مسایل حقوقی بیمار مبتلا به سرطان در محیط کار 2:
11. من نیاز دارم برای مراقبت از یکی از اعضای خانواده ام که مبتلا به سرطان است مرخصی بگیرم. آیا صاحب کارم میتواند مانع شود؟
چنانچه فرد شرایط استفاده از مرخصی استحقاقی را نداشته باشد، می تواند از مرخصی بدون حقوق استفاده کند. مطابق ماده 16 قانون کار، مرخصي بدون حقوق، حالتي است که کارگر قرار است در آن بيش از حد متعارف کارگاه را ترک کند. در اين حالت شرايط کلي اين نوع مرخصي با توافق کتبي ميان کارگر و کارفرما و يا نمايندگان قانوني آن ها مشخص مي شود و انجام مي پذيرد.
در این حالت چنانچه کارگر پس از استفاده از مرخصی بدون حقوق به محل کار مراجعه کند، به دلیل آنکه طبق قانون کار، اشتغال کارگران هنگام استفاده از مرخصی بدون حقوق به حالت تعلیق درمی آید، در صورت بیکاری، قطع رابطه آنها اخراج تلقی میشود و میتوانند از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شوند.
در خصوص کارمندان، به موجب ماده 39 قانون مدیرت خدمات کشوری، مدت مرخصی بدون حقوق جزو سابقه خدمت کارمندان محسوب نمی‌شود. مگر اینکه در طی این مدت حق بیمه و کسور بازنشستگی سهم خود و کارفرما را از طریق دستگاه متبوع پرداخت کرده باشند که در این صورت مدت مزبور به‌عنوان سابقه خدمت قابل قبول از لحاظ بازنشستگی و وظیفه دوره بازنشستگی قابل محاسبه است. عدم حضور کارمند در محل خدمت بدون کسب مرخصی، غیبت منظور می شود. کارمندان در صورت غیبت حداکثر تا سه روز می توانند پس از مراجعه و به شرط داشتن شرایط زیر کتبا تقاضای مرخصی نموده و در صورت تایید شرایط مذکور توسط مدیر مربوطه غیبت را تبدیل به مرخصی استحقاقی نمایند:
- فوت همسر یا اقربای نسبی تا طبقه سوم.
- بیماری شدید پدر، مادر، همسر یا فرزندان.
- دارا شدن فرزند.
- ازدواج خود یا فرزند.
- احضار توسط مراجع قضایی برای ادای شهادت و انجام تحقیقات.
نکته قابل توجه اینکه حفظ پست سازمانی کارمند در زمان مرخصی بدون حقوق الزامی نیست. اگر پس از پایان مرخصی بدون حقوق، پست مناسبی برای ارجاع به کارمند موجود نباشد او به حالت آماده به خدمت در خواهد آمد.
12. من پس از درمان سرطانم میخواهم به کارم برگردم اما صاحب کارم کاری درجه پایین تر با حقوق کمتر را به من پیشنهاد داده است. آیا این کار قانونی است؟
قرارداد کار در دوران مرخصی اســتعلاجی تعلیق میشــود. پس از پایان مرخصی مذکور، کارگر به کار سابق خود بازمیگردد.
در دوره مذکور کارگر بیمه شــده از غرامت دستمزد (کمک هزینه) دوره بیماری که توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت میشود، برخوردار میشود. چنانچه پس از دوره مرخصی استعلاجی یا زایمان، کارفرما از پذیرش کارگر خودداری کند، بیمه شده میتواند به هیئتهای حل اختلاف مراجعه کند و در صورتی که کارفرما از پذیرش وی امتناع ورزد از مقرری بیمه بیکاری بهره مند میشود.
13. آیا اگر کارمندی بر اثر بیماری شدیدا لاغر و ضعیف شده بود، کارفرما می تواند به سایر همکاران بگوید علت ضعف وی سرطان است؟
بر اساس ماده 648 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392،"اطبا، جراحان و ماماها و داروفروشان و کلیه کسانی که به تناسب شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شوند، هرگاه در غیر از موارد قانونی، اسرار مردم را افشاء کنند به سه ماه و یک روز تا یک سال حبس و یا به پرداخت یک میلیون و پانصد هزار تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شوند."
این عبارت و کلیه کسانی که به تناسب شغل یا حرفه خود محرم اسرار می شود ... در کنار اطبا و جراحان حاکی از اشخاصی است که سر افشاء شده در حیطه ی شغل یا حرفه ی افشا کننده باشد مانند وکیلی که پرونده موکل خود را افشا می کند لذا پرونده بیماری در حیطه حرفه پزشکان است و ربطی به کارفرما ندارد بنابراین در حیطه این ماده و افشای اسرار قرار نمی گیرد.
14. آیا اگر کارگری صادقانه به بیماری خود اذعان کرد، صاحب کار می تواند در مورد روند بهبودی و درمان وی مکررا از او پرس و جو نماید؟
صاحب کار صرفا در حیطه ماده 90 قانون تامین اجتماعی الزام به معاینه پزشکی پیش از به کارگماردن فرد برای تعیین شدت و نوع حرفه ی اتخاذی دارد. پس از اینکه کار متناسب به بیمار به وی تعلق گرفت، بیماری از جمله موارد حریم خصوصی است و کارفرما اجازه ندارد که خارج از اطلاعات لازم که در ماده 90 ذکر شده بیمار را مکررا مورد پرسش قرار دهد.
15. اگر کارفرمایی پس از پذیرش کارگر اما قبل از شروع به کار کارگری متوجه شد که وی سرطان دارد چکار می تواند بکند؟
اگر حرفه ای که به بیمار تعلق گرفته متناسب با شرایط جسمانی و روحی بیمار باشد و ادامه آن حرفه برای بیمار آسیب زا نباشد نیازی به تغییر حرفه نمی باشد اما اگر شروع و ادامه آن حرفه برای کارگر آسیب زا باشد کارفرما باید حرفه سبک تری را که برای شرایط بیمار حاد نباشد به وی تعلق دهد. به دلیل مسئولیت کارفرما در برابر شرکت بیمه بر اساس ماده 90 قانون تامین اجتماعی که کارفرما پیش از پذیرش کارگر ملزم به انجام تحقیقات پزشکی است.
گرد آورنده: الهه السادات کسایی، دکترای حقوق