درمان زخم بستر و زخم فشاری بیمار سرطانی
Treatment of Bedsore & Pressure Sore of Cancer Patient
مقدمه:
زخم پوستى فشاری و زخم بستر، زمانى پديدار و گسترش مى يابد كه جريان خون به يك ناحيه از بدن متوقف و بر اثر آن، پوست آن ناحيه مى ميرد، و غالباً يك شكاف يا زخم روى پوست باقى مى گذارد. فردى كه هميشه در بستر است و يا روى ويلچر قرار دارد، روى يك ناحيه خاص از بدنش، فشار بسيار بيشترى وارد مى شود، پس جريان خون اين نواحى كم می شود، و احتمال زخم شدن آن قسمت ها بسيار بيشتر مى شود. وقتىیکه زخم اين نواحى در معرض سايش با ملافه قرار مى گيرد، يا بيمار به سختى مى تواند از جاى خود بلند شود، بتدريج بدتر میشود.
دنبال چه علايمى بايد باشید؟
- پوست ترك خورده، قاچ قاچ، دون دون و يا پوسته پوسته، شود.
- وجود زخم باز روی پوست يا بافت هاى زير پوست.
- لكه هاى زرد رنگ روى لباس، ملافه، صندلى ....كه گاهى ردّى از خون هم در آن ها ديده مى شود.
- نقاط تحت فشار دردناك، ملتهب و حساس (مثل: پشت گوش ها، پشت كتف ها، پشت سر، آرنج، سرين، پایین کمر، پشت پاشنه ها ...)، و يا هر نقطه استخوانى ديگرى كه بيشتر با بستر تماس داشته باشد.
- نقاط قرمز رنگ تحت فشار روى پوست، كه حتّى با كم شدن فشار هم رنگ آن قرمز میماند و نشان از اين دارد كه، پوست در حال اضمحلال و مردن است.
بيمار چه کار مى تواند انجام دهد؟
- هر دوساعت يك بار از روى دست راست به پشت و سپس از پشت به روى دست چپ بخوابد.
- روى ويلچر، هرپانزده دقيقه يك بار وزن خود را به يك طرف متمايل كنيد، و، از فوم ها ويا بالشتك هاى مخصوص نشستن، براى كم كردن فشار استفاده كند.
- لباس هايى را انتخاب كند كه نه تنگ باشند و نه آنقدر گشاد كه زير بدن شما لوله شوند.
- براى مراقبت از ساير نقاط تحت فشار، و پيشگيرى از زخم هاى جديد، از چند بالش استفاده كند، تشك هاى مخصوص كاستن ازفشار به كار ببرد، يا از يك فوم به ضخامت ٧ الى ١٠ سانتى متر روى تشك، بهره ببرد.
- هر چقدر مى تواند ورزش كند. سعى كند روزى دو تا سه بار مسافت هاى كوتاه را قدم بزنيد. اگر قادر به راه رفتن نيستيد، با خم و راست كردن پاها و دست ها، سعى كنيد جريان خون خود را سريع تر به گردش بیندازد.
- ميزن دريافت مايعات را افزايش دهد و اگر قادر به غذا خوردن كامل نيست، از نوشابه هاى انرژى زا، و يا مكمل هاى غذايى بسته بندى شده، استفاده نمايد.
- هميشه مراقب نواحى زخم شده با استفاده از بالش و كوسن، و يا فوم، باشد.
- زخم هاى باز را با دقت با آب شسته، با ملايمت خشك كرده و با بانداژ، پانسمان نمايد. هر مرتبه كه بانداژ كثيف و لكه شد، اين عمل را تكرار نمايد (حداقل دو بار در روز).
- از كرم ها و پماد ها طبق دستور استفاده كند. هر نوع خارش، حساسيت، تراوشات جديد، ويا، افزايش اندازه زخم را به تيم درمان سرطان اطلاع دهد.
مراقبين چه كار می توانند انجام دهند؟
- به بيمار ياداورى كند كه در تخت جا به جا شود و وى را در اين كار، يارى دهد.
- اگر بيمار قادر به كنترل ادرار و مدفوع نيست، بلافاصله پس از آلوده شدن، ملافه ها و لباس ها را عوض نمايد، ناحيه زخم را (به منظور خشك نگه داشتن) با پماد A+D چرب كند، روى پماد پودر نشاسته ذرت بپاشد. از پوشش هاى مناسب براى زير بيمار استفاده كند، تا عمل تميز كارى بهتر وسريع تر انجام پذيرد. از پوشك هاى پلاستيكى تا زمانى كه بيمار در بستر است، استفاده نكند.
- اگر پوست زخم باز دارد، براى پوشش مخصوص روى آن سوال كند.
- اگر بيمار، قادر به خروج از بستر نيست:
- املافه هاى زير بدن وى را محكم بكشيد تا چروك خورده نشود.
- سر تخت را پايين نگه دارد و يا حداكثر تا حد سى درجه بالا بياورد.
- روى ملافه ها، پودر نشاسته بريزد تا از تماس آن ها با پوست كاسته شود.
- دو طرف بدن بيمار و پشت وى را، هر روز براى اطمينان از وضعيٌت طبيعى پوست، به دقت نگاه كني، به نقاط فشار، توجه ويژه داشته باشد مانند: استخوان لگن، دنبالچه، مچ دست ها و پاها، پاشنه ها، آرنج ها، شانه ها، زانوها ... .
- اگر ناحيه قرمز آماس كرده اى ديديد (كه بعد از برداشتن فشار از روى آن، قرمزى آن كم نمى شود)، هر چه مى تواند سعى كند با بالش ها و فوم ها، فشار را از روى آن ناحيه بردارد، تا زخم جديدى ايجاد نگردد.
- اگر بيماران با قرار گرفتن روى پهلو ها مشكل دارند، از بالشتك هاى سه گوش براى ثابت نگه داشتن آنها، كمك بگيرد.
- اگر تیم درمان سرطان اجازه مى دهد، از يك پرستار خانگى براى مراقبت ويژه و روزانه، براى پيشگيرى و مواظبت از پوست بيمار، كمك بگيرد.
- در مورد استفاده از فوم ها، مرهم ها، يا بالشتك هاى هوا براى بستر و صندلى ها، سوال كند. در مورد تخت هاى مخصوص (كاستن از فشار) تحقيق كند.
در موارد زیر با تیم درمان سرطان تماس بگیريد:
- بيمار داراى پوست شكافته، كهيرزده، ترك خورده، و، پوسته پوسته باشد.
- زخمى دارد كه هر روز بزرگتر مى شود.
- داراى ترشحات غليظ و بد بو از زخم مى باشد.
- احتياج به مراقبت خانگى براى زخم ها و لوازم مورد نياز دارد.
منبع: American Cancer Society 2107
مترجم: نادر قطمیری، کارشناس زبان انگلیسی
بازبینی: سید سعید کسایی، فوق تخصص مدیکال آنکولوژی و هماتولوژی