیش از یک دلیل است.

مهم است که در مورد خستگی و هرگونه عوارض جانبی ناخوشایندی که دارید، به یکی از اعضای گروه مراقبت از سرطان بگویید. به‌این‌ترتیب آن‌ها می‌توانند در طول درمان سرطان و بعدازآن، زمانی که خستگی ادامه پیدا کرد، آن را کنترل و درمان کنند. چک کردن سایر مشکلات پزشکی بخش مهمی از درمان خستگی است. گاهی اوقات می­توان علت‌های پزشکی را یافت و درمان کرد. اگر علت پزشکی قابل‌ درمان نباشد، راه‌های عملی برای مدیریت و حداقل کردن خستگی ناشی از سرطان ازجمله عادات خواب خوب، فعالیت‌های جسمانی تائید شده و استفاده هوشمندانه از وقت و انرژی شما وجود دارد. برخی از علل شایع خستگی ناشی از سرطان عبارت‌اند از:

کم‌ خونی:

سرطان می‌تواند با گسترش به مغز استخوان و ایجاد کم‌خونی (تعداد کم گلبول‌های قرمز خون) باعث خستگی شود. سلول‌های قرمز خون، اکسیژن را برای سوخت‌رسانی به تمام سلول‌های بدن حمل می‌کنند. تعداد کم گلبول‌های قرمز خون به‌اندازه کافی انرژی برای پاسخگویی به نیازهای بدن ندارند. شیمی­درمانی و پرتودرمانی می‌توانند بر تعداد مغز استخوان و سلول‌های خونی تأثیر بگذارند.

تعداد گلبول‌های قرمز خون شما باید توسط آزمایش خونی به نام شمارش کامل خون (CBC) اندازه‌ گیری شوند. پزشکان اغلب کم‌ خونی را به‌عنوان سطح پایین هموگلوبین خون (Hgb) کمتر از g/dL  12 (گرم در دسی لیتر) تعریف می‌کنند؛ اما بسیاری از افراد تا زمانی که سطح هموگلوبین خون آن­ها به پایین‌تر از 11 g/dL  نرسد این تفاوت را احساس نمی­کنند.

علائم کم‌خونی که با کاهش سطح هموگلوبین بدتر می‌شوند عبارتند از:

• ضربان قلب سریع
• ضعف تنفس
• مشکل داشتن در تنفس ضمن فعالیت داشتن (مانند هنگام راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها)
• سرگیجه
• رنگ پریدی پوست، دهان یا زیر ناخن
• خستگی

علائم مختلفی برای کم‌خونی وجود دارد. گروه مراقبت از سرطان سعی خواهد کرد تا متوجه شود که چه چیزی باعث کم‌خونی شده است بنابراین می‌توانند آن را درمان کنند و به شما کمک کنند حالتان بهتر شود.

درد:

درد سرطان می‌تواند موجب کاهش فعالیت شما شود، میل به غذا ندارید، باعث مشکلات خواب شده و باعث افسردگی می‌شود که این عوامل می‌توانند منجر به خستگی شود. درد سرطان به‌عنوان بخشی از درمان سرطان پذیرفته نمی‌شود. همیشه کاری را برای کم کردن درد انجام دهید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد درمان درد سرطان با پزشک خود یا پرستار صحبت کنید.

رنج عاطفی:

افراد مبتلابه سرطان در معرض بسیاری از احساسات ناخوشایند قرار دارند. احساسات مختلفی که از خشم تا افسردگی وجود دارد و این احساسات ناراحت‌کننده اغلب رنج نامیده می­شوند. رنج می‌تواند احساس غم و اندوه در مورد از دست دادن سلامتی یا ترس ازآنچه در آینده رخ می‌دهد باشد. طبیعی است که این احساسات را داشته باشیم اما گاهی این رنج خیلی بیشتر می­شود و باعث ایجاد مشکلات فیزیکی مانند خستگی می‌شود. افسردگی و اضطراب انواعی از رنج هستند که می‌توانند موجب خستگی شوند یا آن را بدتر کنند. گروه مراقبت از سرطان می‌تواند به شما در مقابله با مشکلات عاطفی و همچنین مسائل فیزیکی که با سرطان ایجاد می­شوند کمک کند. از آن­ها برای چیزهایی که نیاز دارید کمک بخواهید.

مشکلات خواب:

اگر اغلب در طول شب بیدار می­شوید، برای خوابیدن مشکلی دارید یا صبح زود بیدار می­شوید و نمی‌توانید دوباره بخوابیدد، احتمالاً نمی­توانید به مقدار لازم استراحت داشته باشید و این تغییرات خواب می‌تواند منجر به خستگی شود. در مورد مشکلات خواب خود با پزشک یا پرستار صحبت کنید. آن‌ها سعی خواهند کرد تا متوجه شوند که چرا مشکلان خوابیدن دارید بنابراین می­توانند بهترین درمان را برای حل این مشکل برنامه‌ریزی کنند.

داروها:

بسیاری از داروها می‌توانند خستگی و مشکلاتی را در تفکر ایجاد کنند. این شامل داروهای بدون نسخه و احتمالاً داروهای گیاهی و مکمل‌های دیگر و همچنین داروهای تجویزی است. داروهایی که ممکن است موجب خستگی شوند عبارت‌اند از:

• داروهای درد
• داروهای خواب
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای ضد تهوع
• داروهای ضد تشنج
• داروهای آنتی‌هیستامین خاص
• داروهای خاص قلب

بعضی از این داروها همچنین می‌توانند باعث خواب‌آلودگی شوند. درجه خواب­آلودگی از فردبه‌فرد دیگر متفاوت است. استفاده از داروهای زیاد دارای عوارض جانبی فراوانی هستند که می‌توانند خستگی را بدتر کند. این مهم است که به گروه درمان خود را در مورد همه ویتامین‌ها، گیاهان دارویی، مکمل‌ها و داروهایی که استفاده می­کنید، اطلاع دهید. فراموش نکنید که در مورد داروهای غیر تجویزی و داروهایی که در حال حاضر و در صورت نیاز استفاده می­کنید به آن‌ها بگویید.

یادداشت ­برداری از هر چیزی که استفاده می­کنید همراه با دوز استفاده از آن‌ها، تعداد دفعات و زمانی که علائمی دارید، ممکن است به شما کمک کند که مشخص کنید که چه چیزهایی ممکن است بخشی از خستگی شما باشد.

سایر مشکلات پزشکی:

بسیاری از افراد مشکلات یا بیماری‌های دیگر پزشکی دارند که به سرطان مربوط نیست، اما ممکن است به خستگی اضافه شوند. این بیماری‌ها باید شناسایی و درمان شوند. نمونه‌هایی از سایر مشکلات پزشکی که می‌تواند بخشی از خستگی باشد عبارت‌اند از:

• مشکلات با سایر اندام‌ها مانند قلب، ریه، کبد، کلیه­ ها یا مغز
• مشکلات سیستم عصبی
• مشکلات دستگاه گوارش
• عفونت‌هایی مانند ذات‌الریه، عفونت‌های دستگاه ادراری یا بیماری‌های ویروسی
• کم‌آبی بدن
• کم‌کاری غده فوق کلیه (نادر است، اما می‌تواند موجب فشارخون پایین، خستگی و کم‌آبی بدن شود)
• هورمون‌های جنسی پایین (مانند استروژن در زنان یا تستوسترون در مردان)
• کم‌کاری تیروئید

در صورت لزوم، پزشک می‌تواند به شما اطمینان دهد که آیا هرکدام از این دلایل ممکن است خستگی شمارا بدتر کنند.

به‌عنوان‌مثال، کم‌کاری غده تیروئید در ایالات‌متحده نسبتاً شایع است. این مشکل اغلب می‌تواند با یک آزمایش خون ساده شناسایی و درمان شود. پزشک ممکن است قادر باشد مشکلات را پیدا و آن­ها را درمان کند مانند آن­هایی که به شما برای درمان خستگی کمک میکند.

تغذیه ضعیف:

بدن برای انجام کار خود نیاز به پروتئین، کربوهیدرات، چربی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آب دارد. تغییرات در تغذیه می‌تواند خستگی را تحت تأثیر قرار دهد. این تغییرات شامل چگونگی تهیه کردن مواد غذایی و نیاز به انرژی بیشتر از حد معمول می‌شود. همچنین می‌تواند با مصرف مواد غذایی ضعیف، مایعات و مواد معدنی خاصی همراه باشد. این تغییرات ممکن است از طریق موارد زیر ایجاد شوند:

• تغییرات در متابولیسم (توانایی بدن برای تجزیه و استفاده از غذا).
• افزایش انرژی موردنیاز برای تعمیر سلول‌های آسیب‌دیده.
• رشد بدون کنترل تومور در رقابت برای مواد مغذی (سرطان انرژی، پروتئین، ویتامین‌ها و غیره را برای رشد خود می‌گیرد).

• کم‌اشتهایی (ممکن است دوست نداشته باشید غذا بخورید).
• تهوع و استفراغ.
• اسهال.

ممکن است آزمایش خون برای اندازه‌گیری مواد معدنی مهم بدن مانند سدیم، پتاسیم، کلسیم و منیزیم داشته باشد. می‌توانید از یک متخصص تغذیه که می‌تواند به شما کمک کند تا در این زمان بهترین نیازهای تغذیه خود را به دست آورید، کمک بگیرید.

کم تحرکی:

درمان سرطان همراه با فعالیت بدنی کمتر می‌تواند موجب شود که قادر به انجام کارهایی که قبلا انجام می‌ دادید نباشید. ممکن است متوجه شوید که برای انجام کارهایی که باید انجام دهید، تلاش و انرژی بیشتری نیاز دارید؛ اما انجام دادن کار کمتر می‌تواند خستگی را بدتر کند.

اگرچه ممکن است عجیب‌ وغریب به نظر برسد اما فعالیت فیزیکی می‌تواند باعث کاهش خستگی و کمک به ایجاد استقامت نوبت تا بیشتر بتوانید فعالیت‌های معمول خود را انجام دهد. از سوی دیگر، استراحت می‌تواند در بلندمدت خستگی را بدتر کند.

قبل از هر برنامه ورزشی، با گروه مراقبت از سرطان خود صحبت کنید. یک کار دقیق توسط یک درمانگر فیزیکی می‌تواند در برنامه‌ریزی فعالیت‌های بدنی مناسب، به شما کمک کند.

الکل یا دیگر داروهای غیر تجویزی:

الکل و سایر داروهای «مخدر» ممکن است برای مدت کوتاهی کمک کنند که حال بهتری داشته باشید اما در بلندمدت احساس خستگی بیشتری می‌کنید و در خواب خود هم اختلال ایجاد می­کنید. این داروها همچنین می‌توانند با داروهای سرطانی که مصرف می­کنید تداخل داشته باشند و ممکن است باعث مشکلاتی برای شما شوند.

اگر فکر می‌کنید نوشیدن الکل یا مصرف کردن سایر داروها ممکن است برای شما مشکل باشد، با پزشک خود در مورد میزان و چگونگی مصرف داروها و نوشیدن الکل صحبت کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که الکل، سرطان‌زا است (عامل ایجاد سرطان) که بسیاری از افراد مبتلابه سرطان ترجیح می‌دهند به‌طور کامل از آن اجتناب کنند.

سؤال‌هایی که درباره خستگی می­توانید از پزشک خود بپرسید:

• آیا درمان سرطان ممکن است باعث خستگی من می‌شود؟
• آیا خستگی من ناشی از مشکلات دیگری است؟ چطور می­توانیم آن را متوجه شویم؟
• چقدر ممکن است بد باشد اگر خستگی بگیرم؟
• چه‌کاری می‌توان انجام داد تا خستگی من کنترل یا بهتر شود؟
• اگر خستگی من بد شود، چگونه آن را درمان می­کنید؟
• ا گر خستگی با درمان بهبود نیابد، چه‌ کاری انجام می‌شود؟
• عوارض احتمالی درمان خستگی چیست؟
• آیا متخصصان دیگر مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند به مدیریت خستگی من کمک کنند؟

صحبت کردن با دکتر درباره خستگی ناشی از سرطان اولین گام در تلاش برای پیدا کردن علت آن است؛ اما حتی زمانی که دکتر علت را می‌داند، اغلب راهی برای «رفع سریع» وجود ندارد. با این‌ حال، مواردی وجود دارند که شما و پزشک میتوانید برای کاهش خستگی به کار بگیرید.

منبع: American Cancer Society 2017

مترجم: فاطمه عرفانی، کارشناس زبان انگلیسی

بازبینی: سیدسعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی